مهر نوشت: بانک مرکزی سال گذشته مرکز مبادلات ارزی کشور را با هدف تامین نیازهای ارزی واردکنندگان، تولیدکنندگان و تجار راه اندازی کرد، مرکز مبادلات در زمانی راه اندازی شد که بسیاری از کالاها در اولویت دریافت ارز با نرخ مبادله‌ای بودند اما به مرور زمان لیست کالاهای دریافت کننده ارز مبادله‌ای تغییر کرد و خروج کالاها از لیست مذکور رقم خورد.
پس از آن، عرضه برخی از ارزها کم کم در مرکز مبادلات ارزی کلید خورد و این بازار بین بانکی که هدف خود را سهولت دسترسی واردکنندگان و تولیدکنندگان به ارز مورد نیاز اعلام کرده بود، عملا از ارائه ارز مورد نیاز به آنها باز ماند. پس از آغاز سال جاری نیز عملا پاسخگویی مرکز مبادلات ارزی به رسانه‌ها به فراموشی سپرده شد و مرکز مبادلات دیگر سخنگو نبود.
بررسی مهر از مرکز مبادلات ارزی در روز جاری (شنبه 31 فروردین ماه) از اعمال محدودیت‌های ارزی در این مرکز به گفته فعلان اقتصادی حکایت دارد. مشاهدات نشان می‌دهد، مرکز مبادلات ارزی خلوت تر از همیشه به فعالیت خود ادامه می‌دهد و مراجعان انگشت شماری در انتظار رسیدگی به پرونده‌های خود در نوبت نشسته‌اند.
حذف تدریجی یورو و دلار مبادلاتی
حذف تدریجی یورو و دلار از پرداخت‌های مبادلاتی مرکز مبادلات ارزی کاملا مشهود است و به تجار و مراجعه کنندگان به این مرکز که با پرونده‌های در دست خود در انتظار دریافت ارز در نوبت هستند، پیشنهاد پرداخت ارز روپیه هندوستان، یوآن چین یا وون کره می‌شود.
این در حالی است که بسیاری از واردکنندگان خواستار دریافت ارز یورو هستند و مطرح می‌کنند که اگر ارزی به جز ارز یورو دریافت کنند مجبورند، به یکی از صرافی‌های بانکی مراجعه کرده و آن را با درصدی سودی به ارز مورد نیاز تبدیل کرده و این امر به ضرر آنها تمام می‌شود.
گرچه در مرکز مبادلات ارزی شعبات کوچکی از تمام بانک‌های کشور وجود دارد، اما عملا برخی از آنها در ارائه سرویس و ارز درخواستی مورد نیاز عاجز هستند، پرونده برخی مراجعه کنندگان از ماه‌ها قبل در انتظار دریافت ارز به سر می‌برد و اکثر تجار خواستار توجه بیشتر بانک مرکزی و اختصاص ارز مورد نیاز آنها هستند.
برخی تجار مطرح می‌کنند که بانک مرکزی باید در پرداخت‌ها دقت کرده و با حذف رانت‌ها از پرداخت ارز به کالاهای لوکس و اتومبیلها و غیره ممانعت به عمل آورد.
گلایه‌های یک تاجر
یکی از تجار که واردکننده ماشین آلات و خط تولید آرد است گفت: از 3 ماه قبل برای دریافت 280 هزار یورو در انتظار هستم، مرکز مبادلات مطرح می‌کند که دارای محدودیت ارزی است.
وی با بیان اینکه ماشین آلات مورد نیاز از ترکیه وارد می‌شود، افزود: بانک‌های مختلف پرونده تشکیل شده را می‌گیرند، مدت زمانی آن را نگه می‌دارند و پس از مدتی میگویند که ارز نداریم، این در حالی است که ماشین آلات آماده حمل است و از کشور مذکور فشار به ما وارد می‌شود.
این واردکننده با تاکید بر اینکه کالایی که وارد خواهم کرد، کالای صنعتی است و حتی مصرفی هم محسوب نمی‌شود، عنوان کرد: این ماشین آلات برای تولید است، در عین حال معادل ریالی 280 هزار یورو در بانک به عنوان سپرده قرار داده شده است و آمادگی پرداخت معادل ریالی آن را داریم.
اولویت‌بندی براساس تولید باشد نه کالا
یکی دیگر از واردکنندگان هم گفت: بانک مرکزی باید از هدر روی ارزی جلوگیری و ارز مورد نیاز تولید را تامین کند، بانک مرکزی لازم است که بحث ارز چند نرخی را ساماندهی کند و یک نرخ مشخصی برای ارز در نظر بگیرد، اگر ارز دارای نرخ مشخصی نباشد، نمی‌توانیم برای کارمان برنامه ریزی داشته باشیم.
وی با تاکید بر اینکه اگر محدودیت ارزی داریم فقط به تولید ارز اختصاص دهیم، افزود: وزارت صنعت دارای کارشناسانی است که به راحتی می‌توانند تشخیص دهند که چه واحد یا صنعتی نیازمند ارز است و نرخ ارز مشخصی برای واردات در نظر گرفته شود. دلار چند نرخی امتحان خود را پس داده و به بن بست رسیده است و منطقی نیست که این سیاست را ادامه دهیم، بنابراین بیاییم اولویت بندی‌ها را بر مبنای تولید قرار دهیم نه نوع کالاها.
دلار و درهم نمی‌دهیم
بررسی‌های میدانی از مرکز مبادلات ارزی نشان داد برخی‌ها ماه‌ها در نوبت دریافت ارز خاصی هستند، البته نباید از حق گذشت که برخی از ارزها هم به راحتی پرداخت می‌شود. به هر حال امکان باز شدن ال سی هم برای بسیاری از بانکها وجود ندارد و بانک‌های ثانویه هم در نوبت قرار دارند.
واردکننده دیگری با بیان اینکه در مرکز یورو تخصیص نمی‌دهند، افزود: برای دریافت لیر ترکیه هم در نوبت هستم، این در حالی است که بانک می‌گوید به میزان 7 میلیون لیر از بانک مرکزی درخواست دریافت لیر ترکیه کرده که بانک مرکزی 1.5 میلیون لیر پرداخت نموده است.
واردکننده دیگری که قصد واردکردن میله های فولادی (آهن آلات) از ترکیه را دارد گفت: مرکز مبادلات ارزی مطرح می‌کند که دلار نمی‌دهیم، درهم نمی‌دهیم، فقط یوآن چین، وون کره جنوبی و لیر ترکیه می‌دهیم.
مراجعه کننده‌ای که با پرونده خود در انتظار نشسته بود گفت: در بهمن ماه سال گذشته درخواست خود را برای دریافت روپیه هند به مرکز ارائه دادم که در 18 فروردین ماه جاری ارز مورد نیاز را دریافت کردم، اما مشکلی که هم اکنون با آن مواجه هستم، تامین مبلغ معادل ریالی ارزی است که دریافت خواهم کرد باید جواز سبز بیاورم، و تا زمانی که جواز مربوطه را ارائه نکنم ارز در بانک بلوکه خواهد بود.
تاجر دیگری نیز گفت: برخی از بانکها سرعت عمل خوبی دارند، اما با ارز محلی مشکل ما حل نمی‌شود، مرکز یورو نمی‌دهد و لیر ترکیه نیز نمی‌پردازد و فقط مطرح می‌کند که روپیه، یوآن و وون می‌دهد، این در حالی است که اگر این ارزها را دریافت کنیم باید آن را به صرافی بانکها ببریم و آن را به ارز مورد نیاز خود تبدیل کنیم که هزینه‌ای 6 تا 8 درصدی برای ما در بر دارد.
در هر حال، با روندی که مرکز مبادلات ارزی این روزها در تخصیص ارز دارد، به نظر می‌رسد که بانک مرکزی قصد دارد تا با حذف تدریجی کالاها از دریافت ارز، تغییراتی نیز در روند نرخ ارز ایجاد کند، بر اساس همان پیشنهاد دولت در بودجه که یک ارز تک نرخی وجود داشته باشد که باید منتظر ماند تا تصمیمات بعدی بانک مرکزی را دید.
