به گزارش مهر، شانه‌دار (Mnemiopsis leidyi) گونه مهاجم و بومی سواحل غربی اقیانوس اطلس است. این گونه بر اثر آب تراز کشتی‌ها به دریای خزر وارد شده‌اند و از زمان ورود این جانور میزان زئوپلانکتون‌های جانوری 75 درصد کاهش یافته. از آنجایی که زئوپلانکتون‌ها غذای اصلی ماهی کیلکا و تمامی بچه ماهیان است شمار کیلکا ماهیان کاهش چشمگیری داشته به طوری که مقدار صید آن به کمتر از یک چهارم قبل از ورود شانه‌دار رسیده است.
کیلکا ماهیان مهمترین غذای بسیاری از جانوران این دریا از جمله ماهیان خاویاری، ماهی آزاد و فک دریای خزر است ولی ورود شانه‌دارها به این حوزه آبی موجب کاهش جمعیت این گونه‌ها شده و کل زنجیره غذایی دریا را با اختلال مواجه کرده است.
در ماه‌های اخیر جمعیت شانه‌دارها در دریای خزر کم شده است که به گفته محققان این امر نشانه مطلوبی نخواهد بود.
دکتر حسن نگارستان، با بیان اینکه شانه‌داران مهاجم دریای خزر به شدت کم شده است، افزود: این موجودات بر اثر فرآیندهای طبیعی در دریای خزر به شدت کم شده‌اند.
رئیس بخش اکولوژی منابع آبی موسسه تحقیقات شیلات با تاکید بر اینکه کاهش این گونه مهاجم در دریای خزر نشانه خوبی نیست، اظهار داشت: با کم شدن شانه‌دارها، کاهش زئوپلانکتون‌ها که غذای آنها است نیز مشاهده شده است.
وی با بیان اینکه زئوپلانکتون‌ها نیز غذای کیلکا ماهیان است، ادامه داد: اگر قرار بود با کاهش شانه‌دارها، کیلکا ماهیان زیاد شود باید صید این ماهی در دریای خزر به میزان سال 78 می‌رسید که این امر اتفاق نیفتاده است.
نگارستان میزان صید کیلکا ماهیان در سال 78 را حدود 100 هزار تن ذکر کرد و یادآور شد: در حال حاضر صید این ماهی در دریای خزر به این میزان نرسیده و صید ما حدود 20 هزار تن است.
وی به بیان دلایل رخداد این وضعیت پرداخت و در این باره توضیح داد: زئوپلانکتونی که غذای کیلکا ماهیان است کم شده است و چون غذا کم شده شانه‌دارها نیز کم شده است. این نشان می‌دهد که با ازدیاد شانه‌دارها در دریای خزر زئوپلانکتون بیشتری مصرف کردند از این رو کاهش منبع غذایی آنها موجب کاهش جمعیت شانه‌دارها شده است.
به گفته وی با کاهش زئوپلانکتون‌ها غذای کیلکا ماهیان نیز کم شده است از این رو جمعیت این ماهیان نیز رشد نکرده است.
وضعیت سایر کشورهای حوزه دریای خزر
رئیس بخش اکولوژی منابع آبی موسسه تحقیقات شیلات با بیان اینکه این وضعیت برای 5 کشور حاشیه دریای خزر وجود دارد، خاطر نشان کرد: ولی این وضعیت برای کشورهای جنوب دریای خزر مخصوصا ایران شدیدتر است.
وی دلیل این امر را وجود دمای مناسب در بخش جنوبی دریای خزر نام برد و یادآور شد: در شمال دریای خزر سرمای زیادی وجود دارد از این رو عامل محدود کننده‌ای برای رشد شانه‌دارها است.
نگارستان، شوری آب مناسب در بخش جنوبی دریای خزر را از دیگر عوامل کاهش رشد شانه‌دارها دانست و ادامه داد: در شمال دریای خزر شوری آب دریا کم است ولی در بخش‌های جنوبی شوری آب مناسب زیست این گونه مهاجم است.
اجرای راهکارهای عملیاتی در گرو توافق 4 کشور
رئیس اکولوژی منابع آبی موسسه تحقیقاتی شیلات با اشاره به مطالعات انجام شده برای کنترل این گونه یادآور شد: بر اساس مطالعات انجام شده باید شانه‌دار خوارها که موجوداتی هستند که از شانه‌دارها تغذیه می‌کنند را به دریای خزر معرفی کنیم.
وی با بیان اینکه این مطالعات به طور کامل انجام شده است، خاطر نشان کرد: اجرایی کردن این روش نیاز به توافق 4 کشور دیگر حوزه دریای خزر دارد که مراحل پبگیری آن در حال انجام است.
