علاقه کور برای کسب درآمد و پولسازی باعث شده تا استودیوها هرچه بیشتر به سوی کسب درآمد بروند و از فیلمسازی کلاسیک و استقبال از ایدههای تازه فاصله بگیرند و مدیران نیز در گفتوگوهایشان بیش از آنکه از فیلمهایی با ایدههای تازه سخنی به میان آورند، در مقام دفاع از دنبالهسازی برمیآیند.
در این میان برخی از کارگردانان صاحبنام از حرفه فیلمسازی فاصله گرفته و به نوعی به مدیریت تولید یکسری فیلم مشغول میشوند که البته به نوعی میتوان آنها را یک برند تجاری هم قلمداد کرد. این شیوه کار باعث میشود کارگردانان مستعد و خلاقی چون برت رانرد برایان سینگر تا حد کپیسازان درجه چندم سینمایی نزول کنند.
البته نباید غافل ماند که عدهای از فیلمسازان چون مایکل مان، مارتین اسکورسیزی، دنی بویل، الکساندر پاین و دیوید فینچر به این سنت استودیویی بیتوجه بوده و دنبالهای برای فیلمهایشان نساختهاند.
آیا شخص دیگری به جز من از شنیدن این خبر که استیون اسپیلبرگ در عوض ساخت یک پروژه اُریژینال به سراغ ساخت ایندیانا جونز 4 رفته، افسرده نمیشود؟ بنا به برنامهای که اعلام شده، فیلمبرداری ایندیانا جونز 4 در اواسط ژوئن آغاز میشود و این تنها نمونهای از رویکرد صنعت سینما به دنبالهسازی است. تابستان امسال با اکران فیلم اسپایدرمن 3 که در هفته نخست 151 میلیون دلار فروش کرد، مملو از دنبالههاست و تقریباً هر هفته شاهد اکران یک دنباله سینمایی خواهیم بود.
بنا به آمار منتشر شده توسط شرکت «مدیا نامبرز» در فصل اکران تابستانی 14 فیلم به نمایش در خواهد آمد که دو برابر سال 2006 است. نرخ تورم! ساخت دنبالهها زمانی جالب توجه میشود که بدانیم در فاصله سالهای 1998 تا 2001 فقط 14 دنباله در سینماهای جهان اکران شده بود.
صنعت سینما برای این سیاست جدید خود یک دلیل خوب دارد؛ سودآوری قابل توجه. اگر نگاهی به آمارها داشته باشیم، بزرگترین و پرفروشترین فیلمهای تابستانهای گذشته دنبالهها بودهاند و چنین آماری باعث شده تا ما از مایکل لینتون (مدیر ارشد تولید فیلم استودیو سونی) بشنویم که این استودیو قصد ساخت سه دنباله دیگر برای سری اسپایدر من را دارد!
استیون سودربرگ در سری یاران اوشن دو فیلم ساخت و فیلم سوم تابستان امسال اکران میشود. برایان سینگر سازنده فیلم کلاسیک مظنونین همیشگی که دو فیلم از سری فیلمهای انسانهای مجهول را ساخت، اکنون مشغول ساخت دنباله فیلم بازگشت سوپرمن است.
کریستوفر نولان پس از ساخت شاهکاری چون فیلم یادآوری (Memento) دو فیلم از سری بتمن را ساخت و روبرت رودریگز پس از ساخت سه فیلم در سری بچههای جاسوس اکنون به فکر دنباله فیلم شهر گناه است و مهمتر از همه سام ریمی که سری فیلمهای اسپایدرمن را ساخته است.
اما چرا باید این افراد مستعد بخشی از بهترین سالهای زندگی حرفهایشان را صرف کارهایی کنند که از سوی بسیاری تکراری تلقی میشود! برخی از آنها نوعی حساسیت هنری را دلیل این امر معرفی میکنند و بر این باورند پس از ساخت اولین قسمت یک سهگانه، دوست ندارند این سری در اختیار کارگردان دیگری قرار گیرد و البته برخی دیگر چکهای دستمزد را دلیل اصلی میدانند.
برت رانر کارگردان فیلم ساعت پرازدحام 3 در این زمینه میگوید، من برای ساخت این دنباله همان دستمزدی را گرفتم که یک کارگردان برای ساخت یک فیلم اُریژینال دریافت میکند.
البته رانر که پیش از این در دنباله اژدهای ترنرو انسانهای مجهول 3 را ساخته است، تأیید میکند که دنبالهسازی از لحاظ حرفهای نقطه عطفی محسوب نمیشود.
وی در ادامه میگوید: میدانم که هیچکس یکی از قسمتهای فیلم یاران اوشن را جزو آثار برتر سودربرگ نمیداند ولی اگر بتوان دنبالهای ساخت که در اسکار موفق باشد چرا نباید سراغ آن رفت.
از سویی وین کرامر سازنده فیلمهای مستقل تحسین شدهای چون «خونسردتر» ساخت دنبالهها از سری کارگردانان مطرح را یک امر عبث میداند و میگوید: این اتفاق غمانگیزی است. از طرفی استودیوها نمیخواهند فیلمهای شخصی زیادی توسط کارگردانها ساخته شود ولی از طرف دیگر کارگردانهای خوب هم گاهی به این قضیه روی خوش نشان میدهند.
به عقیده من کار سام ریمی در فیلم اسپایدرمن جذاب بود ولی من نمیتوانم تصور کنم که چرا فرد با استعدادی چون ریمی هنوز خود را متعهد به ساخت فیلم سوم میداند و پس از ساخت قسمت دوم از این سری جدا نشد.
کرامر تأکید میکند که تا به حال چند پیشنهاد برای ساخت دنباله را رد کرده و ترجیح میدهد بر روی فیلمنامههای اُریژینال کار کند: من دوست ندارم تا دنبالهساز کارگردان دیگری باشم هرچند که ساخت اینگونه دنبالهها به دلیل تامین بودجه مناسب و آماده بودن تیم فنی و بازیگران وسوسهکننده است ولی چرا باید وقت خود را بر روی داستان کارگردان دیگری تلف کنیم.
اما چرا باید کارگردانی چون اسپیلبرگ که تقریباً هر فیلمنامه بزرگی را یکبار خوانده است باز هم به سراغ ایندیانا جونز برود؟ قطعاً وسوسه پول نمیتواند در مورد او درست باشد چون او به اندازه صدها بار زندگی بر روی کره زمین پول دارد.
به گفته استیسی اسنایدر یکی از مدیران دریم ورکز، فیلمنامه دیوید کوئپ دلیل اصلی ترغیب او بوده است: فیلمنامه کوئپ یکی از بهترین فیلمنامههای سالهای اخیر است و نمیتوان آن را یک دنباله ساده تصور کرد.
برخی دیگر از تحلیلگران معتقدند که زنده کردن این شخصیت و بازی هریسون فورد 65 ساله در نقش او برای اسپیلبرگ 60 ساله اهمیت زیادی دارد و در شرایطی که برخی از کارگردانان چون رابرت آلتمن و جان هیوستون پس از 60 سالگی علاقهای به تکرار خود ندارند، اسپیلبرگ که از عنوان «کارگردان تجاری» استقبال میکند، همچنان آماده ماجراجویی دوباره است.
لسآنجلس تایمز ، 8 می