سیدعلی سرابی، قائم مقام شورای عالی قرآن در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، در رابطه با طرح ادغام دو اتحادیه مؤسسات قرآنی و تشکل‌های قرآنی گفت: در حال حاضر بحث ساماندهی، صدور مجوز، نظارت بر فعالیت و حمایت از مؤسسات قرآنی دچار دوگانگی در سیاست‌گذاری‌ها در اجرا شده است، به دلیل اینکه دو نهاد و سازمان خود را متولی امور مؤسسات قرآنی می‌دانند.
وی در ادامه بیان کرد: از یک سو سازمان تبلیغات اسلامی با استناد به بندهایی از اساسنامه خود به‌صورت غیرمستقیم اشاره به ساماندهی مؤسسات قرآنی می‌کند و از سویی دیگر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز براساس مصوبه سال 73 شورای عالی انقلاب فرهنگی خود را متولی امور مؤسسات فرهنگی و قرآنی می‌دا‌ند.
سرابی تصریح کرد: این دو نهاد هر کدام بر اساس یک‌سری از ضوابط، مجوز فعالیت مؤسسات قرآنی را صادر و بر فعالیت آنها نظارت و از آنها حمایت می‌کنند که این ضوابط در دو دستگاه متفاوت است و این موارد در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی براساس آیین‌نامه مصوب سال 73 این وزارت و در سازمان تبلیغات اسلامی نیز براساس اساسنامه آیین‌نامه‌های داخلی‌شان انجام می‌شود.
رئیس هیئت مدیره اتحادیه تشکل‌های قرآنی کشور در ادامه با اشاره به اینکه مشاهده می‌شود نوع برخورد مؤسسات قرآنی دوگانه است، افزود: مؤسساتی که از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و یا سازمان تبلغات اسلامی مجوز گرفته‌اند، تعامل‌شان با یکدیگر به نوعی متفاوت بوده است.
وی در ادامه بیان کرد: در عرصه حمایت از مؤسسات مشاهده می‌شود که سازمان تبلیغات اسلامی با مؤسساتی که از وازرت فرهنگ و ارشاد اسلامی مجوز گرفته‌اند، تعامل و حمایتی از آنها ندارد و همچنین مؤسساتی نیز که از سازمان تبلیغات اسلامی مجوز گرفته‌اند، در تعامل با وزارت ارشاد دچار مشکل هستند و مشکل ابتدایی این تعارض و تفاوت مرجع صدور مجوز مؤسسات است.
وجود اتحادیه؛ لازمه هماهنگی سازی فعالیت مؤسسات قرآنی
سرابی تصریح کرد: مشکل بعدی که زائیده مشکل بیان شده در فوق است، این است که برای هماهنگی و ساماندهی تعداد زیادی از مؤسساتی که از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مجوز گرفته‌اند لازم بود تا اتحادیه‌ای تشکیل شود تا آنها بتوانند به‌صورت متمرکز مطالبات خود را پیگیری کنند؛ به این روش وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و دولت هم می‌توانستند با این مراکز ارتباط نهادینه داشته باشد.
وی ادامه داد: در سال 82 اتحادیه تشکل‌های قرآنی کشور تشکیل شد که اعضای آن مؤسساتی بودند که تا آن زمان مجوز فعالیت گرفته بودند؛ در آن زمان نیز مجوز فعالیت را تنها وزارت فرهنگ و ارشاد صادر می‌کرد. بعد از مدتی که سازمان تبلیغات اسلامی نیز شروع به صدور مجوز برای فعالیت مؤسسات قرآنی کرد، به‌تدریج در استان‌ها اتحادیه‌هایی متشکل از این مؤسسات به‌وجود آمد و در سال 89 نیز این اتحادیه‌ها در استان‌ها گردهم آمده و اتحادیه کشوری را ایجاد کردند؛ در حال حاضر نیز علاوه بر مشکل اول دوگانگی هم در اتحادیه‌ها مشاهده می‌شود که این دوگانگی منطق تشکیلاتی ندارد.
سرابی در توضیح مسئله فوق یادآور شد: به هر حال اتحادیه‌ها در تمام اصناف چه فرهنگی و اقتصادی رابط دولت و نظام با مردم هستند و طبعا اگر این ارتباط بخواهد هدفمند و تأثیرگذار باشد، نمی‌تواند یک ارتباط دوگانه باشد، چرا که با وجود چند اتحادیه قرآنی دیگر ارتباط نهادینه نخواهد بود.
وی در ادامه بیان کرد: همان منطقی که ایجاب می‌کند سازمان تبلیغات اسلامی برای مدیریت بهتر مؤسسات اتحادیه تشکیل دهد و یا وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مجوز تأسیس اتحادیه بدهد، همان منطق نیز اقتضاء می‌کند تا این اتحادیه‌ها به صورت واحد باشند؛ زیرا زمانی که اتحادیه‌ها دوگانه شدند، می‌توانند به تعداد بالاتر نیز افزایش یابند و امکان ارتباط نهادینه و متمرکز با مؤسسات ایجاد نشود، در نتیجه برای ساماندهی مؤسسات و مدیریت بهتر آنها لازم است تا دو اتحادیه ادغام در یک اتحادیه شوند.
تعدد اتحادیه‌ها عاملی در تشتت مطالبات مؤسسات قرآنی
سرابی در رابطه با آسیب‌ها و فرصت‌های ادغام دو اتحادیه قرآنی، گفت: در رابطه با ادغام، آسیبی که قطعا وارد نخواهد شد و چانه‌زنی و تعامل با دستگاه‌ها و نهادها در سطح سیاستگذاری و برنامه‌های کلان اگر متعدد و از طریق کانا‌ل‌های مختلف باشد، باعث تشتت و سردرگمی می‌شود.
وی تأکید کرد: هر اتحادیه برای گرفتن حمایت‌های بیشتر در عرصه تصمیم‌گیری و حمایت در دستگاههای مختلف سعی می‌کند خود را بزرگتر از آن چیزی که هست نشان دهد و این حرکت یک رقابت آماری و عددی مخربی را ایجاد می‌کند و مقداری از افزایش تصاعدی مؤسسات در سال‌های اخیر زائیده همین رقابت است؛ زیرا زمانی که به مراکز مختلف مراجعه می‌کنند، با دادن تعداد آمار مؤسسات بیشتر سعی در محبوب‌تر نشان دادن خود دارند، لذا آمارها به صورت تصاعدی و بعضا غیر واقعی داده می‌شود.
قائم مقام شورای عالی قرآن تصریح کرد: در حال حاضر بسیاری از مؤسسات قرآنی عضو دو اتحادیه قرآنی هستند و این از لحاظ حقوقی اشکال دارد؛ زیرا زمانی که یک مرکز به اساسنامه و تشکیلات یک نهاد تعهد می‌دهد چه‌طور می‌تواند در اتحادیه رقیب هم این تعهد را بدهد؟، رقابت ناسالم، آمارهای غیرواقعی و ... آسیب‌های مخربی است که دو گانه بودن اتحادیه‌ها ایجاد می‌کند.
سرابی در ادامه بیان کرد: در گفت‌‌وگوهای انجام شده با مؤسسات قرآنی اکثر این مراکز خواستار ادغام این دو اتحادیه هستند و آن چه که مانع این اتفاق شده است ملاحظات سازمانی و دستگاهی متولیان امر در سازمان تبلیغات اسلامی و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است.
وی در رابطه با مدیریت اتحادیه مدغم، افزود: زمانی که صحبت از ادغام می‌شود، یعنی یک اتحادیه‌ای وجود داشته باشد که تمامی مؤسسات قرآنی فارغ از اینکه از چه دستگاهی مجوز فعالیت گرفته‌اند عضو اتحادیه باشند. طبعا زمانی که تمام مؤسسات عضو باشند طبق روال دو اتحادیه فعالان هر مؤسسه عضو اتحادیه شده و با رأی‌گیری اعضای هیئت مدیره مشخص شده و فعالیت می‌کنند؛ یعنی سازوکاری که در هر دو اتحادیه به صورت مجزا وجود دارد به صورت واحد و به عنوان اعضای یک اتحادیه فعالیت کنند.
سرابی در رابطه با اینکه مدیریت اتحادیه مدغم پس از اجرای طرح در چه راستایی باشد تا مؤسسات قرآنی بتوانند مطالبات خود را دریافت کرده و مشکلات خود را رفع کنند، افزود: چند مطالبه جدی وجود دارد که نیاز است تا پس از تشکیل اتحادیه واحد پیگیری شود؛ اول حضور پررنگ و جدی‌تر در عرصه سیاستگذاری در ارتباط با توسعه فرهنگ قرآنی است، زیرا در شورای توسعه فرهنگ قرآنی سه عضو به عنوان نماینده مؤسسات قرآنی وجود دارد و در حال حاضر با وجود دو اتحادیه قرآنی در کشور انتخاب این افراد برای شورای توسعه فرهنگی تبدیل به مشکل شده است و در صورت ادغام دو اتحادیه این مشکل نیز حل می‌شود.
سرابی در ادامه تصریح کرد: دوم واگذاری امور خدمات قرآنی به مؤسسات قرآنی است که در حال حاضر به دلیل وجود این دوگانگی در این حوزه نیز تردید وجود دارد که بسیاری از فعالیت‌های اجرایی و خدمات رسانی توسط دولت انجام می‌شود و حال اینکه این با سیاست‌های کلان نظام در واگذاری خدمات به مردم سازگار نیست.
این مسئول تأکید کرد: اتحادیه مدغم به‌صورت جدی‌تر و بهتر می‌تواند مطالبات مردمی را پیگیری کند و دستگاههای دولتی نیز لازم نیست به‌صوت مستیقم بر اجرای برنامه‌های آموزشی و ... مؤسسات مبادرت کنند و این امر به مؤسسات توانمند مردمی واگذار شود.
وجود دو متولی برای یک کار واحد در کشور مطلوب نیست
سرابی در رابطه با اینکه نیاز است تا مجوز مؤسسات قرآنی پس از ادغام این دو اتحادیه، به چه صورتی سازمان‌دهی شود، گفت: وجود دو متولی برای یک کار واحد در کشور مطلوب نیست و مغایر با اصول مدیریتی است و راه حل این موضوع نیز کنار رفتن یک دستگاه به نفع دیگری است که با شرایط و فضای موجود این راه‌حل که بهترین راه است به راحتی عملیاتی نخواهد شد و یا ادغام این دو دستگاه نظارتی در قالب یک کمیته واحد با حضور نماینده شورای توسعه فرهنگ قرآنی و مؤسسات که تصمیماتی اعم از صدور مجوز، لغو پروانه و ... با توجه به ضرورت‌ها و محدودیت‌های دو دستگاه صورت گیرد.
وی در رابطه با اینکه مسئولان نظارت و ارزیابی بر روند فعالیت‌های مؤسسات قرآنی در حال حاضر تا چه اندازه در زمینه ایجاد وحدت‌رویه برای نظارتی مستمر و هماهنگ عمل کرده‌اند، اظهار کرد: مسئولان ذیربط یا در سازمان تبلیغات اسلامی و یا در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هستند و در مقام اظهار نظر از ادغام این دو اتحادیه حمایت کرده‌اند، اما در مقام عمل این اتفاق رخ نداده است.
قائم مقام شورای عالی قرآن در پایان خاطرنشان کرد: در اظهار یکی از مسئولان تبلیغات اسلامی دیدم که گفته است، ما با ادغام موافقیم و هر مؤسسه‌ای اگر می‌خواهد برود در اتحادیه‌های استانی عضو شود و در سیستم تشکیلاتی ما وارد شود؛ اما من معتقدم که این حرف معانیش مخالفت با ادغام است، زیرا اگر می‌خواهیم ادغام صورت گیرد باید قدری مایه گذاشته شود چون با تفکر تفرقه نمی‌توان شعار وحدت داد.
