خبرهایی که نشان میدهد سال گذشته و امسال، سال خوبی برای کتاب نبود و آمارها نشان میدهد چرخهای تولید کتاب با کندی همراه بوده و چاپ کتاب افت محسوسی داشته است. در اوضاع و احوال کنونی نوسان قیمت ارز، واردات بیضابطه، نبود نظارت بر قیمت کاغذ، همچنین مشخص نبودن آیندهای روشن برای ناشران و نویسندگان برای چاپ کتابهایشان، بهخصوص ناشران خصوصی که بهدلیل گرانی کاغذ با مشکلات بیشتری نسبت به ناشران دولتی دست و پنجه نرم میکنند، همگی نشان میدهد که در مجموع محور تمامی مشکلات موجود امسال برای این حوزه حول گرانی کاغذ میچرخد که تمامی فعالیتهای حوزه نشر را درگیر خود کرده است. البته نبود کاغذ، گرانی کاغذهای موجود در بازار و نبود سرو سامان مشخصی برای این حوزه از همان ماههای ابتدایی سال گذشته شروع شد و هر روز چرخهای تولید کتاب کندتر و کندتر شد.
در این میان بسیاری از کتابهایی که نویسنده و ناشر برای چاپ آن، برنامهها ریخته بودند و نویسنده چکیده عمرش را بهدست ناشر سپرده بود و ناشر هم برای آن نقشهها کشیده بود، همگی نقشبرآب شد و این شد که بسیاری از کتابهایی که برای چاپ آماده شده بود، بلاتکلیف باقی ماندند. در واقع مهمترین اتفاقی که در سال گذشته رخ داد و در سالجاری نیز ادامه پیدا کرد و باعث شد که اوضاع و احوال کتاب مثل سابق خوب نباشد، گران شدن کاغذ و به تعویق افتادن انتشار مجموعهای از آثاری بود که نویسندگان و ناشران زیادی بهوجود آنها دلخوش بودند. از سوی دیگر یک نگاه خوشبینانه هم این است که بازهم کار نشر متوقف نشده و نامناسب بودن قیمت کاغذ نیز این فعالیت را از دور خارج نکرده است. در واقع نباید تمامی کتابهای خوبی را که در سالجاری به چاپ رسیدهاند و با وجود گرانترشدن هزینهها و قیمت تمامشده آثار با مخاطبان زیادی مواجه شده و حتی گاهی به چندمین چاپ هم رسیدهاند را از یاد برد.
اما با وجود این بسیاری از کارشناسان حوزه چاپ و اهالی قلم، در گفتوگو با رسانههای مختلف از چرخه ناهموار چاپ گله کرده و هر یک راهکارهای مختلفی برای برونرفت از این معضل پیشنهاد دادهاند. عدهای توسعه کتابهای دیجیتال را راهکار برونرفت از مشکل پیش آمده میدانند و عدهای دیگر نیز بازگشت به روند گذشته که همان اعطای یارانه به ناشران بود را پیشنهاد میدهند. حتی برخی معتقدند میتوان با استفاده از توانایی و ظرفیتی که در دیگر استانها وجود دارد و همچنین با تأمین منابع و زیرساختهای مورد نیاز برای انتشار آثار در این استانها، علاوه بر اشتغالزایی و توسعه صنعت چاپ، هزینه تمامشده بسیاری از آثار را کاهش داد و چرخه توزیع را با ایجاد فروشگاه و نمایشگاه دائمی توسعه داد. متأسفانه با وجود تمامی این حرف و حدیثها، روزگار امروز صنعت چاپ کشور گویا بیش از هر تحلیل دیگر حکایت از نداشتن برنامهای منسجم برای این حوزه دارد. حوزهای که یکی از شریانهای اصلی فرهنگ بهحساب میآید. اما متولیان فرهنگی گویا این موضوع را کاملا به فراموشی سپردهاند.
از سوی دیگر در میان 7هزار و 190عنوان کمترین آنها مربوط به حوزه کلیات در هر دوماه فروردین و اردیبهشت است. در 2ماه ابتدای سال 1392آمار از اول فروردین تا 31اردیبهشتماه اینگونه است که 3هزارو984 عنوان چاپ اول، 3هزارو206عنوان چاپ مجدد، 5هزارو753 عنوان تالیفی، هزارو437 ترجمه منتشرشده که سهم تهرانیها 4هزارو649عنوان و شهرستانیها 2هزارو541 عنوان بوده، از این میان آثار کودک و نوجوان 871عنوان و کمک درسی و آموزشی 410عنوان بوده است. اگر سال گذشته که حدود 63هزار و 980عنوان منتشر شده را بر تعداد 12ماه تقسیم کنیم حدودا ماهی 5هزار و اندی عنوان منتشر شده بود، اما امسال تنها طی 2ماه اول حدود 7هزار و 190عنوان کتاب چاپ و روانه بازار کتاب شده که نشان میدهد گویا روند نشر در حال تنزیل است.ذ