دولت او به‌طور حتم در پارلمان ایتالیا با اپوزیسیون مقتدری روبه‌رو خواهد شد و برای بقا به ناچار چشم امید به احزابی خواهد دوخت که از ابتدا حمایت خود را از آن اعلام کرده‌اند. حزب چپ میانه دمکرات موسوم به PD بعد از حوادث اخیر سیاسی در ایتالیا، عملا در آستانه فروپاشی قرارگرفته و در این شرایط قادر نیست ضربه‌های مهلک دیگری از دولت لتا که پیش‌تر معاون اصلی این حزب به‌شمار می‌رفته، پذیرا باشد. حزب راستگرای مردم آزادی‌خواه یا PDL به رهبری سیلویو برلوسکنی، نخست‌وزیر پیشین ایتالیا هم در ظاهر متحد و باثبات به‌نظر می‌آید ولی عناصر اصلی این حزب از قدرت زیادی برخوردار نبوده و احتمالا در مواجهه با نخست‌وزیری که پیش‌تر عضوحزب PD بوده، همکاری‌های لازم را نخواهند داشت؛ اگرچه برلوسکنی رضایت خود را از انتخاب لتا اعلام کرده و همانطور که انتظار می‌رفت برخی از چهره‌های مهم حزب او در کابینه دولت ائتلافی، مسئولیت وزاتخانه‌های مهم و کلیدی را برعهده گرفته‌اند. آنجلو آلفانو نفر دوم حزب مردم آزادی‌خواه که در کابینه برلوسکنی، وزیر دادگستری بود، در دولت لتا پست مهم معاون نخست‌وزیر و وزیر کشور را در اختیار دارد. در این میان جنبش مردمی موسوم به پنج ستاره به رهبری بپه گریلو که در انتخابات سراسری ماه فوریه آرای زیادی کسب کرد، تهدید کرده که در نقش اپوزیسیون دولت ظاهر خواهد شد. این حزب از نخستین لحظه انتخاب‌شدن لتا به‌عنوان نخست‌وزیر جدید ایتالیا، مخالفت خود را با وی اعلام کرده و گفته تحت هیچ شرایطی حاضر به همکاری با او نخواهد بود. ضمن اینکه بعد از اتفاق‌های رخ داده در جریان رای‌گیری به‌منظور انتخاب رئیس‌جمهور جدید، بعید است این حزب تحت هیچ شرایطی با چپگرایان ایتالیایی سازش کند. برای انریکو لتا تنها راه‌حل موجود برای خارج کردن ایتالیا از بحران فعلی دست به‌کار شدن در کوتاه‌ترین زمان ممکن خواهد بود؛ ضمن اینکه لتا به صراحت گفته که اعمال سیاست‌های ریاضت اقتصادی مطابق دولت‌های دیگر اروپایی صرفا برای بهبود شرایط کافی نیست. بخشی از اصلاحات اقتصادی و ساختاری مهم که قانون انتخاباتی ایتالیا در راس آنهاست، در اولویت‌های برنامه‌های لتا قرارگرفته‌اند. در واقع به‌خاطر همین قانون انتخاباتی بود که فوریه گذشته انتخابات سراسری این کشور برنده مشخصی نداشت و لتا بعد از گذشت دو ماه، از سوی رئیس‌جمهور مأمور تشکیل دولت جدید شد.
لتا 46ساله که جوان‌ترین نخست‌وزیر بعد از جنگ در ایتالیاست، در فاصله سال‌های2006 تا 2008در دولت رومانو پرودی حضور داشت. اما او با چهره‌های شاخص راستگرایان هم رابطه نزدیکی داشته و از حمایت افرادی همچون برلوسکنی هم بهره می‌برد. جانی لتا عموی او از سیاستمداران نزدیک به حزب راستگرای برلوسکنی است. درواقع او دولتی ائتلافی را در ایتالیا تشکیل داده که پیش‌تر از سوی پیرلوئیجی برسانی، دبیرکل حزب دمکرات با مخالفت شدیدی روبه‌رو شده بود. لتا یکی از سیاستمداران میانه‌رو در این حزب بود که حتی از برسانی در جریان انتخابات درون‌حزبی PD در پاییز گذشته هم حمایت زیادی به عمل آورده بود. اینکه دولت او تا چه اندازه توان مقابله با چالش‌های سیاسی ماه‌های آتی را داشته باشد، با ابهامات زیادی روبه‌روست. پیرلوئیجی برسانی، دبیرکل سابق حزب دمکرات دوهفته پیش در پی رأی‌نیاوردن نامزدهای مورد حمایت چپگرایان در انتخاب رئیس‌جمهور به‌دلیل اختلاف‌نظرهای داخلی در میان چهره‌های مهم این حزب و عدم‌توانایی در تشکیل یک دولت جدید از سمت خود کناره‌گیری کرد. بعد از پنج دور ناکامی در رای‌گیری بر سر انتخاب جانشین ناپولیتانو، رئیس‌جمهور 87ساله ایتالیا برای یک دوره دیگر به این سمت انتخاب شد و بلافاصله انریکو لتا را به‌عنوان مأمور تشکیل دولت جدید برگزید. سه گروه اصلی حاضر در انتخابات سراسری ماه فوریه شامل حزب چپ میانه به رهبری برسانی، راستگرایان به رهبری برلوسکنی و جنبش پنج ستاره توسط بپه گریلو، کمدین سابق ایتالیایی نتوانسته بودند طی این مدت برای تشکیل دولت جدید به توافق دست یابند. در جریان انتخابات، حزب چپ میانه با اختلاف اندکی توانسته بود اکثریت آرا در پارلمان این کشور را به‌دست آورد اما به‌دلیل عدم دراختیارداشتن اکثریت آرا در مجلس سنا نتوانست دولت جدیدی تشکیل دهد و حتی بحث‌هایی در مورد ضرورت برگزاری مجدد انتخابات در فصل تابستان مطرح شده بود. این اتفاق‌ها سبب شد که انتخاب جانشین رئیس‌جمهور از توجه و اهمیت بیشتری برخوردار شود. ناپولیتانو تنها شخصی است که در ایتالیا برای دو دوره پیاپی رئیس‌جمهور بوده و نخستین عضو حزب کمونیست سابق ایتالیاست که به سمت رئیس‌جمهوری این کشور برگزیده شده است. بعد از انجام ششمین رأی‌گیری، ناپولیتانو برای یک دوره دیگر رئیس‌جمهور ایتالیا ماند.
استعفای برسانی به‌طور حتم نقش مهمی در شطرنج سیاسی این کشور خواهد داشت. پیش از انتخاب لتا تصور می‌شد که نخست‌وزیر جدید، ماتئو رنتزی، شهردار فلورانس و دیگر عضو حزب دمکرات باشد که در زمان رای‌گیری برای انتخاب رئیس‌جمهور با برسانی اختلاف نظر پیدا کرده بود. حتی گفته می‌شد که رنتزی که 24سال از برسانی جوان‌تر بود، از حمایت گریلو و برلوسکنی هم برای تشکیل یک دولت جدید برخوردار بود. علاوه بر او، جولیانو آماتو، نخست‌وزیر پیشین هم که راستگرایان ایتالیایی از مخالفان سرسخت او بودند، ازجمله نامزدهای پیشنهادی رئیس‌جمهور این کشور برای سمت نخست‌وزیری بود.
مراحل اصلی بحران
بحران سیاسی از ماه دسامبر و درپی کناره‌گیری ماریو مونتی، نخست‌وزیر قبلی از سمت خود شروع شده بود. مونتی در نوامبر2011 و زمانی که ایتالیا در آستانه تبدیل‌شدن به یکی از قربانیان جدی بحران اقتصادی اروپا بود، به جای برلوسکنی به سمت نخست‌وزیری انتخاب شد اما دولت او به‌دلیل اعمال سیاست‌های ریاضتی با مخالفت‌های زیادی در داخل کشور روبه‌رو شد. حزب مردم آزادی‌خواه به رهبری برلوسکنی بعد از گذشت یک سال از حمایت مونتی در دولت خودداری و او را مجبور به استعفا کرد. درنهایت تصمیم به برگزاری انتخابات زودهنگام در‌ماه فوریه گرفته شد. مونتی هم بعد از استعفا اعلام کرد که در انتخابات‌ماه فوریه شرکت خواهد کرد. اما او در انتخابات آرای کمی کسب کرد و عملا از جمع چهره‌هایی که قابلیت تشکیل یک دولت جدید در این کشور را داشتند، حذف شد.
احزاب در آستانه فروپاشی
روی کارآمدن دولت تازه در ایتالیا با یک فرایند سیاسی مهم دیگر همراه شد؛ بعد از انتخاب رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر، زلزله‌ای بزرگ در میان احزاب اصلی ایتالیا در حال رخ دادن است. جنبش پنج‌ستاره در حال حاضر با کاهش محبوبیت قابل توجهی روبه‌روست اگرچه نمی‌توان این حقیقت را نادیده گرفت که در محافل سیاسی ایتالیا، جنبش پنج ستاره به‌عنوان جریانی شناخته شده که تنها بنای ناسازگاری با دیگر احزاب و تصمیمات سیاسی مهم در کشور را گذاشته و این سیستم فکری و اجرایی به ضرر این جنبش تمام‌شده است. حزب چپ میانه هم به‌گونه‌ای دیگر در مسیر نابودشدن قدم بر‌می‌دارد؛ انریکو لتا چندی پیش مدعی شده بود که تصور ائتلاف دولت برسانی و برلوسکنی کاملا بی‌مفهوم است و ایتالیا نمی‌تواند همچون آلمان از چنین سیستمی در اداره دولت خود پیروی کند. مفاهیمی مشابه از سوی دیگر چهره‌های این حزب طی روزهای پیش از انتخاب لتا بارها و بارها مطرح شد و همین موضوع نشان داد که حزب دمکرات ایتالیا برای چندمین بار در سیاست‌هایش مرتکب اشتباه بزرگی شده است چراکه با انتخاب لتا به‌عنوان نخست‌وزیر، او به ناچار یک دولت ائتلافی را شکل داد. در این شرایط حزب PD به مرز فروپاشی نزدیک شده و زمینه یک پیروزی دیگر را برای برلوسکنی فراهم خواهد آورد که این اتفاق هم برای سیاست ایتالیا فاجعه‌ای تازه به‌بار می‌آورد.
ظهور شخصیت‌های سیاسی جنجالی
جنبش پنج ستاره به رهبری بپه‌گریلو توانست در انتخابات سراسری اخیر ایتالیا 25/5درصد آرای پارلمانی را کسب کند و به همین‌خاطر خیلی‌ها او را برنده واقعی انتخابات ایتالیا می‌دانستند. گریلو که در جریان مبارزه انتخاباتی و میتینگ‌های سیاسی‌اش با فریاد زدن و حتی بد وبیراه گفتن به شخصیت‌های دیگر سیاسی ایتالیا، طرفداران زیادی را در خیابان‌ها جمع می‌کرد، طبق آنچه انتظار می‌رفت، آرای زیادی به‌خود اختصاص داد. خیلی از شهروندان ایتالیایی که از عملکرد ضعیف احزاب راست و چپ طی سال‌های اخیر به ستوه آمده بودند، حزب گریلو را راه‌حلی برای مشکلات عدیده اقتصادی و سیاسی این کشور می‌دانستند. بعد از اعلام نتایج انتخابات، درصد آرای کسب‌شده توسط او تقریبا با آرای پیرلوئیجی برسانی برابری می‌کردند ولی هیچ گروهی به حدنصاب 158کرسی لازم در مجلس سنا که برای تشکیل دولت ضروری بود، دست نیافت. گریلو کمدین سابق ایتالیایی است که وبلاگ او یکی از شناخته‌شده‌ترین وبلاگ‌ها به زبان ایتالیایی است و حامیانش را گریلیانی می‌خوانند. او در اکتبر2009 جنبش پنج ستاره را تاسیس کرده و خود را رئیس سیاسی این حزب خوانده و در انتخابات سراسری سال 2013هم به‌عنوان رهبر این حزب شرکت کرد. او بنیانگذار اصلی نوعی از تظاهرات مردمی در ایتالیا تحت عنوان V- Day بود که نخستین بار در سال2007 در شهرهای ایتالیا برگزار شد.
رئیس‌جمهور 88ساله
در هجدهم آوریل گذشته و درپی ناکامی فرانکو مارینی و رومانو پرودی برای راهیابی به کاخ ریاست‌جمهوری ایتالیا، برسانی به نشانه اعتراض به خیانت یک چهارم از اعضای حزبش، از سمت خود استعفا کرد. درنهایت جورجیو ناپولیتانو، رئیس‌جمهور سالخورده و پیشین ایتالیا، با انتخاب شدن دوباره برای یک دوره هفت ساله دیگر موافقت کرده و چند روز بعد انریکو لتا را به‌عنوان نخست‌وزیر جدید مأمور تشکیل دولتی شامل ائتلافی از احزاب راست و چپ و میانه‌رو کرد. ناپولیتانو که‌ماه ژوئن 88ساله خواهد شد، به‌احتمال زیاد نخواهد توانست دوره کامل ریاست‌جمهوری خود را به پایان برساند. او نخستین رئیس‌جمهور ایتالیاست که در زمان انتخاب شدن به این سمت، با کهولت سن زیادی روبه‌روست. حتی خود ناپولیتانو پیش از به اتمام رسیدن دوره قبلی ماموریتش گفته بود که رئیس‌جمهور بودن در سن 94سالگی مضحک به‌نظر می‌رسد اما شرایط سیاسی در ایتالیا به‌گونه‌ای پیش رفت که او ناگزیر به پذیرفتن دوباره این مسئولیت شد. ناپولیتانو در نقش رئیس‌جمهور ایتالیا حکم نخست‌وزیری چهارنفر به نام‌های پرودی در سال2006، برلوسکنی در سال2008، مونتی در سال2011 و لتا در سال2013 را امضا کرده است.
پایان رؤیاهای چپگرایان
پیرلوئیجی برسانی از سال 2009تا 2013 دبیرکل حزب دمکرات ایتالیا بود و به‌عنوان رهبر این حزب در انتخابات سراسری‌ماه فوریه2013 حضور یافت. حامیان حزب چپگرای ایتالیا امید زیادی به بازگشت این حزب به راس قدرت سیاسی در این کشور به فاصله پنج سال بعد از سقوط دولت پرودی داشتند اما برسانی در مجلس سنا آرای لازم را کسب نکرد و از ائتلاف با احزاب دیگر حاضر در انتخابات هم خودداری ورزید و بعد از دوماه از صحنه سیاست ایتالیا کنار رفت. او فعالیت‌های سیاسی خود را از حزب کمونیست شروع کرد و در کابینه رومانو پرودی هم وزیر بود. برسانی که سال 2009 به دبیرکلی حزب دمکرات ایتالیا انتخاب شد، در انتخابات درون‌حزبی سال 2012با برتری مقابل ماتئو رنتزی توانست به‌عنوان نامزد اصلی حزب دمکرات ایتالیا در انتخابات ماه فوریه2013 شرکت کند. برسانی به‌رغم کسب بیشترین آرای پارلمانی، نتوانست به سمت نخست‌وزیری ایتالیا برگزیده شود. او در تشکیل دولت جدید ایتالیا طبق دستور رئیس‌جمهور ناکام مانده و بعد از شکست نامزدهای مورد حمایت حزبش در جریان رای‌گیری برای تعیین رئیس‌جمهور جدید، از سمت دبیرکلی حزب دمکرات کناره‌گیری کرد.
