متخصصان میگویند این پیشلرزه از نظر علمی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است اما آیا این پیشلرزه جدی گرفته شد؟ چه تضمینی وجود دارد که پیشلرزههای زلزلههای بزرگ احتمالی آینده نیز جدی گرفته شود؟شبکههای لرزهنگاری وابسته به مرکز لرزهنگاری کشوری مؤسسه ژئوفیزیکدانشگاه تهران نخستین زلزله صبح دیروز استان هرمزگان را درساعت 6 و8 دقیقه و 9ثانیه در منطقه گوهران بشاگرد واقع در 65کیلومتری بندر جاسک ثبت کردند.
این زمینلرزه به بزرگی 6.2 ریشتر در مقیاس امواج درونی زمین در عمق 15کیلومتری رخ داد. مختصات این زمینلرزه57.8 درجه طول شرقی و26.5درجه عرض شمالی ثبت شده است. در این زمینه با دکتر مهدی زارع، معاون پژوهشگاه بینالمللی زلزلهشناسی و مهندسی زلزله گفتوگو کردهایم.
دکتر زارع در رابطه با اینکه آیا زلزله روز پنجشنبه جاسک پیش از وقوع زلزله 6.2 ریشتری دیروز بوده است یا خیر، گفت: از نظر ما زلزله روز پنجشنبه پیشلرزه زلزله روز شنبه بوده و دو زلزله تقریبا در یک منطقه رخ دادهاند. زلزله روز پنجشنبه پنج ریشتری بود، اما زلزله روز شنبه با قدرت 6.2ریشتر بهوقوع پیوست.
دکتر زارع درباره پسلرزههای این زلزله نیز گفت: تا ساعت 13ظهر دیروز، 18پسلرزه با بزرگای بیش از 3.8ریشتر در منطقه رخ داده است که بزرگترین این پسلرزهها ساعت 7و 39دقیقه صبح، یک ساعت پس از وقوع زلزله 6.2 ریشتری اتفاق افتاد. بزرگای این پسلرزه5.4ریشتربود.
این متخصص زلزله درباره ویژگیهای این زلزله نیز گفت: از نظر سازوکار، این زلزله دارای شیب شمالیجنوبی بوده و مسبب آن یکی از گسلهای پهنه میناب بوده است. تمام پسلرزهها نیز در مسیر پهنه میناب با شیبشرقی رخ دادهاند. این پس لرزهها در واقع در یک شعاع 15کیلومتری رخ دادهاند.
دکتر مهدی زارع با تأکید بر اینکه این زلزله در منطقه غرب کوههای مکران رخ داده است، گفت: توالی زلزلههای شدید و عمیق در ناحیه مکران بسیار بااهمیت و جالب است. این زمینلرزهها از نظر علم زمینشناسی و مهندسی زلزله بسیار بااهمیت هستند و تحقیقات بیشتری باید درباره آنها انجام شود.
او با بیان اینکه امکان هشدار نسبت به وقوع یک زلزله حتی در فاصله یک روز قبل وجود ندارد، گفت: هیچکس نمیتواند پیشبینی کند که در پی وقوع یک زلزله پنج ریشتری قرار است زلزلهای با قدرت 6.2 ریشتر رخ دهد. البته میتوان گفت که خوشبختانه پس از وقوع زلزله روز پنجشنبه آمادگی نسبی در منطقه وجود داشته است.
بنا بر اطلاعاتی که از منطقه کسب کردم این آمادگی سبب شده است تا پس از وقوع زلزله روز شنبه اقدامات امدادرسانی بهتر انجام گیرد و تلفات و جراحات این زلزله به حداقل برسد. منطقه گوهران در بشاگرد واقع در 65کیلومتری بندر جاسک منطقه بسیار کمجمعیتی است، به همین دلیل این زلزله مهم تلفات چندانی در این منطقه برجای نگذاشته است. این بهمعنای آن است که میتوانیم وقوع زلزلههای مهم و بزرگ سراوان و جاسک در مناطق کم جمعیت را اتفاقات مثبتی تلقی کنیم؛ تنها از آن نظر که کم تلفات هستند.
البته ناگفته نماند که جان هر یک از فوتشدگان در زلزله برای ما متخصصین مهم و عزیز است. دکتر زارع در پاسخ به این سؤال که آیا در فاصله این دو زلزله اقدامات خاصی از نظر علمی و تکنیکی در منطقه جاسک انجام گرفته بود؟ گفت: آمادگی از آن جهت بود که مردم منطقه پس از وقوع زلزله پنج ریشتری روز پنجشنبه نوعی پیشآگاهی داشتند و بهطور ناخودآگاه آمادگیهای اولیه فراهم شده بود و به این معنا نیست که کسی از قبل درباره وقوع زلزله 6.2 ریشتری خبر داشته است.
دکتر زارع وقوع سونامی در پی زلزله 6.2 ریشتری جاسک (گوهران) را منتفی دانست وگفت: مرکز این زلزله کنار دریا نبوده و در ارتفاعات بشاگرد در غرب کوههای مکران و 65کیلومتری شمال جاسک رخ داده است. برای وقوع یک سونامی نیز باید جابه جایی در کف آب اتفاق بیفتد که در مورد این زلزله هم میتوان گفت که هیچ جابه جایی در کف آب رخ نداده است.
این زلزلهشناس در توضیح سونامی گفت: سونامی زمانی رخ میدهد که تغییر مکانی از نظر گسل یا زمینلرزه در کف دریا رخ دهد؛ بنابراین میتوان گفت یک جابهجایی ناگهانی در کف آب دریا عملا باعث راه افتادن امواجی میشود که بهدلیل کمی عمق در سواحل ارتفاع این امواج بلند میشود. ارتفاع زیاد این امواج در نقاط ساحلی باعث میشود که بهطور کوبنده به ساحل برخورد کنند و خسارات و تلفات زیادی را برجای بگذارند.