اسلام در روسیه

وقتی از او می‌پرسیم مشکل زندگی کردن در روسیه برای او چیست، ماجرای پسر سه‌ساله‌ای را تعریف کرد که اسلحه پلاستیکی اسباب بازی‌اش را به سوی او نشانه رفته بود. او می‌گوید پسر سه ساله چطور نشانه رفتن سلاح را اینچنین یاد گرفته است؟

قسان‌ علی‌اف در ادامه می‌گوید، اینجا هیچ رحمی به کسی نمی‌کنند و هیچ محبتی جایی دیده نمی‌شود. این چه تمدنی است. خشونت و برهنگی همه جا موج می‌زند. مسلمانان روسیه در سراسر این کشور همین پرسش را درباره ماهیت کنونی جامعه معاصر روسیه می‌پرسند.

جمعیت به سرعت در حال رشد مسلمانان در حال تغییر دادن چهره این کشور مسیحی ارتودوکس است. این تغییرات در عمق جامعه و فرهنگ روسیه نفوذ کرده است.

مساجدی که زمانی خالی و متروکه بود اکنون لبریز از جمعیت است و روزهای جمعه نمازگزاران از شهرهای مختلف به مسجد مرکزی شهر مسکو می‌آیند تا نماز را به جا بیاورند.

بعضی هفته‌ها مسجد چنان پر از جمعیت می‌شود که دیگر جایی باقی نمی‌ماند و مردم در خارج از صحن زیر خود روزنامه و زیلو پهن می‌کنند تا نماز را به جا بیاورند.

جمعیت روسیه از زمان فروپاشی شوروی در سال 1991 رو به کاهش گذاشته و اکنون با پنج‌درصد کاهش به 5/142 میلیون نفر رسیده‌است. این کاهش جمعیت موجب شده تا برنامه‌های چند میلیارد دلاری برای افزایش میزان زاد و ولد در این کشور به اجرا گذاشته شود.

اما در شرایطی که بومی‌ها و اقوام روسی به دلیل کاهش زاد و ولد برای ادامه بقای خود با چالش جدی رو به رو هستند، هر سال موجی از مهاجران از مناطق عمدتا مسلمان آسیای مرکزی به روسیه هجوم می‌آورند.

آمار و ارقام رسمی جمعیت مسلمانان روسیه را در سال 1989 ، 12 میلیون نفر نشان می‌داد. این رقم اکنون تا 30 میلیون نفر رسیده‌است. این جمعیت مسلمان در روسیه دچار مشکلات وسیعی از بی‌توجهی و انزوا تا تهدید جانی به خاطر مذهب است.

از سوی دیگر دولت روسیه این جمعیت را خطر بزرگی برای خود می‌داند چون دو جنگ در شمال قفقاز با حضور تندروهای اسلامی صورت گرفته است.

البته شرایط برای همه مسلمانان در روسیه سخت و دشوار نیست. یکی از همین مسلمانان تنها کارگر مسلمان یک کارخانه سازنده قطعات خودرو در مسکو است و می‌گوید که در ماههای اول کار در این کارخانه موبایل خود را روی ساعت نماز تنظیم می‌کرد تا زمان نماز را به او یادآوری کند اما بعد از مدتی همکاران او در کارخانه زمان نماز را به او یادآوری می‌کردند و دیگر نیازی به تنظیم ساعت برای او نبود.

همه مسلمانان روسیه هم اینقدر در زندگی راحت نیستند. مثلا اگر مسلمانان در مترو یا در خیابان‌های مسکو با گروهی از جوانان با بدن‌های خالکوبی شده و سر تراشیده رو به رو شوند باید منتظر هر اتفاقی باشند.

مسلمانان یکی از قربانیان اصلی خشونت‌های نژادی در روسیه هستند. سال گذشته بیش از 540 نفر در روسیه هدف حملات نژادی قرار گرفتند. این رقم نسبت به سال 2005 رشد 17درصدی داشته است.

بیگانه ترسی و اسلام‌ترسی به سرعت در روسیه در حال رشد است و این روند بدون شک ادامه هم خواهد یافت. یکی از خطراتی که اکنون مسلمانان روسیه را تهدید می‌کند برنامه دولت روسیه برای چگونگی مقابله با سرعت رو به رشد نفوذ مذهب در میان مردم این کشور است.

ولادیمیر پوتین رییس‌جمهور روسیه به طور مرتب با رهبران مسلمانی که رابطه خوبی با کرملین دارند دیدار می‌کند. او همچنین سعی دارد روابط خود را با کشورهای مسلمان حفظ کند و در دیدار و گفتگوهایش با رهبران این کشورها بر حضور و رابطه چندین ساله‌ اسلام در کشور روسیه تاکید می‌کند.

در بعضی مناطق مانند داغستان که 80 درصد جمعیت آن مسلمان هستند و دولت سیاست رونق مسجدسازی را در پیش گرفته است، باز هم رهبران مسلمانی همچون قسان علی‌اف که امام‌جمعه یک مسجد مستقل و بدون وابستگی به دولت است، از فشار دولت به شدت در عذاب هستند.

قسان می‌گوید که دولت داغستان به دنبال اسلام دولتی است نه اسلام خالص.
رییس جمهور داغستان اخیرا در یک مصاحبه مطبوعاتی گفت، وقتی اتحاد شوروی سقوط کرد نفوذ اسلام از خارج باعث اختلاف و تفرقه میان مسلمانان در شمال قفقاز شد و مسلمانان این منطقه را به دو دسته مسلمانان خالص و مسلمانان تندرو تقسیم کرد.

ماه گذشته دهها تن از مسلمانان مسکو بعد از ادای نماز جمعه بیرون دفتر شهردار شهر مسکو منتظر نشستند تا نتیجه مذاکرات شهردار و رییس شورای مفتی‌های مسلمان روسیه با دو تن از دستیاران ارشد کرملین درباره توسعه مسجد اصلی شهر به دست آید.

کار ساخت سالن جدیدی برای این مسجد که ظرفیت آن را چهار برابر می‌کند، یک سال پیش علی‌رغم حمایت پوتین در ژانویه سال 2005 متوقف شد. این مذاکرات بدون نتیجه مشخص و تنها با چندین وعده برای کمک مالی بیشتر به پایان رسید.

ترکیش دیلی/20 آوریل