اکثر بازرگانان برای کسب سود بیشتر ترجیح می‌دهند کالاهایی در کلاس آفریقا و با قیمت پایین سفارش دهند و آنها را با قیمت‌های بالا در داخل کشور به فروش برسانند. در واقع چین کالاها و کشورهای جهان را در 13کلاس طبقه‌بندی شده تعریف کرده است. طبق این تعریف کشورهای اروپایی در کلاس یک تا 4، کشورهای آمریکای مرکزی و شمالی و ژاپن در رده 5 تا 7، آسیا و آمریکای جنوبی در کلاس هشت تا 10 و آفریقا در کلاس 11تا 13طبقه‌بندی شده‌اند و به‌دلیل پذیرا بودن بازارهای کشورهای آسیایی و آفریقایی، اغلب کالای‌های بنجل و مرجوعی از کلاس‌های بالاتر را به بازارهای کلاس 8تا 13روانه کرده و آنها را به فروش می‌رسانند.
حدود 25سال پیش، ژاپنی‌ها مدعی بودند که در هر خانه در سراسر جهان یک کالای ژاپنی وجود دارد اما اکنون چینی‌ها ادعای بزرگ‌تری دارند؛ آنها معتقدند باید در هر مترمربع حداقل یک کالای چینی وجود داشته باشد و برای رسیدن به این افق از هیچ تلاشی فروگذار نمی‌کنند. کیفیت، تنها تفاوت کالاهای عرضه شده چینی در کشورهاست.چین همراه کالاهایش، مردم کشورش را نیز صادر می‌کند. بازار مناطق آزاد در جنوب کشور مانند قشم و کیش پر شده از چشم‌بادامی‌هایی که برای قبضه بازار ایران در منطقه ساکن شده‌اند. آنها برنامه‌های بلندمدت بسیاری برای تسخیر اقتصاد جهان دارند.اکنون چین با یک‌میلیارد و 330میلیون نفر جمعیت، قادر است هم نیازهای مصرفی خود را تأمین کند و هم برای بازارهای پرتقاضایی مانند بازار ایران، از نخ و سوزن گرفته تا گلابی و شلیل و شفتالو و از آن فراتر بیل و برنج و تخم مرغ تولید کند.
تاجران ایرانی مقصر هستند
وانگ لی‌پینگ، کنسول بازرگانی چین که از گفت‌وگو با خبرنگار همشهری استقبال می‌کند در دفاع از عملکرد هموطنان خود می‌گوید: در این مورد مسائلی وجود دارد که متأسفانه کمتر در رسانه‌های ایران به آن پرداخته شده است. در رسانه‌ها خوانده‌ام که گفته‌اند چین کالاهای خود را در 13کلاس کیفی تولید می‌کند و آنچه به ایران صادر می‌شود کالاهای کلاس آفریقاست اما من این موضوع را رد می‌کنم.
بازرگانان ایرانی علاقه زیادی دارند که خودشان به‌طور مستقیم با کارخانه‌ها و تولیدکنندگان چینی تماس داشته باشند و معمولا دنبال تولیدکنندگان کوچک با قیمت پایین هم هستند؛ چون بعضی از تجار ایرانی می‌خواهند پایین‌ترین هزینه را برای خرید کالا پرداخت کرده و آن را در ایران به چندین برابر قیمت بفروشند. مصرف‌کننده نیز که برای این کالای چینی هزینه نسبتا زیادی پرداخت کرده از جنس بی‌کیفیت چینی ناراضی است چون به اندازه پولی که هزینه کرده جنس تحویل نگرفته است.
او اضافه می‌کند: در چین محصولات مختلف با کیفیت‌های متفاوت تولید می‌شود. قیمت کالاها نیز برحسب کیفیت آنها تعیین می‌شود؛ به‌عنوان مثال در آمریکا و ژاپن فروشگاه‌های چینی‌ای وجود دارد به نام یک دلاری؛ یعنی هر کالایی را تنها با پرداخت یک دلار می‌توان خرید. مصرف‌کننده نیز در قبال پولی که پرداخت کرده انتظار کارکردی به اندازه یک دلار از کالای خریداری‌شده دارد؛ به‌عبارت دیگر مصرف‌کننده می‌داند که برخی از کالاهایی را که با یک دلار خرید کرده، یک‌بار مصرف هستند. 5 سال در ژاپن ماموریت داشتم و دیدم که هیچ‌یک از مشتریان این فروشگاه‌ها ناراضی نبودند. حال چرا مصرف‌کننده ایرانی از جنس چینی ناراضی است؟
دلیل آن را اکنون توضیح می‌دهم. تاجر ایرانی به سراغ تولیدکننده چینی می‌رود؛ به‌طور مثال یک جنس 5 دلاری را می‌خواهد 2دلار خریداری کند. تولیدکننده چینی که برای تولید کالای مزبور 4/5دلار هزینه کرده است حاضر نمی‌شود آن را 2دلار بفروشد. تاجر ایرانی همین کالا را با همین شکل و ظاهر ولی کیفیت پایین‌تر سفارش می‌دهد. کالای سفارشی 2دلاری به ایران می‌آید و با قیمت 12دلار فروخته می‌شود. مصرف‌کننده ایرانی هم که 12دلار بابت این کالا پرداخت کرده انتظار کارکرد 12دلاری دارد اما با کالایی یک‌بار مصرف روبه‌رو می‌شود. اگر تجار ژاپنی نیز چنین عملکردی داشته باشند مطمئنا مصرف‌کنندگان این کشور هم از جنس چینی ناراضی خواهند بود.
بی کیفیتی 10درصد کالاهای وارداتی از چین
این موضوع البته در گفت‌وگو با مسعود کمالی‌اردکانی، رایزن بازرگانی ایران در چین از بعد دیگری مطرح می‌شود. کمالی توضیح می‌دهد: کمتر از 10درصد واردات ایران از چین را محصولات بدون کیفیت تشکیل می‌دهد که عمدتا از مسیر امارات صورت می‌گیرد و از نظر آمار گمرک چین، صادرات به مقصد امارات به‌عنوان صادرات به ایران در آمار گمرکی محسوب نمی‌شود. چین تولیدکننده محصولات مختلف با کیفیت‌های متفاوت است. وقتی ما به کیفیت پایین کالاهایی که به ایران صادر می‌شود اعتراض می‌کنیم می‌گویند این کالاها با این میزان کیفیت از طرف تجار ایرانی سفارش داده می‌شود. دلیل آن هم ارزان بودن کالاهای مورد نظر است.او با بیان اینکه وجود برخی از محصولات تقلبی غیرقابل انکار است خاطرنشان می‌کند: اما بخشی از آنچه کالای چینی را بدنام کرده شایعاتی است که بر این قضیه دامن می‌زند.
چین؛ دامپینگر بزرگ
طی سال‌های اخیر بسیاری از دست‌اندرکاران بخش تولید و نمایندگان مجلس با اشاره به واردات بی‌رویه کالاهای چینی از کاهش قدرت رقابت‌پذیری کالاهای تولید داخل به‌دلیل قیمت و کیفیت پایین کالاهای وارداتی با تکیه به روش‌هایی مانند دامپینگ خبر داده‌اند. با وجود این واردات رسمی و غیررسمی کالاهای بی‌کیفیت چینی روزبه‌روز تشدید می‌شود.افزایش واردات رسمی کالاهای چینی در حالی صورت می‌گیرد که به گفته مسئولان، چین در صدر فهرست کشورهایی قرار دارد که با استفاده از شیوه‌های متقلبانه (دامپینگ) بازار کشورمان را به تسخیر کالاهای بی‌کیفیت و ارزان‌قیمت خود در آورده و اکنون کمتر کالای چینی است که حاکم مطلق بازار نبوده یا رقیب ارزان قیمتی برای کالاهای تولید داخل نباشد.
بررسی درخواست‌های ارائه شده به کمیته ضددامپینگ نشان می‌دهد که چین در صدر گزارش‌های دامپینگی کالا به ایران قرار گرفته است. حمید صافدل، رئیس سازمان توسعه تجارت با اشاره به بررسی پرونده در کمیته ضددامپینگ می‌گوید: مواردی در مورد کالاهای مختلف به‌عنوان دامپینگ مطرح شده که مبدا عمده این کالاها از کشور چین بوده است. به‌رغم افزایش واردات بی‌رویه کالاهای چینی طی سال‌های اخیر از چندی پیش مسئولان دستگاه‌های دولتی و بخش خصوصی از اتخاذ تدابیری مانند تعلیق کارت بازرگانی وارد‌کنندگان کالاهای بی‌کیفیت یا توافقنامه مؤسسه استاندارد ایران و چین برای ورود 4هزار و 600قلم کالای وارداتی چینی به استاندارد اجباری از 10آذر‌ماه امسال خبر دادند.
دلایل تجارت بد از نگاه یک تاجر
رئیس اتاق مشترک ایران و چین نیز از افراد صاحب‌نظر در زمینه تبادلات تجاری با این کشور است. اسدالله عسگراولادی معتقد است: چین تنها کشوری نیست که به ایران کالای ارزان یا بی‌کیفیت می‌فروشد. درحال حاضر 6-5کشور هستند که کالاهای بی‌کیفیتشان به ایران سرازیر می‌شود. در راس اینها کشور ترکیه قرار دارد که بی‌کیفیت‌ترین کالاها را به ما می‌دهد. بعد از این کشور ویتنام قرار دارد که کالاهای سطح پایین به کشور ما صادر می‌کند. کشورهای تایوان، تایلند و چین هم در رده‌های بعدی قرار می‌گیرند اما از میان این کشورها، تنها چین به صدور کالاهای بی‌کیفیت به ایران شهره شده است به این دلیل که حجم واردات از چین بسیار بالاست.
تولید کالای درجه یک در چین
عسگراولادی توضیح می‌دهد: حقیقت این است که کشور چین نیست که کالاهای کم‌کیفیت به ایران صادر می‌کند بلکه این همکاران واردکننده ما هستند که به چین می‌روند و هرچه کالای کم‌کیفیت در آن کشور وجود دارد می‌خرند و وارد کشور می‌کنند. چین کالاهایی دارد که در دنیا به باکیفیت‌ترین کالاها معروف هستند؛ برای نمونه چین کفش‌هایی دارد که به قیمت یک‌هزار دلار در فروشگاه‌های ایتالیا فروخته می‌شوند. چین بهترین پارچه‌های دنیا را تولید می‌کند و در بازارهای نیویورک، واشنگتن و سانفرانسیسکو می‌فروشد. البته چین پارچه‌های کم‌کیفیتی هم تولید می‌کند که در فروشگاه‌های متوسط آمریکا فروخته می‌شوند. شعار چین تولید و فروش است. وقتی خریدار از هر جای دنیا به چین می‌رود، از میان 20قلم کالا، حق انتخاب دارد. ایرانیان نیز زمانی که به چین می‌روند وسط‌ترین را خریداری می‌کنند. برخی نیز بهترین‌ها را می‌خرند. فروشگاه‌های درجه‌یک بالای شهر ما، کالاهای چینی می‌فروشند اما بهترین کالاهای چینی را.
عسگراولادی ادامه می‌دهد: کالای بی‌کیفیت چینی وقتی وارد مرزهای ایران می‌شود گمرک آن را ترخیص نمی‌کند. بنابراین این کالا باید به کشور مبدا یعنی چین برگردد اما چنین نمی‌شود. کالای بی‌کیفیت از در گمرک بیرون می‌رود اما از در بعدی به شکل دیگری وارد کشور می‌شود. این هم اشکال خودمان است؛ زیرا نتوانسته‌ایم جلوی قاچاق را بگیریم. اشکال سومی هم هست و آن این است که من به‌عنوان واردکننده، تاجر خوبی نیستم. کالا را وارد می‌کنم اما گمرک از ترخیص آن جلوگیری می‌کند. در نتیجه آن کالا باید عودت داده شود اما من آن را بازنمی‌گردانم و آن کالا بعد از مدتی متروکه می‌شود. براساس قانون، کالای متروکه بعد از 4ماه حراج می‌شود. چه‌کسی کالای متروکه را می‌خرد؟ واردکننده یا یکی از آشنایان او آن را می‌خرند. بنابراین کالای بی‌کیفیت این‌بار به‌صورت قانونی وارد کشور می‌شود. این قبیل اقدامات دیگر ربطی به چینی‌ها ندارد.
