سال‌ها گذشته است و عادت خوردن کیک با نوشابه از سر بسیاری‌مان افتاده ولی این نوشیدنی سیاه، خود را کشان‌کشان با ذائقه ما به سر سفره‌های شام و ناهار رسانده است. این ذائقه چنان تغییر کرده که این وصله ناجور با رنگ‌ها و شکل‌های مختلف با ما همراه است. دست و دل برداشتن از آن برای برخی از ما کاری دشوار و حتی گاهی ناشدنی است. هر چه تحقیقات می‌گویند این ضرر و آن آسیب را دارد گوشمان بدهکار نیست و برای نوشیدن جرعه‌ای از زهر شیرین با و بدون غذا بی‌تابی می‌کنیم.
اخیرا محققان دریافته‌اند که حتی مصرف روزانه یک قوطی نوشابه با خطر ابتلا به دیابت نوع دوم مرتبط است. دانشمندان اروپایی گفتند که مصرف یک قوطی نوشابه در روز خطر‌ابتلا به دیابت نوع دوم را تا حدود یک پنجم افزایش می‌دهد. این گزارش در مجله دیابتولوژیا (Diabetologia) بازتابی برای یافته‌های قبلی آمریکا بوده است. محققان مؤسسه خیریه دیابت توصیه کرده‌اند که غذاهای شیرین و نوشیدنی‌هایی که گرمازا هستند و می‌توانند باعث افزایش وزن شوند را کمتر مصرف کنید. آخرین تحقیقات در این مورد در انگلستان، آلمان، دانمارک، ایتالیا، اسپانیا، سوئد، فرانسه و هلند انجام شده است. «دورا روماگورآ» سرپرست محققان گفت: مصرف قند شیرین نوشابه خطر ابتلا به دیابت را افزایش می‌دهد. از این‌رو برای هر قوطی نوشابه که شما در طول روز می‌نوشید، در معرض خطر بیشتری از این بیماری قرار می‌گیرید. دیابت نوع دوم یا دیابت بزرگسالان معمولاً در میانسالی بروز می‌کند و زمینه ارثی در ایجاد آن دخیل است. این نوع دیابت به‌علت مقاومت پیدا کردن سلول‌های بدن به انسولین رخ می‌دهد و علاجی ندارد اما کارهای مختلفی می‌توان برای اداره درمانی و نیز پیشگیری از آن انجام داد. کنترل دقیق دیابت و طبیعی‌کردن قند خون در هر دو نوع این بیماری می‌تواند باعث جلوگیری از بروز عوارض درازمدت تهدید‌کننده حیات ناشی از آن شود و عمر طبیعی بیماران را تضمین کند.
سازمان بهداشت جهانی در تازه‌ترین گزارش خود پیش‌بینی کرده است که میزان مرگ‌ومیر افراد دیابتی تا سال 2030میلادی افزایش یابد. این سازمان تعداد افراد مبتلا به دیابت را در جهان بیش از 346میلیون نفر اعلام کرده و گفته است: پیروی از رژیم غذایی سالم، ورزش منظم، وزن مناسب و خودداری از مصرف دخانیات به مبتلا نشدن به بیماری دیابت کمک می‌کند.دکتر تیرنگ نیستانی دانشیار انستیتو تحقیقات تغذیه کشور در مورد ارتباط این ماده غذایی و دیابت گفت: هیچ ماده غذایی به تنهایی موجب بروز دیابت نمی‌شود. دیابتی که در سنین بزرگسالی (دیابت نوع 2) گریبانگیر افراد می‌شود با تغییراتی در وزن و چاقی در شکم همراه است. مصرف مداوم نوشابه به‌عنوان عاملی که موجب افزایش وزن می‌شود، می‌تواند موجبات ابتلا به دیابت را در افراد ایجاد کند. نوشابه به‌عنوان ماده خوراکی که کالری بیشتری وارد بدن می‌کند، در کنار شیوه زندگی نامناسب چنین تأثیری می‌گذارد. این دو کنار هم پازل دیابت و بسیاری بیماری‌های دیگر را می‌سازند. کسی که تحرک ناکافی و برنامه غذایی نامرتب و پر کالری دارد، مراتب چاقی خود را فراهم می‌کند. اینطور نیست که کسی که نوشابه می‌خورد ضرورتا چاق می‌شود. اگر این فرد در کنار نوشابه، سبک زندگی نا مناسبی داشته باشد احتمال چاقی و در نتیجه ابتلا به دیابت در او بالا می‌رود. وی افزود: تحقیقات در حوزه تغذیه در چند سطح انجام می‌شود. در برخی موارد ماده غذایی بررسی می‌شود. مثل اینکه مصرف گوشت قرمز در پیشگیری یا بروز چند بیماری تأثیر‌گذار است. یکی از پیشرفته‌ترین روش‌ها سنجش الگوی غذایی است. در این روش ترکیب مواد غذایی که مصرف می‌کنید نوع بیماری‌هایی را که احتمال دارد به آن مبتلا شوید مشخص می‌کند.
وی با اشاره به اینکه تمام نکاتی که گفته شد دلیلی بر سلامت نوشابه نیست تأکید کرد: اثرات نوشابه‌های گازدار از دهان شروع می‌شود و تمام اعضا را می‌تواند درگیر کند. مواد قندی موجود در آن شرایط مناسبی را برای رشد باکتری‌های دهان ایجاد می‌کند در نتیجه منجر به پوسیدگی دندان می‌شود. علاوه بر کالری زیاد، اسید فسفریک موجود در نوشابه منجر به تعادل منفی کلسیم در بدن می‌شود. مصرف مداوم چنین نوشابه‌هایی حتی نوع رژیمی آن، می‌تواند احتمال ابتلا به پوکی استخوان را زیاد کند ولی باز تأکید می‌کنم این مسئله به سبک زندگی افراد بستگی دارد. شما می‌توانید در اطرافتان کسانی را پیدا کنید که نوشابه می‌خورند و به این بیماری‌ها مبتلا نشده‌اند.
دکتر تیرنگ نیستانی در مورد تحقیقات انستیتو تغذیه درباره دیابت گفت: اخیرا تحقیقی در مورد ارتباط دیابت و ویتامین دی انجام شده است. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد شیوع کمبود ویتامین‌دی نزد افرادی که مبتلا به دیابت نوع 2هستند دست‌کم در فصول سرد سال فوق‌العاده پایین است. همچنین اگر وضعیت ویتامین دی بهبود پیدا کند تا حدود زیادی به کنترل دیابت منجر می‌شود در عین حال می‌تواند متغیر‌هایی که ما فکر می‌کنیم در آینده موجب عوارض بیماری دیابت (مانند بیماری قلبی و عروقی) شود را نیز کنترل کند.
دکتر سیدرحیم مظهری، متخصص تغذیه، نایب‌رئیس انجمن پیشگیری و درمان چاقی در مورد مضرات این ماده غذایی گفت: مصرف نوشابه موضوعی فراگیر و جهانی است بنابراین عوارض ناشی از آن نیز جهانی است. برای مصرف نوشابه تبلیغات گسترده‌ای در کشورها صورت می‌گیردکه منجر به ایجاد نیاز کاذب در جوانان شده است. مشکل عمده عادت کردن به نوشابه مخصوصا در کودکان، اعتیادی است که به این ماده‌ای مضر ایجاد می‌شود. مصرف تفننی این ماده شاید ضرری نداشته باشد ولی اگر جای آب خالص را بگیرد منجر به بروز مشکلات بسیار زیادی می‌شود. آب خالص یکی از ارکان سازنده بدن است و جابه‌جایی تمام مواد مغذی که سلول‌های بدن می‌تواند آنها را جذب کند، از طریق محلولیت در آب امکان‌پذیر است. سمومی که در بدن از شکستن و پیوستن و فعل و انفعالات متابولیکی ایجاد می‌شود از طریق آب به‌صورت عرق از بدن خارج می‌شود. وقتی ما ماده‌ای غیراز آب را جایگزین می‌کنیم متحمل عوارض بسیاری می‌شویم.
وی گفت: نوشابه موادی دارد که بازدارنده جذب مواد معدنی کلیدی است. ترکیبات فسفریک در نوشابه‌ها جلوی جذب کلسیم را می‌گیرد. در شرایطی که به‌دلیل آلودگی هوا با ذرات معلق، جذب و تولید ویتامین د3(که از طریق آفتاب امکان‌پذیر است) دچار وقفه شده است، مصرف برخی مواد مانند نوشابه عاقلانه نیست. نوشابه به‌صورت ثانویه مانع جذب این ویتامین‌ها در بدن می‌شود. اسیدی که در نوشابه‌وجود دارد، اسید کربونیک است و می‌تواند به دندان‌ها آسیب برساند. اغلب کسانی که زیاد نوشابه می‌خورند زودتر از دیگران به پوسیدگی دندان دچار می‌شوند.
نوشابه‌ها به 2قسمت بدون قند و با قند تقسیم می‌شوند. این ماده خوراکی کالری لخت بی‌خاصیتی را به بدن کسانی که روز و شب احساس تشنگی‌شان را با نوشابه‌های رنگین پر می‌کنند، می‌رساند که غیراز چاق کنندگی هیچ اثر مثبتی بر بدن ندارد.دکتر مظهری افزود: در مقایسه با خواصی که شیر یا آب به بدن می‌رساند با نوشابه، می‌توان فهمید که پول دادن به ماده‌ای که فقط برای مدت کوتاهی ذائقه ما را نوازش می‌دهد و در نهایت به سیستم بدن ما آسیب وارد می‌کند، کار اشتباهی است.وی با اشاره به اینکه ارزش غذایی خوراکی‌ها به این معیار سنجیده می‌شود که تراکم مواد مغذی آن ماده خوراکی بیشتر از تراکم کالری آن باشد، گفت: نوشابه‌هایی که در آن مواد خوراکی جایگزین قند به‌کار برده شده، کالری ایجاد نمی‌کند ولی تغییراتی در بدن ایجاد می‌کند که در نهایت کنترل مصرف کالری‌‌ها از دست بدن خارج می‌شود در نتیجه فرد مصرف‌کننده به سمت اشتهای کاذب و پر خوری رو می‌آورد.
وی در مورد ارتباط این نوشیدنی با دیابت گفت: در مسئله دیابت فاکتورهای متعددی دخیل هستند. نخستین فاکتور سابقه خانوادگی است. اگر فردی در خانواده‌اش بیمار دیابتی وجود دارد باید بیشتر مراقب سلامت خود باشد. یکی از عوامل فعال‌کننده ژن دیابت نوع 2، چاقی (به‌خصوص در ناحیه شکم) است. اگر قطر شکم خانم‌ها بالای 88و آقایان بالای 94، قند خون بالای 100باشد و مقدار ال‌دی‌ال افزایش و اچ‌دی ال کاهش پیدا کرده باشد احتمال ابتلا به سندروم متابولیک بیشتر می‌شود. یکی از عوارض و عواقب این سندروم، دیابت نوع 2است. این افراد 5بار بیشتر مبتلا به دیابت می‌شوند تا کسانی که تناسب اندام و تغذیه متنوع و متناسب دارند. این افراد 3بار بیشتر به بیماری‌های قلبی و عروقی دچار می‌شوند.
عوارض نوشیدن نوشابه با مصرف خوراکی‌های غیرمفید مانند چیپس و پفک تشدید می‌شود. دکتر مظهری گفت: برخی افراد برای فرونشاندن عطش خود به این نوشیدنی مضر روی می‌آورند به‌خصوص در شرایطی که به سمت ماه‌های گرم سال می‌رویم. بدن برای حفظ تعادل خود و کنترل حرارت بدن و پیشگیری از گرمازدگی نیاز به آب خالص دارد.
