مسئولان پرسپولیس در شرایطی از خصوصی‌سازی این باشگاه در ماه‌های آینده خبر داده‌اند که مسئولان باشگاه استقلال انتقادهایی به «میسر نشدن» این پروسه داشته‌اند. اما مسئولان باشگاه استقلال و پرسپولیس که بیشتر از یک دهه است با اظهارنظرهای گاه‌وبی‌گاه خود از خودکفایی صحبت کرده‌اند چرا در این سال‌ها از زیر سایه حمایت دولت بیرون نیامده‌اند؟
سیدمهدی عقدایی که از شهریور 83تا شهریور 90معاون سازمان خصوصی‌سازی بود، معتقد است که اگر دو‌ماه دیگر در این سازمان حضور داشت، می‌توانست باشگاه استقلال و پرسپولیس را به بخش خصوصی واگذار کند. او به همشهری می‌گوید: «اگر بازنشسته نمی‌شدم، باشگاه استقلال و پرسپولیس را به بخش خصوصی واگذار می‌کردم. خیلی تلاش کردیم و به هر حال مسئولان میانی زیر بار نمی‌رفتند و این موضوع کار را سخت کرده بود. ما حتی این دو باشگاه را به هیأت واگذاری بردیم و به مرحله قیمت‌گذاری هم رساندیم ولی تغییرات در راس مدیریت ورزش باعث شد که این اتفاق نیفتد.»
او به زمان انتقال سازمان تربیت‌بدنی به وزارت ورزش و جوانان اشاره می‌کند؛ هنگامی که با ادغام سازمان تربیت‌بدنی و سازمان ملی جوانان، وزارت ورزش و جوانان تاسیس شد. بدین‌ترتیب، علی سعیدلو به‌عنوان آخرین رئیس سازمان ورزش لقب گرفت و محمد عباسی به‌عنوان نخستین وزیر ورزش، امور این وزارت را به‌دست گرفت. عقدایی براین باور است که وزارت ورزش آنچنان که باید پیگیر خصوصی‌سازی این دو باشگاه نبوده است. او عنوان می‌کند: «به‌نظر من، بعد از انتقال سازمان تربیت بدنی به وزارت ورزش و جوانان پیگیری چندانی درباره خصوصی‌سازی استقلال و پرسپولیس نشد. زمانی که من در سازمان خصوصی‌سازی بودم، آقای سعیدلو، رئیس وقت سازمان تربیت‌بدنی قول داد که زمین در اختیار استقلال و پرسپولیس قرار دهد. آن موقع داشت این اتفاق می‌افتاد و موافقت آقای سعیدلو را هم گرفته بودیم که در این شرایط تقریبا دو باشگاه از حالت زیان‌دهی خارج می‌شدند.» معاون سابق سازمان خصوصی‌سازی اضافه می‌کند: «ما آن موقع فشار آوردیم و گفتیم که شرکت توسعه و نگهداری اماکن ورزشی به دو باشگاه زمین دهد تا زمینه واگذاری فراهم شود. زیرا تا زمانی که استقلال و پرسپولیس صاحب اموال نشوند، زیان‌ده هستند ولی وقتی زمین‌هایی در اختیار آنها قرار بگیرد، سودده می‌شوند. باشگاهی که زمین ندارد، در اصل یک باشگاه محسوب نمی‌شود.»
اگرچه در دوره علی سعیدلو این اتفاق رخ نداد اما هفته گذشته اعلام شد که ورزشگاه شهید کشوری به استقلال و ورزشگاه درفشی‌فر به پرسپولیس واگذار شده است. این در حالی است که مالکیت این دو ورزشگاه هنوز به نام استقلال و پرسپولیس نشده و به همین دلیل ورزشگاه کشوری و درفشی‌فر جزو اموال این دو باشگاه به‌حساب نمی‌آیند. عقدایی معتقد است که تنها درصورت سند خوردن این ورزشگاه‌ها به نام استقلال و پرسپولیس آنها از یک مجموعه «زیان‌ده» به «سودده» تبدیل می‌شوند. او می‌گوید: «وضعیت باشگاه‌ها از لحاظ دارایی‌ها منفی است، چون بدهی دارند. زمان ما قرار بود که دولت یکسری دارایی در اختیار آنها بگذارد و ارزش دارایی استقلال و پرسپولیس مثبت شود.»
باشگاه پرسپولیس ادعا می‌کند که بعد از نشست‌های متعدد با مسئولان وزارت ورزش و جوانان نسبت به واگذاری این باشگاه به بخش خصوصی امیدوار شده است. معاون سابق سازمان خصوصی‌سازی بازهم به تلاش سازمان تربیت‌بدنی اشاره می‌کند و می‌گوید: «وقتی هنوز وزارت ورزش تشکیل نشده بود، آقای سعیدلو خیلی کمک کرد ولی مدیران میانی خیلی مقاومت می‌کردند. به‌خصوص مدیران عامل استقلال و پرسپولیس و برخی مسئولان میانی سازمان تربیت بدنی. صحبت آنها این بود که واگذاری استقلال و پرسپولیس به بخش خصوصی حساس است ولی ما پیش‌بینی حساسیت موضوع را کرده بودیم. برای همین قرار شد بخشی از سهام باشگاه‌ها را در فرابورس به هواداران بدهیم و یک بلوک مدیریتی آن را هم به اهل ورزش بدهیم؛ طوری که هرکسی نتواند خریداری کند. حتی این طرح را هم در سازمان خصوصی‌سازی تصویب کرده بودیم ولی نمی‌دانم بعد از اینکه ما از سازمان بیرون آمدیم، چه اتفاقی افتاد.»
پیش‌تر در دولت نهم محمد علی‌آبادی به‌عنوان رئیس وقت سازمان تربیت‌بدنی کمترین تلاش را برای واگذاری استقلال و پرسپولیس به بخش خصوصی کرده بود. او با انتصاب نفراتی برای هیأت مدیره این دو باشگاه، تنها سعی کرد بخشی از هزینه‌ها را از دوش سازمان تربیت‌بدنی بردارد؛ علی انصاری عضو هیأت‌مدیره استقلال شد و حسین هدایتی عضو هیأت‌مدیره پرسپولیس.
این در حالی بود که با درنظر گرفتن اصل 44قانون اساسی و تأکید بر خصوصی‌سازی تا پایان سال 88، علی آبادی باید تلاش بیشتری به خرج می‌داد. در دولت دهم نیز اتفاق خاصی رخ نداد تا مسئولان باشگاه استقلال و پرسپولیس تنها به اظهارنظر گاه‌وبی‌گاه خودشان و مسئولان بلندپایه ورزش دلخوش باشند. اما وضعیت باشگاه استقلال و پرسپولیس برای واگذاری به بخش خصوصی قبل از سال 83چگونه بود؟ سیدمهدی عقدایی در این رابطه توضیح می‌دهد: «قبل از آن اصلا کارخانه‌ها هم خصوصی نمی‌شدند. بعد از تصویب اصل 44قانون اساسی بحث واگذاری باشگاه‌ها به بخش خصوصی مطرح شد. شما ببینید که باشگاه راه‌آهن زمان ما خصوصی شد. یعنی ما زحمت زیادی کشیدیم تا راه‌آهن به بخش خصوصی واگذار شود. هنوز زود است که درباره راه‌آهن قضاوت کنیم و بگوییم که آیا اداره این باشگاه در بخش خصوصی موفقیت‌آمیز بوده یا نه. البته خوبی‌اش این است که دولت دیگر پولی به باشگاه راه‌آهن نمی‌دهد.» معاون سابق سازمان خصوصی‌سازی یادآور می‌شود: «به‌نظر من، کمک‌های بی‌رویه دولت به دو باشگاه استقلال و پرسپولیس مانع خودکفایی آنها شده است. زمانی هم که یک باشگاه می‌خواهد خصوصی شود، درآمد باشگاه‌ها از طریق تبلیغات، بلیت‌فروشی، پخش تلویزیونی و... باید مشخص شود. یادم هست زمان ما حتی مصوبه‌ای را برای تصویب به مجلس داده بودیم تا باشگاه‌ها از این موانع بگذرند و بتوانند خودکفا شوند.»
معنای خودکفایی
باشگاه‌های استقلال و پرسپولیس از بدو تاسیس با کمک‌های دولتی سرپا ایستاده‌اند و هیچ‌گاه «خودکفایی» را به‌معنای واقعی درک نکرده‌اند. معاون سابق سازمان خصوصی‌سازی یکی از اصلی‌ترین دلایل واگذار نشدن این دو باشگاه به بخش خصوصی را تزریق مالی از سوی دولت عنوان می‌کند و یادآور می‌شود: «الان همه می‌دانند که دولت چقدر به استقلال و پرسپولیس پول تزریق می‌کند و همین مسئله آنها را از واگذاری به بخش خصوصی دور نگه‌می‌دارد. یکی از فاکتورهای خصوصی‌سازی این است که دخل و خرج باشگاه را می‌سنجند و دولت نباید کمک مالی کند. به‌نظر من، راه‌آهن هم از زمانی که خصوصی شد، وضعش بهتر شد که بدتر نشد.» عقدایی اضافه می‌کند: «ما در حال حاضر به غیراز راه‌آهن باشگاه‌های پیکان، سایپا و. . . را هم داریم که دولتی نیستند. مثلا شرکت سایپا به بخش خصوصی واگذار شده، باشگاهش هم خصوصی تلقی می‌شود. در تهران تقریبا تنها باشگاه‌های دولتی همین استقلال و پرسپولیس هستند.»
اکنون این پرسش مطرح است که باشگاهی مثل سایپا آیا همه فاکتورهای یک باشگاه خصوصی را داراست؟ معاون سابق سازمان خصوصی سازی در این رابطه عنوان می‌کند: «باشگاه سایپا فاکتور لازم را برای خصوصی‌شدن ندارد. چون در امور شرکت سایپا هنوز دخالت دولتی صورت می‌گیرد و این با خصوصی‌سازی منافات دارد. به‌نظر من اگر نفوذ دولت در این شرکت‌ها کم شود، خصوصی‌سازی باشگاه‌ها هم به‌طور کامل صورت می‌گیرد.»
دخالت دولت
یکی از اصلی‌ترین مشکلات استقلال و پرسپولیس در مسیر خودکفایی، موضوع دخالت دولتی بوده است. گفته می‌شود دولت همیشه نسبت به واگذاری این دو باشگاه پرطرفدار ایران به بخش خصوصی تردید دارد. پرطرفداربودن از موضوعاتی است که معمولا حساسیت خودکفایی استقلال و پرسپولیس را نسبت به باشگاه‌هایی چون راه‌آهن و سایپا افزایش می‌دهد و تاکنون این دو باشگاه طعم واقعی خودکفایی را نچشیده‌اند. عقدایی معتقد است که برخی نگرانی‌ها با چگونگی واگذاری به بخش خصوصی برطرف می‌شود. او می‌گوید: «همانطور که در ابتدای صحبت‌هایم گفتم قرار نیست که یک باشگاه به یک فرد خاص واگذار شود و با واگذاری بخشی از سهام باشگاه به هواداران دو تیم و کارهای دیگر می‌توان حساسیت‌ها را کاست و باشگاه استقلال و پرسپولیس را در فرابورس عرضه کرد.»
موضوع سیاسی
در شرایط فعلی و با نزدیک شدن به انتخابات ریاست‌جمهوری مسئولان باشگاه پرسپولیس وعده داده‌اند که تا اردیبهشت سال 92این باشگاه به بخش خصوصی واگذار می‌شود؛ موضوعی که انتقادهای بسیاری را به همراه داشت و برخی آن را نوعی تبلیغ انتخاباتی تلقی کردند. مهدی عقدایی درباره اینکه آیا باشگاه پرسپولیس می‌تواند در‌ماه دوم سال آینده به‌خودکفایی برسد، تأکید می‌کند: «بعید است که چنین اتفاقی تا اردبیهشت‌ماه بیفتد. یعنی با شرایطی که امروز می‌بینم، فکر نمی‌کنم باشگاه پرسپولیس خصوصی شود. الان حساسیت برای واگذاری این دو باشگاه به بخش خصوصی سیاسی است و من به‌عنوان کارشناس اقتصادی نظر خاصی در این رابطه نمی‌توانم بدهم اگر مسئله سیاسی آن برطرف شود، استقلال و پرسپولیس هم خصوصی می‌شوند.»
