زندگی شهری و معضلات ناشی از آن سبب شده است افرادی که مبتلا به این بیماری هستند آنگونه که بایسته و شایسته است نتوانند این بیماری را به‌خوبی کنترل کنند چراکه در شهرهای بزرگ عوامل محیطی وآلرژی زای زیادی یافت می‌شود که آسم را تشدید می‌کند. دکترمحمدرضا فضل‌اللهی، فوق تخصص آسم و آلرژی و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران معتقد است: این بیماری مزمن، شایع‌ترین علت غیبت کودکان از مدرسه و یکی از دلایل غیبت بزرگسالان از محل کار محسوب می‌شود و به همین دلیل، آموزش خانواده‌ها برای پیشگیری و علاوه بر آن، کنترل دقیق و درمان اصولی این بیماری بسیار ضروری است. متن پیش رو حاصل گفت‌وگو با اوست.
- از نظر آماری شیوع بیماری آسم در دنیا و ایران به چه میزان است؟
براساس آمار سازمان بهداشت جهانی، بیش از 300میلیون نفر در جهان، به آسم مبتلا هستند و پیش‌بینی می‌شود که تا 20سال آینده، 20درصد به تعداد مبتلایان افزوده شود. در ایران آمارهای متفاوتی اعلام شده است اما مهم‌ترین آن مربوط به سه سال پیش است که براساس آن، متوسط شیوع آسم در کودکان ایرانی حدود 13درصد اعلام شده است و براساس مطالعه‌ای که من و همکارانم در مرکز تحقیقات ایمونولوژی، آسم و آلرژی انجام دادیم، شیوع آسم در بزرگسالان نیز حدود پنج تا 10در صد برآورد شد. به‌عبارت بهتر می‌توان گفت که در ایران 7.5میلیون نفر به آسم مبتلا هستند.
- علت این بیماری شایع چیست؟
علت دقیق آسم مشخص نیست اما درهرحال، این بیماری ترکیبی از خصوصیات ذاتی و ژنتیک فرد است که تحت‌تأثیر عوامل محیطی می‌تواند بروز کند. بنابراین اگر فردی در خانواده‌اش سابقه انواع آلرژی مثل اگزما، آلرژی بینی یا آسم دارد، احتمال بروز آسم برای او بیشتر است. البته عفونت‌های ویروسی و سایر عوامل آلاینده به‌ویژه استعمال سیگارنیز می‌تواند در بروز آسم تأثیرگذار باشد. به سخن دیگر، آغاز گرهای آسم را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد؛ یکی عوامل التهابی مثل عوامل آلرژی‌زا، گرده‌های گل، انواع سوسک وکپک که همه اینها می‌توانند ایجاد حساسیت کنند و دسته دیگر هم عوامل محرک مثل دود سیگار، اسپند، تماس با بخارهای ناشی از آشپزی، تغییرات هیجانی، انواع عفونت، ورزش و مصرف برخی از داروها که اینها عواملی هستند که می‌توانند باعث تشدید آسم شوند.
- آسم چه علائم و نشانه‌هایی دارد؟
سرفه‌های مکرر، تنگی نفس، خس‌و‌خس سینه و احساس فشار روی سینه از نشانه‌های این بیماری است.
- سیگار تا چه اندازه می‌تواند هم در بروز و هم در تشدید علائم آسم تأثیر داشته باشد؟
افراد سیگاری علاوه براینکه خود در معرض ابتلا به آسم قرار دارند کودکان خود را نیز در معرض خطر قرار می‌دهند چرا که مطالعات نشان داده است که یک فرد سیگاری تا سه ساعت بعد از مصرف سیگار نیز می‌تواند ذرات آلاینده را از دستگاه تنفس خود دفع کند.
- آیا تحقیقی انجام شده است که نشان دهد بین احتمال بروز آسم و جنسیت و سن، رابطه‌ای وجود دارد؟
شیوع آسم در سنین مختلف از نظر جنسیت متفاوت است. در اوایل کودکی، شیوع آسم در پسران بیشتر است، با افزایش سن تقریبا هر دو جنس به این بیماری مبتلا می‌شوند اما در سنین بزرگسالی، شیوع آسم در زنان بیشتر است.
- اینطور شنیده می‌شود که احتمال بروز آسم در افرادی که سینوزیت دارند بیشتر است، آیا چنین است؟
یکسری بیماری‌هایی به نام بیماری‌های همراه یا بدتر‌کننده آسم وجود دارند که مبتلایان به آسم، حتما باید از جهت این بیماری‌ها بررسی شوند که ازجمله مهم‌ترین این بیماری‌ها، سینوزیت، آلرژی بینی و برگشت محتویات معده به مری است چراکه این بیماری‌ها می‌توانند باعث اختلال در کنترل آسم شوند.
- آیا افراد مبتلا به آسم می‌توانند ورزش کنند یا ممنوعیتی در این مورد وجود دارد؟
برخلاف باور عمومی، مبتلایان به آسم می‌توانند ورزش کنند مشروط بر آنکه روی بیماری خود کنترل داشته باشند و تمام توصیه‌های پزشک معالج را رعایت کنند. این افراد باید قبل از ورزش بدن خود را گرم کنند و تا حد امکان در محیط‌های سرد و خشک ورزش نکنند و از همه مهم‌تر آنکه داروهای خود را به‌طور منظم مصرف کنند.
- مهم‌ترین روش درمان آسم چیست؟
گام اول در درمان آسم، دوری از عوامل آلرژی‌زا و محرک است اما در درمان آسم نکته مهم آن است که بدانیم درمان باید به‌طور کامل، طولانی مدت و منظم انجام شود.
