هرچند بهنظر نمیرسد این نارضایتی در حدی باشد که به تجدیدنظر رهبران چین در زمینه منافع ملیشان در قبال پیونگیانگ و گوشمالی فرمانروای جوان کرهشمالی بینجامد. پکن از ساختار کنونی شبهجزیره کره و دو پارهبودن آن رضایت دارد؛ ساختاری که براساس آن حکومت کیم در پاره شمالی شبهجزیره مانند حائلی بین چین و متحد ایالات متحده در جنوب یعنی کرهجنوبی واقع شده است. اما درحالیکه چین شاهد رشد سریع رابطه اقتصادی خود با سئول است، توازن شمالشرقی آسیا بین چین، کرهشمالی و کرهجنوبی از اهمیت خاصی برخوردار است.
گرچه منافع این سه کشور در مواردی منطبق با یکدیگر است، در موارد دیگری در تعارض با هم قرار میگیرد. هر یک از این سه کشور منافعی را از گسترش روابط با یکدیگر دنبال میکنند و در عین حال میکوشند از خطرات احتمالی در چنین بستری بپرهیزند.
عامل دیگری که در ارتباط سهجانبه بین پکن، سئول و پیونگیانگ وجود دارد، این است که تقریبا همزمان با به قدرترسیدن کیم جونگاون، رهبر کرهشمالی که در پی مرگ پدرش در دسامبر2011 زمام امور را در این کشور در دست گرفت، در پکن و سئول نیز تغییر و جابهجایی کادر رهبری این دو کشور را شاهدیم.
در ماه نوامبر گذشته، شیجینپینگ بهعنوان رهبر جدید حزب کمونیست برگزیده شد. وی درماه مارس بهصورت رسمی بهعنوان رئیسجمهور جدید چین سکان قدرت را در دست میگیرد و در همین حال پارک جئونهایه بهعنوان نخستین رئیسجمهور زن تاریخ کرهجنوبی در انتخابات اخیر این کشور برگزیده شده است.
در همین حال گرچه پکن به صراحت نارضایتی خود را از آزمایش موشک میان قارهای کرهشمالی و آمادهشدن این کشور برای آزمایش سلاح هستهای اعلام میکند، چین همچنان حمایت از پیونگیانگ و جلوگیری از فروپاشی حکومت این کشور را منفعت حیاتی خود میداند.
انتقاد افکار عمومی در چین از حکومت کیم در کرهشمالی طی هفتههای گذشته بسیار شدید بوده است؛ هرچند چنین انتقاداتی عمدتا در رسانههای تحت کنترل دولت و به زبان انگلیسی بوده که آشکارا مخاطبان انگلیسی زبان را درنظر دارد. هفته گذشته در روزنامه گلوبال تایمز- یکی از رسانههای تحت مالکیت دولت چین- سرمقاله شدیداللحن و اخطارگونهای نسبت به رهبران پیونگیانگ منتشر شد. با این حال آشکار است که نباید اهمیت چندانی برای اظهارنظرهای مندرج در گلوبالتایمز قائل شد؛ اظهاراتی که به ندرت در سیاستهای پکن بازتاب دارند.
بهنظر میرسد پکن به این روزنامه به چشم یک تریبون آزاد برای اظهارنظر عمومی ملیگراهای افراطی و شاید نوعی هشدار به ایالات متحده، ژاپن و سایر کشورهایی که چین منافع آنها را در تقابل با منافع خود میداند مینگرد.
سرمقاله هفته گذشته این روزنامه رهبران پکن را ترغیب میکرد به پیونگ یانگ هشدار دهند چنانچه دنباله آزمایش سلاحهای هستهای خود را - پس از آزمایشهای سالهای 2006و 2009- پی بگیرند، باید بهای سنگینی برای این کار بپردازند.این سرمقاله پیشنهاد داد درصورت سرپیچی پیونگ یانگ، کمکهای چین که اقتصاد محتضر کرهشمالی بسیار به آن نیاز دارد قطع شود.
نویسنده در پایان چنین نتیجه گرفت: اگر پیونگ یانگ با پکن کنار نیاید، چین باید واکنش نشان دهد؛ حتی به قیمت بدتر شدن روابط دوجانبه.از زمان وضع تحریمهای اقتصادی سازمان ملل علیه کرهشمالی در دهه1990 که با هدف واداشتن رهبران پیونگ یانگ برای توقف برنامه سلاح هستهای این کشور صورت گرفت، نقش چین در اقتصاد کرهشمالی بیش از پیش افزایش یافته است.بین سالهای 2007تا 2011 تجارت بین دو کشور سه برابر شد و به رقم شش میلیارد دلار در سال رسید؛ رقمی که 70درصد تجارت خارجی کرهشمالی را تشکیل میدهد.
اما درحالیکه کرهشمالی برای تأمین غذای مردم خود، انرژی مورد نیاز کشور، بخش عمده کالاهای مصرفی و نیز فروش مواد معدنی استخراجی خود به چین وابسته است، رهبران پیونگ یانگ از این اتکای خود به پکن ناراضیهستند.در لایههای زیرین این نگرانی رقابت و دشمنی تاریخی شبهجزیره کره با چین قرار دارد؛ احساس ناخوشایندی که سئول نیز نسبت به پکن دارد. مورخان چینی میگویند که پادشاهی باستانی کوگوریو که کرهایها آن را سرآغاز تمدن خود میدانند در واقع ریشههای چینی داشته است. در پیونگیانگ این غرور ملی خود را بهصورت سوءظن دائمی نسبت به اینکه پکن میکوشد طرفداران خود را در کادر رهبری کشور قرار دهد، نشان میدهد.
نمود این سوءظن و بدگمانی، احتیاط و بیمیلی پیونگیانگ طی سالهای اخیر برای پیروی از الگوی چینی اقتدارگرایی سرمایهداری- با وجود تلاش دائمی پکن برای آنکه کرهشمالی دست از الگوی خودکفایی مارکسیستی بردارد- بوده است.از آنسو رابطه دیپلماتیک کرهجنوبی با چین از سال1992 آغاز شد. علت اصلی این برخورد سرد، مداخله نظامی چین در جنگ کره طی سالهای 1950تا 1953بود؛ دخالتی که موجب شد پاره شمالی شبهجزیره کره از دهان جنوبیها بیرون کشیده شود.
با این حال طی سالهای گذشته تجارت بین پکن و سئول به شکل بسیار قابل توجهی افزایش یافته است. حجم این تجارت دوجانبه در حال حاضر به بیش از 220میلیارد دلار در سال میرسد و چین در عمل شریک تجاری اصلی کرهجنوبی- حتی بیشتر از مجموع مبادلات سئول با ایالات متحده و ژاپن- محسوب میشود. در همین حال رابطه سیاسی بین دو کشور هنوز دوستانه نشده است.
رهبران سئول باور دارند مداخله نظامی چین در جنگ کره ساختار طبیعی شبهجزیره و ارتباط بین دوپاره شمالی و جنوبی آن را بر هم زد و بسترساز دشمنی و ستیزهجویی رهبران پیونگیانگ علیه اتحاد دوباره دو بخش شمالی و جنوبی کره شد.این احساس در میان شهروندان کرهجنوبی شکل گرفته است که چین - در کنار ژاپن- نهتنها تبدیل به بزرگترین رقیب تجاری کشورشان میشود بلکه تهدیدی جدی علیه منافع امنیتی سئول نیز است.