آنها یکی از دلایل این امر را تجویز و مصرف بیش از اندازه و بدون حساب و کتاب آنتی‌بیوتیک ذکر کرده‌اند. چندی پیش نیز وزرای علوم 8 کشور صنعتی جهان دور هم گرد آمدند و درباره افزایش مقاومت میکروب‌ها به آنتی‌بیوتیک‌ها و نیاز فوری جامعه جهانی به تولید آنتی‌بیوتیک‌های جدید تبادل نظر کردند. حفظ کارایی فعلی آنتی‌بیوتیک‌ها، جلوگیری از مقاومت بیشتر میکروب‌ها به آنتی‌بیوتیک‌ها و حمایت از تولید آنتی‌بیوتیک‌های جدید، ازجمله راهکارهای ارائه شده در این زمینه بود اما پزشکان متخصص ایرانی در این زمینه چه می‌گویند؟
دکتر مسعود مردانی، متخصص بیماری‌های عفونی به همشهری گفت: مسئله مقاومت میکروب‌ها در برابر آنتی‌بیوتیک‌ها آنقدر جدی است که به یک فوریت جهانی تبدیل شده است تا آنجا که در کشور آمریکا بودجه هنگفتی را از طرف دولت برای حل این مسئله اختصاص داده‌اند. آنها متوجه شده‌اند که در 10سال گذشته معرفی آنتی‌بیوتیک‌های جدید برای درمان عفونت‌های مقاوم نسبت به دهه قبل از آن کاهش یافته است به‌طوری که خیلی از کمپانی‌های دارویی به تولید آنتی‌بیوتیک جدید تمایلی نشان نمی‌دهند و استدلال آنها هم این است که چون ابداع یک آنتی‌بیوتیک جدید حداقل حدود 10سال طول می‌کشد و پس از آن نیز ممکن است نسبت به آن آنتی‌بیوتیک مقاومت ایجاد شود بنابراین برای تولید آنتی‌بیوتیک جدید سرمایه‌گذاری نمی‌کنند؛ چراکه معتقدند که سرمایه آنها هدر می‌رود.
رئیس بخش عفونی بیمارستان لقمان حکیم افزود: ما هم از جامعه جهانی جدا نیستیم بنابراین مسئله مقاومت آنتی‌بیوتیک‌ها در ایران نیز از اهمیت خاصی برخوردار است اما متأسفانه در ایران این مسئله آنطور که باید و شاید جدی گرفته نشده و از خبرگان این رشته نیز کمتر استفاده شده است.
دکتر مردانی گفت: بحث مهم دیگر، مسئله ورود آنتی‌بیوتیک به کشور است؛ اینکه چه آنتی‌بیوتیکی باید به کشور وارد شود تا با شرایط ما انطباق داشته باشد، البته تحریم تا حدی بر این موضوع تأثیر گذاشته است و ما مجبور هستیم از کشور خاصی که به ما دارو می‌دهد، آنتی‌بیوتیک وارد کنیم اما درهرحال، باید با مقاومت آنتی‌بیوتیکی به‌صورت یک اولویت فوری برخورد کنیم. باید از تجویز نابه‌جای آنتی‌بیوتیک توسط پزشکان چه در مطب‌ها و چه در بیمارستان‌ها جدا جلوگیری شود.
عضو هیأت علمی دانشگاه علوم‌پزشکی شهید بهشتی افزود: در بسیاری از کشورهای دنیا مثل عربستان، امارات و حتی در شهر شیراز، کمیته تجویز منطقی آنتی‌بیوتیک تشکیل شده است و در این کمیته‌ها توصیه‌های جدی به پزشکان و مردم در مورد تجویز و مصرف آنتی‌بیوتیک می‌شود. توصیه این است که درصورتی که با یک عفونت شدید و مهاجم روبه‌رو شدیم، تجویز آنتی‌بیوتیک وسیع‌الطیف با اثر بخشی بالا، باید تا 48ساعت ادامه یابد و درصورت نیاز به ادامه مصرف، مشاوره با پزشکان متخصص عفونی، اطفال یا داخلی الزامی است. بنابراین هم بیماران و هم پزشکان باید بدانند که هرچه آنتی‌بیوتیک وسیع‌الطیف بیشتری مصرف شود، میکروب‌ها و ویروس‌ها نسبت به آنتی‌بیوتیک مقاومتر می‌شوند.
دکتر مردانی گفت: به اعتقاد من تشکیل کمیته تجویز منطقی آنتی‌بیوتیک در تمام بیمارستان‌های کشور ضروری است و تمام بیمارستان‌های کشور باید راهنمای مصرف دارو داشته باشند که براساس آن بتوانند آنتی‌بیوتیک وسیع‌الطیف را به‌جا و منطقی تجویز کنند. اینطور نباشد که برای عفونت‌های ویروسی دستگاه تنفسی فوقانی که از شایع‌ترین عفونت‌هاست، پزشکان بدون ضابطه آنتی‌بیوتیک تجویز و بیماران نیز مصرف کنند. به‌نظر می‌رسد که باید در تجویز آنتی‌بیوتیک‌های وسیع‌الطیف مثل سفکسیم و سفالوسفروین‌های نسل سوم احتیاط و تجویز آنها را محدودتر کنیم. در حال حاضر آنقدر سفکسیم نابه‌جا تجویز شده است که در یخچال‌های خانگی این دارو به وفور یافت می‌شود و خانواده‌ها نیز به محض کوچک‌ترین نشانه‌های سرماخوردگی فرزندانشان به آنها سفکسیم می‌دهند.
این فوق تخصص بیماری‌های عفونی افزود: به‌دلیل مصرف بیش از حد آنتی‌بیوتیک به‌نظر می‌رسد مضرات آنتی‌بیوتیک بر منافع آن پیشی گرفته است. بنابراین باید این محدودیت را برای پزشکان عمومی قائل شویم و آنها را راهنمایی کنیم که به هیچ عنوان آنتی‌بیوتیک برای عفونت‌های ویروسی تجویز نکنند چرا که اگر این روند ادامه یابد دیگر این دارو در عفونت‌های واقعی نیز نمی‌تواند اثرکند و آن موقع باید برای درمان بیمارانی که با عفونت‌های مهلک و کشنده دست به گریبان هستند فقط دعا کنیم؛ چون دارویی نداریم که به آنها بدهیم.
دکترمردانی گفت: برای جلوگیری از هرگونه عفونت باید اصول اولیه بهداشتی در تمام بیمارستان‌های کشور رعایت شود تا عفونت از یک فرد به فرد دیگر منتقل نشود. به‌عنوان نمونه باید به تمام کادر پزشکی و پرستاری به‌طور مداوم آموزش داده شود که در بخش آی‌سی‌یو، از تلفن همراه استفاده نکنند تا زمینه انتقال عفونت از یک بیمار به بیمار دیگر فراهم نشود چراکه تلفن همراه می‌تواند باعث انتقال عفونت شود.
دکتر حمید عمادی، متخصص بیماری‌های عفونی نیز به همشهری گفت: من هم معتقدم که مقاومت میکروارگانیسم‌ها در برابر آنتی‌بیوتیک‌ها به یک معضل جهانی تبدیل شده است چرا که میکروارگانیسم‌ها برای اینکه زنده بمانند به‌طور هوشمندانه همواره راه‌هایی برای زنده ماندن پیدا کرده و نسبت به آنتی‌بیوتیک مقاومت نشان می‌دهند. به همین دلیل شرکت‌های بزرگ داروسازی نیز تمایلی به تولید آنتی‌بیوتیک‌های جدید نشان نمی‌دهند چراکه تولید آنتی‌بیوتیک‌های جدید به سال‌ها زمان و میلیاردها ریال هزینه نیاز دارد. به سخن بهتر، یک شرکت داروسازی برای تولید آنتی‌بیوتیک جدید به حدود 750میلیون دلار اعتبار و 10تا 15سال زمان نیاز دارد و انتظار هم دارد که وقتی آنتی‌بیوتیک جدید تولید شد، درآمد حاصل از فروش هم داشته باشد. اما از آنجا که میکروب‌ها خیلی سریع نسبت به آنتی‌بیوتیک مقاومت پیدا می‌کنند، شرکت‌های داروسازی تمایلی به این کار نشان نمی‌دهند و به همین دلیل سازمان بهداشت جهانی از کشورها خواسته است که آنتی‌بیوتیک جدید تولید کنند.
عضو هیأت علمی دانشگاه علوم‌پزشکی تهران افزود: به‌نظر می‌رسد که تا 10سال آینده وضعیت ما از نظر مقاومت میکروبی خطرناک‌تر شود چراکه در ایران بیش از حد معمول آنتی‌بیوتیک مصرف می‌شود. از طرف دیگر به‌دلیل تحریم بسیاری از داروهای جدید ممکن است وارد کشور ما نشود. به همین سبب این مسئله در ایران یک معضل بسیار جدی است.
دکتر عمادی گفت: باید اصل پیشگیری در اولویت قرار گیرد تا مردم کمتر دچار بیماری‌های عفونی شوند. از طرف دیگر، از آنجا که عفونت‌های بیمارستانی بسیار مقاوم هستند باید کاری کرد که در بیمارستان‌ها عفونت منتقل نشود. به همین سبب باید تمام پزشکان، پرستاران و پرسنل بیمارستان‌ها اصول بهداشتی اولیه معاینه را رعایت کنند تا عفونت از یک بیمار به بیمار دیگر منتقل نشود. باید به مردم آموزش بدهیم که از مصرف نابه‌جای آنتی‌بیوتیک‌ها جدا خودداری کنند.
