به‌خاطر این تجربه‌های ویژه، دوچرخه پای صحبت‌های این کارگردان باسابقه می‌نشیند. غریب‌پور می‌گوید تصمیم گرفته به ادبیات کلاسیک ایران بپردازد، تا مردم بدانند چه استوانه‌هایی بوده‌اند که ایران به خاطر عظمتشان زنده مانده است. غریب‌پور می‌گوید که دوست دارد نوجوان‌ها هم به دیدن این نمایش بیایند و بازی این عروسک‌ها را ببینند؛ عروسک‌هایی که به تعبیری از بازیگران واقعی، بازیگرترند.
- کی تصمیم گرفتید اپرای عروسکی «حافظ» را بسازید؟
من از همان ابتدای کار که اپرای عروسکی رستم و سهراب را شروع کردم، هدفم پرداختن به ادبیات کلاسیک ایران بود. همان‌طور که می‌دانید موسیقی و ادبیات ما توأمان هستند و برای آفریدن یک متن اپرایی، شعر لازم است. من کار دشواری را شروع کردم. دشواری کار در این است که من برای نمایش، از اصل شعر شاعرها برای خلق لحظه‌های دراماتیک (نمایشی) استفاده می‌کردم. شما تصور کنید برای پیدا کردن دیالوگ‌های مناسب در راستای داستان نمایش، باید تمام دیوان حافظ را زیر و رو کنیم یا برای اپرای عاشورا، نسخه‌های زیادی را باید مطالعه می‌کردیم.
- در اپرای حافظ از تجربه‌های اپراهای قبلی استفاده کرده‌اید؟
بله، قطعاً همین‌طور است. من از موسیقی، شعر و خوانش ایرانی استفاده می‌کردم تا غنای محتوایی آن‌ها را به‌طور کامل تأمین کنم. در امتداد سنت تعزیه که اپرای ملی و کلاسیک ما محسوب می‌شود، راهی را برای ترکیب این هنر سنتی و هنر معاصر باز کردم.
- گویا موسیقی اجرای این اپرا در جشنواره‌ی امسال با اجرای قبل از جشنواره فرق دارد و دوباره ساخته شده. چه شد که موسیقی تغییر کرد؟
من قبل از این با گروه دیگری کار می‌کردم. اما از ابتدا قصدم این بود که با «بهزاد عبدی» کار کنم که موسیقی اپراهای قبلی هم کار ایشان بود. پس از مدتی که نمایش روی صحنه بود، وقفه‌ای دادم و موسیقی جدید را در اوکراین ضبط کردیم که خوشبختانه به جشنواره هم رسید. پیش از این «علیرضا قربانی» نقش حافظ را می‌خواند که بی‌نهایت زیبا و عالی بود. اما چون به‌طور کامل تیم قبلی را کنار گذاشته بودم، از «محمد معتمدی» که صدای بی‌نظیری دارد و قبلاً نقش‌های «حر» و «مولوی» را اجرا کرده بود، خواهش کردم که نقش حافظ را بخواند و به این ترتیب، هم آهنگ‌ساز و هم خواننده عوض شد.
- عروسک‌ها را در ایران می‌سازید؟
ما اولین سری عروسک‌هایمان را در اتریش ساختیم. چون در آن زمان توانایی انجام این کار در ایران، به صورت پراکنده وجود داشت. من سعی کردم نمونه‌سازی کنم و تقریباً بعد از اپرای دوم که «مکبث» بود، تمامی عروسک‌ها در ایران ساخته می‌شود و در حال حاضر گروه ما از حرفه‌ای‌ترین گروه‌های ساخت عروسک در جهان محسوب می‌شود.
- کار کردن با این عروسک‌ها مشکل است؟
بی‌نهایت! با توجه به نوری که در صحنه هست، اگر شما یک حرکت اشتباه بکنید، همه‌چیز به هم می‌ریزد. بازیدهندگان هر روز با تمرین‌هایی که می‌کنیم، تسلط بیش‌تری روی عروسک‌ها پیدا می‌کنند، اما این روند نهایت و انتهایی ندارد. آقای «عزت‌الله انتظامی» بعد از تماشای این نمایش، می‌گفتند که در واقع این عروسک‌ها، از ما بازیگرترند!
- بازیدهندگان چه‌قدر تمرین مى‌کنند تا برای نمایش آماده باشند؟
برای هر اجرا دو ساعت جلوتر، تمرین روزانه‌مان را شروع می‌کنیم تا برای اجرا آماده شویم و حتی خود اجرای اصلی هم برای ما، نوعی تمرین محسوب می‌شود.
- به نظرتان کیفیت نمایش‌های عروسکی این روزها، چه‌طور است؟
به نظر من تئاتر عروسکی نه تنها در ایران، بلکه در کشورهای دیگر هم به‌طور کامل شناخته نشده است. ما حتی وقتی کارهایمان را در کشورهای خارجی اجرا می‌کنیم، با موجی از تعجب و بهت، روبه‌رو می‌شویم. آن‌ها می‌گفتند اگر این شکل نمایش، عروسکی است ما طرفدار آن هستیم. چون متأسفانه بخش دیگری در نمایش عروسکی وجود دارد که یا برای کودکان هرکاری می‌کنند تا توجه کودک را جلب کنند و یا کارهای معاصر به ظاهر مدرن، که شاید خیلی جذاب و دلنشین نباشد.
- در اجراهای این چند روز، نوجوانان هم از این نمایش دیدن کردند؟
بیش‌تر مخاطب‌های ما بزرگسال بودند، اما نوجوان‌هایی هم آمده بودند. البته در کارهای قبلی‌مان مثل «عاشورا»، از مدارس برای دیدن نمایش می‌آمدند.کار ما مخاطب‌سازی است و دوست داریم نوجوان‌ها هم برای دیدن این نمایش بیایند.
- گویا قرار است این نمایش بعد از جشنواره هم در تالار فردوسی، اجرا شود.
بله، قطعاً. حداقل تا اواخر بهمن که بلیت‌ها پیش‌فروش شده است.
- بعد از این نمایش، نمایش دیگری از این مجموعه می‌سازید؟
بله، اپرای «سعدی» را در دست دارم. به نظرم مردم به این احتیاج دارند که بدانند چه استوانه‌هایی وجود داشته‌اند که این آسمان بر ما فرو نریخته و اگر ایران زنده است به خاطر عظمت شاعران و ادیبانی است که در بدترین شرایط توانسته‌اند، نام ایران را حفظ کنند.
حرف من رو به نوجوان‌های عزیزمان است. من از 10 سالگی تا امروز که در آستانه‌ی 63سالگی هستم، عاشق عروسک بوده‌ام. عروسک برای من، وسیله‌ی بیان تمام اندیشه و احساس من است. عروسک می‌تواند دنیای انسان‌ها را زیباتر معرفی کند. پسرها یا دخترها نباید فکر کنند که شاید زشت باشد یا از سن آن‌ها گذشته باشد. عروسک برای تمام سنین است. خوشحال می‌شویم که از کار ما دیدن کنند. شاید روزی به خانواده‌ی نمایش عروسکی ایران یا حداقل به مخاطبان این سبک پیوستند.
عکس: گلناز بهشتى
