با این وجود نتیجه انتخابات به گونهای بود که بر شکلبندی و آرایش جناحهای سیاسی موثر افتاد تا بدانجا که برخی از پایان نظام دوقطبی و آغاز نظام جدید حزبی در این کشور سخن میگویند. فرانسوا بایرو که خود را سانتریست و مستقل از چپ و راست میداند.
در سخنرانی شب برگزاری انتخابات اعلام نتایج اولیه از خبر خوش شکلگیری نیروی سوم و از بین رفتن نظام دوقطبی این کشور خبر داد. بنابراین بیش از نتیجه انتخابات، حواشی آن از اهمیت ویژهای برخوردار است.
پیروزی چشمگیر جناح راست در انتخابات اخیر، نشان از راستگرایی هر چه بیشتر جامعه فرانسوی دارد. با وجود حکومت 12 ساله جناح راست، احزاب مختلف وابسته به این جناح حدود 65درصد آراء را در مجموع از آن خود کردند.
صرفنظر از 44/10 درصد رأی حزب دست راستی افراطی ژانماری لوپن باز هم کفه آرایش سیاسی جناح به سوی دستراستیها سنگینی میکند و حدود 55 درصد از رأیدهندگان به این جناح اعتماد بیشتری نشان میدهند.
جناح چپ و در رأس آن سگولن رویال که امروز بار سنگین جانشینی رهبر کاریزماتیک این حزب یعنی فرانسوا میتران را به دوش میکشد، اگر چه به دور دوم راه یافت، ولی روزهای نفسگیر و سختی را در پیش خواهد داشت.
نیکلا سارکوزی با کسب 18/31 درصد آراء رکورددار میزان آراء در دور اول است. حتی شخصیت کاریزماتیک و برجسته جناح راست یعنی ژاک شیراک هم در انتخابات گذشته نتوانست دور اول را با بیش از 20 درصد آراء سپری کند. این امر حکایت از برنامه دقیق و حساب شده سارکوزی دارد.
به حاشیه راندن جناح افراطی چپ و راست
یکی از نتایج مهم این انتخابات «نه» معناداری است که فرانسویها به احزاب تند و افراطی گفتهاند. برای اولین بار، پس از 30 سال نه تنها جلوی رشد فزاینده حزب ژانماریلوپن گرفته شد، بلکه با درصد پایین آراء در مقایسه با گذشته، این حزب شکست سختی را تحمل کرد.
لوپن که در انتخابات گذشته ریاست جمهوری حتی به دور دوم هم رسیده بود، آخرین بخت خود برای راهیابی به کاخ الیزه را از دست داد و برای همیشه با این آرزوی لااقل 30 ساله خود خداحافظی کرد.
دختر نامبرده که بسیاری از امور حزبش را در دست دارد، در مصاحبه با شبکه دوم تلویزیون فرانسه، لحظاتی بعد از اعلام نتایج اولیه، پیروزی سارکوزی را پیروزی افکار و عقاید پدر خود اعلام کرد.
به اعتقاد او و بسیاری از طرفداران حزب جبهه ملی، سارکوزی با دادن شعارهای تند توانست بر موج راستگرایی افراطی سوار شده و آرای بسیاری از طرفداران لوپن را جلب کند. البته سارکوزی خود نیز اعتراف کرده بود که در تلاش است رأیدهندگان لوپن را به دور حزب جمع کند.
لوپن بر این باور است که سارکوزی برنامههایی را که او 30 سال در راهش مبارزه کرده، به عنوان برنامههای انتخاباتی خود اعلام کرده است.
گفتنی است، پس از شعارهای تند سارکوزی علیه مهاجرت و تاکید فراوان بر امنیت و مشکلاتی که در مناطق حاشیهنشینی در زمان وزارت او ایجاد شده بود، وی به نیکی دریافته بود که امیدی برای جلب رأیدهندگان جناح چپ ندارد. بنابراین از آغاز راه کوشید در زمین دستراستیهای افراطی بازی و تا میتواند آنها را به سوی خود جلب کند.
ویراژ به راست وی نیز به ثمر نشست و توانست با 31 درصد آراء لااقل تا اینجای مبارزه پیروز مطلق باشد.
در جناح چپ هم وضع به همین ترتیب است. احزاب تند و افراطی چپ کاملا از صحنه رقابتها حذف و غالباً با آرایی کمتر از 2 درصد شکست سختی را متحمل شدند. حتی احزاب معتدلتری مانند کمونیستها در مجموع حدود 3درصد از آراء را از آن خود کردند.
ترک برداشتن نظام دوقطبی
فرانسوا بایرو پس از پایان انتخابات، از پایان نظام دوقطبی در فرانسه خبر داد و دوران انحصار و اقتدار و چپ و راست را پایان یافته اعلام کرد. بایرو با 57/18درصد آراء خود را پیروز میدان میداند و بر این باور است حزب او که به چپ و راست «نه» گفته و در میانه قرار دارد به عنوان قدرت سوم ظاهر شده و راه ترقی و پیشرفت را به سرعت خواهد پیمود.
موریس دو ورژه، نظریهپرداز بزرگ علم سیاست و احزاب، اساساً به سانتریسم و احزاب میانه اعتقادی نداشت و بر این باور بود که احزاب در نهایت به دو اردوگاه چپ یا راست میغلتند و میانهها هم مجبورند در نهایت، میانه چپ یا راست باشند.
اما بایرو بر این باور است که این اندیشه و سنت کهن دستکم دیگر در فرانسه جایی ندارد و جناحبندی چپ و راست به پایان خود رسیده و فرانسه در زمره کشورهایی است که الگوی نظامی چندحزبی ولی دوقطبی محسوب میشود.
به تناسب نظام انتخاباتی این کشور، احزاب مختلف کوچک و بزرگ در عرصه سیاست فعالند و همه در دور نخست انتخابات خودنمایی میکنند، ولی در دور دوم به دلیل ضرورت ائتلاف، دوقطب بزرگ چپ و راست شکل میگیرد.
وی معتقد است این نظام دوقطبی به نظام سه قطبی تبدیل شده و میانهروها دیگر به عنوان قدرتی مستقل مطرحند.البته گمان میرود که بایرو نیز چارهای جز ائتلاف با رفقای دیرینه خود یعنی حزب شیراک نداشته و اگر میانه هم باشد مجبور است میانه راست باشد، یعنی همان چیزی که موریس دو ورژه در سال1951 پیشبینی کرده بود.
برنامهها و شیوه تبلیغات
از حاشیههای قابل توجه این انتخابات، بیتوجهی به سیاست خارجی در برنامههای نامزدها بود. برخلاف انتخابات پیشین که بیشتر نامزدها سخنان مشروحی درباره سیاست خارجی خود داشتند، در این دوره از انتخابات جز مسئله ایران، کمتر مسئلهای مربوط به سیاست خارجی مورد توجه نامزدها و مردم فرانسه بود.
موضوع ایران به دلیل اهمیت و حساسیت، خود را بر نامزدها تحمیل کرد و متاسفانه بیشتر نامزدها در این مسئله تنها به جلب حمایت لاییهای یهودی اندیشیدند و مواضع سخت و تندی را علیه ایران اعلام کردند.
البته برخی از این نامزدها مانند رویال که در ابتدا موضع تندی علیه حق ایران در دستیابی به فناوری هستهای گرفته بودند، به تدریج مواضع خود را اصلاح کردند.
در بین نامزدها، سارکوزی با بیشترین مسافرت انتخاباتی به خارج از کشور تلاش کرد نشان دهد به قول فرانسویها مرد دولت است و میتواند با سران کشورهای مختلف به بحث و گفتوگو بنشیند. سفر رویال به کانادا و سخنان غیردیپلماتیکش مشکلساز شد و ترجیح داد این امتیاز را بگذارد برای بعدتر.
گرایش به اینترنت
به کارگیری گسترده اینترنت و وبلاگ از دیگر پدیدههای این انتخابات به شمار میرود. بیشترین استفاده از پایگاههای اینترنتی در این دوره از انتخابات شد و به نظر میرسد مفهوم سنتی و رایج تبلیغات، به تدریج اهمیت خود را از دست داده و امکان و موقعیتی سریع، کمهزینه و پرتاثیر به نام اینترنت و وبلاگ جایگزین آن میشود. اینترنت شانس برابری را در اختیار نامزدها میگذارد و علاوه بر کاستن از هزینهها، این فایده را دارد که پیامها به سرعت قابل انتقالند.
در این انتخابات علاوه بر استفاده بسیار گسترده از اینترنت، طرح جدید رأی رایانهای نیز به صورت آزمایشی در چند نقطه فرانسه از جمله شهرک کوچک ایسی لومولینو – در جنوب پاریس– به اجرا درآمد. در این شهر که اساسا به شهر ایدهها معروف و از نظر خدمات رایانهای پیشتاز است این طرح مشکلاتی را هم به همراه داشت. صفهای طولانی و ناواردی سالمندان از جمله این مشکلات بود.
جلب حمایت سانتریستها در دور دوم
بلافاصله پس از شروع دور دوم، دو رقیب، دست یاری و دوستی به سوی فرانسوا بایرو دراز کردند. بایرو تا به امروز سکوت کرده در موقعیت داور نشسته و بین دو رقیب دیروز به دنبال متحد و یار جدید میگردد.
رویال بلافاصله اعلام کرد برای پیروزی فرانسه باید به سوی متحدان جدید رفت و منظورش بایرو بود. اما سارکوزی که امید بیشتری برای جلب حمایتهای بایرو دارد، راهبرد جدیدی را در پیش گرفت.
وی فردای مرحله اول به محلههای فقیرنشین رفت و نشان داد که میکوشد چهره تند و ضدمهاجرت خود را حتیالمقدور اصلاح کند و تا آنجا که میتواند رأیدهندگان رویال را به سوی خود جلب کند.
او در اولین همایش بعد از مرحله اول انتخابات در شهر دیژون، خود را رئیس جمهوری با اندیشههای باز خواند که در راه حفظ منافع عمومی حاضر به همکاری با دیگران است.
بایرو هم که پس از یک دوره انزوا اینک بخت و اقبال به او روی آورده است و حالا همه بیصبرانه منتظر اعلام نظر او هستند.