سلاح استراتژیک روسیه چیست؟

در طول ماه‌های گذشته مقام‌های روسیه همواره اعلام کرده بودند که درصورت تصمیم رسمی کشورهای غربی به مسلح کردن شورشیان سوریه که مداخله نظامی در این کشور به‌حساب می‌آید قرارداد خود با دمشق برای تحویل این سامانه موشکی را عملی می‌کنند اما چرا حتی حرف زدن از تحویل اس۳۰۰ به سوریه اینقدر باعث نگرانی آمریکا و مقام‌های اسرائیل شده است ؟
سامانه موشکی سطح‌به‌هوای دوربرد اس‌۳۰۰ یکی از کارآمدترین سامانه‌های ضد‌موشکی جهان به‌حساب می‌آید.

این سامانه در ابتدا برای رهگیری جنگنده‌ها و موشک‌های کروز ساخته شد اما پس از مدتی توانایی رهگیری و انهدام موشک‌های بالستیک را هم پیدا کرد. نخستین مدل این موشک با نام اس300 پی برای نخستین‌بار در سال ۱۹۷۹ در شوروی عملیاتی شد. اکنون در خانواده اس‌۳۰۰ مدل‌های مختلفی از این سامانه دیده می‌شود اما اس300 پی‌ام‌یو یکی از مرگبارترین موشک‌های زمین‌به‌هوای قابل استفاده در تمامی ارتفاع‌ها به‌حساب می‌آید که توانایی پیگیری همزمان ۱۰۰ هدف و درگیری با ۱۲ هدف را به‌صورت همزمان دارد. زمان آماده‌سازی آن حدود ۵ دقیقه‌است و موشک‌های سامانه به نوعی هستند که نیاز به هیچ نوع نگهداری در مدت عمر مفید خود ندارند.

سامانه اس‌۳۰۰ ساخت روسیه را معمولاً با سامانه مشهور موشکی آمریکا یعنی پاتریوت مقایسه می‌کنند. استقرار سامانه پاتریوت از سوی ناتو چند‌ماه قبل در خاک ترکیه باعث انتقاد شدید کشورهای منطقه و مقام‌های سوریه شده بود. حالا مقام‌های غربی به‌شدت از اعلام استقرار اس‌۳۰۰ در سوریه که مشابه پاتریوت به‌حساب می‌آید عصبانی شده‌اند. از اس‌۳۰۰ و پاتریوت یا ام‌آی‌ام-۱۰۴ به‌عنوان سامانه‌های دفاع موشکی یاد می‌شود اما نباید فراموش کرد که این سامانه‌ها علاوه بر رهگیری و منهدم کردن موشک‌های کروز و بالستیک قابلیت سرنگون کردن جنگنده‌ها را هم دارند و این همان مسئله‌ای است که انتقاد کشورهای منطقه در زمان استقرار سامانه پاتریوت در ترکیه را به‌دنبال داشت.

استقرار این سامانه از سوی ناتو در منطقه مرزی ترکیه با سوریه به‌عنوان مقدمه‌چینی و نخستین قدم‌های کشورهای غربی برای ایجاد منطقه پرواز ممنوع در سوریه توصیف شد. به‌عنوان نمونه موشک‌های اس300 چینی مستقر در تنگه تایوان توانایی حمله به فضای هوایی تایوان را دارند و تهدیدی برای تمامی هواپیماهای آمریکایی به شمار می‌روند. گفته می‌شود تنها هواپیماهای فوق‌العاده رادارگریز بی ۲ و جنگنده اف ۲۲ راپتور آمریکا ممکن است بتوانند از دید رادارهای اس‌۳۰۰ فرار کنند.

سیستم راداری اس‌۳۰۰ از فاصله 250کیلومتری، جسم پرنده‌ای به ابعاد 25سانتی مترمربع را به راحتی تشخیص می‌دهد. منحرف کردن یا از کار انداختن اس300 از سوی سیستم‌هایی اختلالگر تقریبا غیرممکن است. برد موشک‌های این سامانه بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ کیلومتر گزارش شده و همین مسئله نگرانی شدید مقام‌های رژیم صهیونیستی را به‌دنبال داشته است. یووال استاینیتز وزیر اطلاعات و امور استراتژیک اسرائیل در این‌باره گفته است که موشک‌های اس‌۳۰۰ می‌تواند خطری برای هواپیماها در آسمان این رژیم باشد.

او گفته که اس۳۰۰ فقط یک سلاح دفاعی نیست بلکه در مورد ما سلاحی تهاجمی است، چون با برد ۲۰۰ تا ۳۰۰ کیلومتر می‌تواند هواپیماها را بر فراز فرودگاه بن‌گوریون در منطقه تل‌آویو هدف قرار دهد به همین‌خاطر استقرار سامانه اس‌۳۰۰ در سوریه می‌تواند همه معادلات کشورهای غربی را به هم بریزد. سامانه‌های موشکی با قابلیت جابه‌جایی آسان به‌صورت کلی از ۴ بخش اصلی تشکیل شده است:رادار، مرکز کنترل و ارتباطات رادیویی، پرتاب کننده‌های موشک و ژنراتورهای تأمین نیرو.

رادار مهم‌ترین بخش سامانه است که اهداف احتمالی را رصد می‌کند و اطلاعات لازم را به مرکز کنترل می‌فرستد. مرکز کنترل که در‌واقع بخش نرم‌افزاری سامانه و قلب تپنده آن است به‌صورت خودکار براساس اطلاعات به‌دست آمده از اهداف اقدام به صدور دستور به پرتاب‌کننده موشک در زمان مناسب می‌کند.

موشک‌های شلیک شده به وسیله اطلاعات رادار و بخش نرم‌افزاری تا رسیدن به هدف هدایت می‌شوند. روسیه برخی از مدل‌های این سیستم دفاعی را برای فروش به سایر کشورهای دنیا عرضه کرده است اما اطلاعات دقیقی از تحویل این سامانه به کشورهای دیگر وجود ندارد. بیشتر کشورهای شرق اروپا و آسیا بعضی مدل‌های این سامانه را تحویل گرفته یا با بستن قرارداد در نوبت تحویل گرفتن هستند. چین یکی از نخستین خریدارانPMU-2 ، S300 بوده است. گفته می‌شود چینی‌ها ۴۰ تا ۶۰ جایگاه این سامانه را در اختیار گرفته‌اند.

یونان هم پس از بحران موشکی قبرس 2 جایگاه این سامانه که شامل ۱۲ پرتاب‌کننده و ۹۶ موشک می‌شود را در اختیار دارد. بلغارستان ۱۰ پرتاب‌کننده اس‌۳۰۰ دارد که به 2 واحد تقسیم شده‌اند. ونزوئلا درخواست خرید اس‌۳۰۰ وی‌ام را داشت و گفته می‌شود در می‌سال گذشته میلادی سفارش خود را تحویل گرفته است. آذربایجان هم در کنار الجزایر هر کدام PMU-2 ، S300 خریداری کرد‌ه‌اند. به‌خاطر اهمیت این سامانه بود که کشورهای غربی و رژیم صهیونیستی فشار زیادی بر روسیه برای تحویل نشدن اس‌۳۰۰ به ایران وارد کردند.

مقام‌های روسیه اکنون اعلام کرده‌اند که در مقابل چراغ سبز برای ارسال تسلیحات به شورشیان سوریه اس‌۳۰۰ را به این کشور تحویل می‌دهند. مقام‌های غربی به خوبی می‌دانند که با این سامانه گزینه دخالت نظامی و حتی استفاده از این مسئله به‌عنوان یک اهرم فشار در مذاکرات به‌طور کامل از روی میزشان حذف خواهد شد.