برخلاف وعدههای دبیر جشنواره که از همان ابتدا اصرار بر محدودکردن تعداد فیلمهای ایرانی حاضر در جشنواره داشت، در نهایت شاهد افزایش آثار فجر سیویکم شدیم. هیأت انتخاب 22 فیلم را در ترکیب بخش مسابقه سینمای ایران قرار داد ولی فشارها باعث شد که چهار فیلم دیگر به این فهرست اضافه شوند که با حذف «دلتنگیهای عاشقانه» که گفته میشود محصول نهایی انطباق چندانی با یک فیلم دفاع مقدسی ندارد، تعداد فیلمهای بخش مسابقه به 25 فیلم رسید. از سوی دیگر و پس از تکذیب وجود بخش خارج از مسابقه که برخی رسانهها در موردش گمانهزنی کرده بودند، درنهایت اسامی 9فیلم برای حضور در بخش خارج از مسابقه رسانهای شد. 16 فیلم هم در بخش مسابقه فیلمهای اول حضور دارند که چهار فیلم اولی در بخش مسابقه سینمای ایران نیز پذیرفته شدهاند. به این ترتیب تاکنون حضور 54 فیلم بلند ایرانی در جشنواره فجر قطعی شده و ظاهرا چند فیلم هم در بخش جشنواره جشنوارهها به نمایش درخواهد آمد؛ آماری که گرچه نسبت به رقم عجیب جشنواره پارسال که پذیرای بیش از 70 فیلم شد، فاصله دارد ولی انطباقی هم با وعدههای اولیه محمدرضا عباسیان ندارد. به هر حال امسال جشنواره هم با حضور پرتعداد فیلمهای ایرانی برگزار میشود. حالا که تعداد فیلمها بالا رفته، کاش فرصتی هم برای دیدهشدن فیلمهایی چون «زندگی مشترک آقای محمودی و بانو» (روحالله حجازی) و «همه چیز برای فروش» (امیرحسین ثقفی) فراهم میشد.
دیروز ترکیب هیأت داوران جشنواره نیز رسانهای شد؛ ترکیبی که در آن حضور پررنگ فیلمسازان دهه 60 جالب توجه است. رسول صدرعاملی، مهدی فخیمزاده، بهروز افخمی، جمال شورجه و ضیاءالدین دری فیلمسازان نسل میانی سینمای ایران هستند و داود میرباقری را هم میتوان در این فهرست قرار داد. مصطفی شایسته هم تنها تهیهکننده حاضر در ترکیب داوران است که البته تجربه کارگردانی هم دارد. جای خالی یک آهنگساز، فیلمبردار و تدوینگر در ترکیب هیأت داوران محسوس است اما درمجموع میتوان گفت که سینماگران انتخابشده برای داوری فیلمهای امسال، امیدوارکننده است.
ترکیب داوران بخش مسابقه کاملا سینمایی است و امسال برخلاف دورههای قبلی، هیچ مدیر دولتی یا چهره غیرسینماییای میان داوران به چشم نمیخورد. البته در هیأت انتخاب اکثریت با مدیران دولتی بود و چهار مدیر دولتی در کنار سه سینماگر، فیلمهای جشنواره سیویکم را انتخاب کردند. درحالیکه فهرست داوران بخش مسابقه سینمای ایران را کارگردانان تشکیل میدهند، داوران مسابقه فیلمهای اول ترکیب متنوعتری دارند. سه کارگردان (فریدون حسنپور، مانی حقیقی و محمدرضا عرب)، یک فیلمنامهنویس (مینو فرشچی)، یک منتقد (مسعود فراستی)، یک تدوینگر (حسین زندباف) و یک کارشناس فرهنگی (ابراهیم فیاض) ترکیب داوران مسابقه فیلمهای اول را تشکیل میدهند.
دوره مطلوب شمقدری
جواد شمقدری، رئیس سازمان سینمایی کشور که امسال آخرین دوره جشنواره فجر با مدیریت او برگزار میشود، دیروز در گفتوگویی با ایسنا به دفاع از دستاوردهای مدیریتی خود پرداخت. دورههای بیستوهشتم تا سیام در دوران مدیریت شمقدری برگزار شده و امسال ایستگاه پایانی کارگردان «توفان شن» با جشنواره سیویکم رقم میخورد. جالب اینکه شمقدری دوره بیستونهم را دوره مطلوب خود دانسته است. در این دوره فیلمهایی چون «جدایی نادر از سیمین» (اصغر فرهادی)، «جرم» (مسعود کیمیایی) و «گزارش یک جشن» (ابراهیم حاتمیکیا) در جشنواره حضور داشتند. رئیس سازمان سینمایی کشور درباره این دوره گفت: «جشنواره بیستونهم بهنوعی حاصل نگاه ما بود که جشنواره را در اختیار بخش خصوصی و در کنار آن در اختیار همه اندیشهها، سلایق و درواقع کل فیلمسازان گذاشتیم تا در یک فضای مثبت و البته در داخل خطوط قرمز به رقابت بپردازند و معتقدم محاسن آن سیاست بیش از معایبش بود.»
کارگردان افتتاحیه و اختتامیه
مدیر روابط عمومی سیویکمین جشنواره فیلم فجر از تعیین کمیته برگزاری مراسم افتتاحیه و اختتامیه زیرنظر محمد حمیدیمقدم خبر داد. یزدان عشیری درباره مسئولیت برگزاری افتتاحیه و اختتامیه این جشنواره به سوره سینما گفت: دو مراسم افتتاحیه و اختتامیه سیویکمین جشنواره فیلم فجر را گروهی تحت نظارت و کارگردانی محمد حمیدیمقدم انجام خواهند داد. عشیری درباره ساخت تیزر جشنواره گفت: تیزر جشنواره امسال توسط دو گروه در حال ساخت است که حاصل کار یکی از آنها استفاده خواهد شد.
انتقاد از کیفیت فیلمها
علی معلم گفت: به عقیده من زیاد کردن فیلمها و افزایش بیرویه بخش مسابقه کمکی به جشنواره فجر نمیکند؛ بهنظر من تنها ۱۶ فیلم قابلیت حضور در میان آثار بخش مسابقه را داشت. علی معلم کارشناس سینمای ایران و یکی از اعضای هیأت انتخاب در گفتوگو با فارس درباره امکان اضافه شدن دوباره فیلمها به جشنواره و بخش مسابقه سینمای ایران گفت: من معتقدم جشنواره فیلم فجر اگر با همین سیستم فعلی ادامه دهد، یعنی 10روز نمایش داشته باشد، نباید بیش از 22فیلم را در بخش مسابقه شرکت بدهد، دلیلش هم واضح است؛ فیلمها باید فضای کافی برای نمایش و بحث و بررسی داشته باشند. وی در ادامه توضیح داد: به هرحال اگر جشنواره فجر نمایشگاه تولیدات سینمای ایران است که بهنظرم دوستان میتوانند 96فیلم را در جشنواره نمایش بدهند کمااینکه یک سالهایی این کار صورت گرفته است اما اگر جشنواره فجر، فستیوال است و باید بخش مسابقه داشته باشد و داوری شود، باید زمان مناسبی برای فیلم درنظر بگیریم تا در فضایی مناسب دیده شده و نقد و بررسی شود. این فضا باید حساب شده باشد.
کارشناس سینمای ایران درباره افزایش فیلمها در بخش مسابقه گفت: به عقیده من زیاد کردن فیلمها و افزایش بیرویه بخش مسابقه کمککننده به جشنواره فجر نیست البته طبیعتا جشنواره دبیر دارد و دبیرش باید پاسخگوی جهتگیریها و برنامهریزیهایش باشد، در جاهای دیگر دنیا هم اینگونه است. بنابراین دبیر میتواند فکر کند چیز دیگری را انتخاب کند، سالهای پیش هم این کار صورت گرفت. در دو سال گذشته من داور بودم، اول قرار بود 23فیلم داوری شود 10فیلم به بخش مسابقه اضافه شد که عمدتا فیلمهای بیکیفیتی بود. یکی از اعضای انتخاب در ادامه گفت: به عقیده من در میان آثار بخش مسابقه 16فیلم قابلیت حضور در این بخش را داشت و میتوانستیم بهگزینی بیشتری داشته باشیم، البته لیست همه اعضای انتخاب با هم فرق میکند، این کارشناسی است که انجام شده است. وی در خاتمه به شرایط پیچیده سینمای ایران در سالجاری اشاره کرد و گفت: سال پیچیدهای برای تولید در سینمای ایران بوده و همه نگرانیها و دغدغههای سینمای ایران و مسائل و مصائب آن قرار نیست به جشنواره فجر بازگردد، من احساس میکنم مسائل دیگری مثل ممیزی، دعواهای بیرون، لطمات روحی، مسائل اقتصادی و... همه با فجر آمیخته شده است.