دوشنبه هفته قبل، انفجار یک بمب در نزدیکی مسیر پایانی مسابقه دوی ماراتن در شهر بوستون منجر به کشته‌شدن سه نفر و زخمی‌شدن بیش از 140نفر شد. همزمان با آغاز تعقیب و گریزهای پلیس محلی بوستون و اف‌بی‌‌آی که به کشته‌شدن تیمورلنگ سارنایف و دستگیری جوهر سارنایف، دومین مظنون بمبگذاری دوشنبه هفته گذشته در بوستون انجامید، سرمایه‌گذاران در بورس‌های آمریکا و اروپا خسارت مالی شدیدی متحمل شدند و این موضوع تأثیر عمیقی بر اقتصاد و بازار سرمایه جهان بر جای گذاشت.
بررسی کارشناسان سرمایه‌گذاری نشان می‌دهد هر چیزی که مردم را مضطرب و نسبت به آینده بدبین می‌کند، اثری منفی بر اقتصاد و بازار سهام خواهد داشت. این بار هم بمبگذاری بوستون که قبل از ساعت سه بعدازظهر به وقت آمریکا اتفاق افتاد شاخص داوجونز را در بورس نیویورک دچار نوسان شدید کرد. داوجونز که در شروع ساعات معاملاتی صبحگاهی زمزمه‌های افزایش را نجوا می‌کرد پس از انفجار بمب با سقوط 120واحدی، طعم تلخ فاجعه را چشید. اینکه آیا افت بازار سهام در پی حادثه تروریستی بوستون یادآور روزهای تلخ معاملاتی پس از حادثه 11سپتامبر خواهد بود و آیا باز‌هم وال‌استریت قربانی پنهان حوادث تروریستی خواهد شد یا خیر در روزهای آینده معلوم می‌شود. در روزهای طی شده پس از حادثه 11سپتامبر و حمله به برج‌های دوقلوی تجارت جهانی، داوجونز طی دو‌ماه، سقوط 1400واحدی را متحمل شد و این تجربه، فعالان را پس از فاجعه بوستون از معامله عقب کشانده است.
شلیک برادران سارنایف به مغز اقتصاد بوستون
اما مهم‌ترین تأثیر اقتصادی بمبگذاری در بوستون را باید در قلب ماجرا، یعنی شهر محل وقوع حادثه جست‌وجو کرد. در جریان تعقیب و گریز، پلیس ایالت ماساچوست آمریکا، به اجبار سیستم حمل‌ونقل عمومی را به حالت تعلیق درآورد و فعالیت شبکه قطارهای زیرزمینی و حرکت اتوبوس‌ها متوقف شد. پلیس همچنین تمام مغازه‌ها و فروشگاه‌ها را تعطیل کرد. این اقدامات خسارات اقتصادی زیادی به‌دنبال داشت. بوستون نهمین شهر بزرگ آمریکا به لحاظ گردش اقتصاد محسوب می‌شود و تولیدناخالص داخلی آن برابر با کشور قبرس، سنگاپور، پرتغال و ایرلند است. طبق آمار، گردش مالی اقتصاد بوستون یک میلیارد دلار در روز است. کارشناسان تخمین زده‌اند فشار اقتصادی وارد بر بوستون طی روزهای امنیتی این شهر بین 250 تا 333میلیون دلار در روز بوده است.
بمب در بازار جهانی سهام
وقوع انفجار تروریستی در شهر بوستون آمریکا در یک هفته گذشته تأثیرمنفی شدیدی بر شاخص بورس‌های جهان داشت. به‌گزارش اسکای نیوز، در یک هفته اخیر روند نزولی قیمت نفت و طلا که از چند روز پیش آغاز شده بود با انتشار خبر وقوع بمبگذاری در بوستون ادامه یافت و تشدید شد. درپی این اتفاق، شاخص داوجونز در وال‌استریت با افت 1/8درصدی روبه‌رو شد و همزمان، شاخص بورس‌های سهام در سراسر آسیا به‌شدت کاهش یافت. در بازارهای سهام اروپا نیز شاخص‌ها با کاهش روبه‌رو شدند. اگرچه به‌نظر می‌رسید انفجار بوستون، یک شوک موقتی بر بازارهای مالی جهان وارد کرده باشد ولی رفتار سرمایه‌گذاران در روزهای اخیر نشان می‌دهد که این مسئله به نگرانی‌ها درباره پایان سیاست‌های حمایتی فدرال رزرو از اقتصاد آمریکا دامن زده است.
تأثیر اقتصادی اقدامات تروریستی
1 - حمله به شرکت‌های شخصی: اقدامات تروریستی مانند آدم‌ربایی یا بمبگذاری در دفاتر شخصی تأثیری منفی بر سهام شرکت خواهد داشت و می‌تواند قیمت سهام شرکت حادثه‌دیده را با افت جبران‌ناپذیری همراه کند. اما در عوض، این اثر در درازمدت تأثیر خود را از دست خواهد داد. طبق آخرین آمار، طی 175فاجعه مشابه، میانگین روند منفی سهام شرکت‌های خسارت‌دیده بین یک تا دو درصد گزارش شده است.
2 - حمله به تأسیسات انرژی: یکی از صنایعی که اغلب، اهداف تروریست‌ها بوده، تاسیسات نفتی و گازی است که حمله به آنها موجب برهم‌خوردن تعادل عرضه و تقاضا در بازارها شده و قیمت سهام این شرکت‌ها را دستخوش تغییرات اساسی می‌کند. این بازارهای بی‌ثبات می‌توانند به‌راحتی با تغییر کوچکی در عرضه کالایی اساسی مثل نفت، روز بدی را برای فعالان به‌بار آورند. جدا از این نوسان‌ها، اقدامات تروریستی می‌تواند به تنهایی قیمت نفت را با کاهش شدیدی همراه کند که به این اثر به‌اصطلاح Terror Premium گفته می‌شود. آمارها طی این مدت نشان داده که این تأثیر می‌تواند قیمت هر بشکه نفت را بین دو تا 10دلار کاهش دهد و ارزش بازارسهام بین 60میلیارد دلار تا 300میلیارد دلار تقلیل یابد. البته باید متذکر شد که اگر این حملات به کشورهای تولیدکننده نفت وارد شود این صدمات بسیار شدیدتر خواهد بود.
3 - حمله تروریستی به سیستم‌های مالی: یکی از اثرات منفی حمله 11سپتامبر اختلال در فعالیت‌های مالی و بازار سهام در شهر نیویورک بود که بورس نیویورک را به مدت چهار روز کاری تعطیل کرد و بیشترین تعطیلی اجباری بازار سرمایه نیویورک نسبت به سال1933میلادی(سقوط بزرگ وال‌استریت) نامیده شد، درحالی‌که بسیاری از بانک‌ها و شرکت‌های کارگزاری نیز در پی این اقدام با مشکل روبه‌رو شدند.
4 - حمله تروریستی در مقیاس بزرگ: هر اقدام تروریستی تأثیری بر اقتصاد کشور مورد حمله برجای می‌گذارد. حال اگر مقیاس این اقدام بزرگ باشد یا تکرار این حوادث در فواصل زمانی اندک اتفاق افتد باید برای مدتی اقتصاد کشور را ازدست‌رفته قلمداد کرد.برای مثال، بمبگذاری‌های متعدد در متروی داخلی می‌تواند به راحتی سیستم حمل‌ونقل را مختل کند، حمله‌های مختلف به مراکز خرید می‌تواند خرده‌فروشی را با مشکل روبه‌رو کرده و با تکرار این حملات، اعتماد مردم به ایمنی مراکز خرید کاهش یافته و اقتصاد خرد را بیمار کند.
البته تمامی فجایع تروریستی تأثیر یکسانی بر اقتصاد کشور صدمه‌دیده نخواهد داشت. می‌توان یکی از فجایعی که بیشترین تأثیر را بر اقتصاد برجای گذاشته حادثه‌ماه جولای سال 2005میلادی در لندن اعلام کرد که طی آن سه قطار و یک اتوبوس در یک زمان، مورد بمبگذاری قرار گرفته و پنج کشته و 700مجروح برجای گذاشتند و بر اثر این حادثه قیمت سهام شرکت‌ها در بورس‌های لندن، آلمان و فرانسه سه تا چهار درصد سقوط کرد.
اما بازار این کشورها در روز بعد به روند عادی معاملاتی بازگشت و در آمریکا نیز بازار روند صعودی شاخص‌ها را شاهد شد.
در عین حال، حملات تروریستی که اهداف خاصی را تعقیب نمی‌کنند و فقط با هدف رعب و وحشت حادثه می‌آفرینند به سرعت فراموش می‌شوند و تأثیر چندانی بر روند حرکتی اقتصاد نخواهند داشت.
آمریکا ابراز امیدواری کرده است که بمبگذاری بوستون نیز یکی از این حملات باشد که بتوان به‌زودی آن را فراموش کرد؛ با اینکه این حملات نه‌تنها بوستون بلکه جامعه جهانی را متشنج کرد و این خود هزینه‌ای است اما از نوع انسانی.
تاریخچه بمبگذاری‌های آمریکا
حادثه بمبگذاری در بوستون را می‌توان خونین‌ترین مسابقه ماراتن در طول تاریخ دانست اما نگاهی به پیشینه اقدامات بمبگذاری در آمریکا نشان می‌دهد که پیش‌تر نیز آن کشور با چنین حملاتی مواجه بوده است.
یازدهم سپتامبر سال 2002میلادی: در واقعه موسوم به یازدهم سپتامبر، در اثر برخورد هواپیما با برج‌های دوقلوی تجارت جهانی در شهر نیویورک آمریکا، بسیاری از افراد داخل آن مرکز جان خود را از دست دادند. همچنین حمله‌ای انتحاری علیه ساختمان پنتاگون صورت گرفت. در حدود سه هزار نفر در اثر این واقعه جان خود را در شهرهای واشنگتن، نیویورک و پنسیلوانیا از دست دادند.
27جولای سال 1996میلادی: در جریان برگزاری مراسم بزرگداشت تاسیس پارک المپیک در شهر آتلانتا، طی برگزاری بازی‌های تابستانی المپیک، در اثر انفجار بمب، دو نفر کشته و یک نفر مجروح شدند. فردی به نام اریک رابرت رودولف، عامل این انفجار معرفی و در سال 2003میلادی بازداشت شد. وی به اتهام قتل عمد، به حبس ابد محکوم شد.
19آوریل سال 1995میلادی: براثر انفجار یک خودروی بمبگذاری‌شده در بیرون از ساختمان فدرال شهر اوکلاهاما 168نفر کشته و بیش از 500تن زخمی شدند. این خونبارترین حادثه بمبگذاری در طول تاریخ معاصر آمریکا بود. تیموتی مک‌وی و تری‌نیکولز متهمین اصلی این حادثه شناخته شدند. مک وی در سال 2001میلادی اعدام و نیکولز به حبس ابد محکوم شد.
26فوریه سال 1993میلادی: در جریان بمبگذاری در یک خودروی ون در پارکینگ مرکز تجارت جهانی در نیویورک، شش نفر کشته و بیش از هزاران نفر زخمی شدند. پنج نفر به اتهام مشارکت در این اقدام بازداشت شدند.
16می سال 1981میلادی: در اثر انفجار یک بمب در دستشویی مردانه در ترمینال فرودگاه جان اف‌کندی نیویورک، یک نفر کشته شد. گروهی که خود را گروه مقاومت مسلحانه پورتوریکو نامیده بود مسئولیت این انفجار را برعهده گرفت. در جریان این حادثه مظنونینی بازداشت نشد.
29دسامبر سال 1975میلادی: در جریان یک بمبگذاری مخفیانه در فرودگاه لاگواردیای نیویورک و انفجار آن 11نفر کشته و بیش از 75نفر مجروح شدند. دولت آمریکا مدعی شد که عاملان این حادثه عرب‌تبار، لاتین‌تبار و کروات‌تبار بوده‌اند اما کسی در رابطه با این حادثه بازداشت نشد.
24ژانویه سال 1975 میلادی: در اثرا نفجار یک بمب در نیویورک چهار نفر کشته شدند. مقامات آمریکایی مدعی شدند که این حادثه از سوی یک گروه ملی‌گرای لاتین‌تبار صورت گرفته است.
27ژانویه سال 1972میلادی: در اثر انفجار بمب در یک مرکز تفریحی و نمایشی در نیویورک که از سوی گروهی از هنرمندان شوروی برای اجرای برنامه درنظر گرفته شده بود یک نفر کشته و 9نفر دیگر مجروح شدند. یک فرد تماس گیرنده از طریق تلفن که شوروی‌تبار و یهودی بود مسئولیت این بمبگذاری را پذیرفت، با این حال از سوی پلیس آمریکا بازداشت نشد.
