تعیین سود بانکی عدول از قانون بانکداری بدون ربا

با دکتر حسن سبحانی عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس گفت‌وگو کرده‌ایم.

• به نظر شما اختلاف دیدگاههای مطرح پیرامون نرخ سود تسهیلات بانکی ناشی از چه مسایلی است؟

همانطور که قبلا نیز به طور مکرر عنوان کرد‌ه‌ام تنها راهکار برون رفت از مباحث مطرح پیرامون نرخ سود تسهیلات بانکی اجرای قانون عملیات بانکی بدون ربا است که اکنون اجرا نمی‌شود.

 اگر این قانون اجرا شود دیگر این مباحث جایی نخواهد داشت چرا که با اجرای این قانون دیگر تعیین نرخ سود ثابت برای تسهیلات بانکی معنا نداشته و باید از سود متغیر صحبت شود در این قانون بسته به بازدهی واقعی پول مردم در سرمایه گذاری‌های واقعی به صاحبان سپرده سود تعلق می‌گیرد.

 اجرای این قانون تنها راه حل معضل کنونی در زمینه تعیین نرخ سود تسهیلات بانکی بوده و در واقع آنچه اکنون مطرح است ناشی از عملکرد خلاف قانون در زمینه سیستم بانکی کشور می‌باشد. در واقع تعیین نرخ سود تسهیلات بانکی عدول از قانون بانکداری بدون ربا در عقود مشارکتی است.

• با این روند آیا معتقدید هیچ اقدام موثری برای اجرای قانون بانکداری  بدون ربا در کشور صورت نگرفته، علت چیست؟

 آنچه مشخص است این قانون اکنون در کشور اجرا نمی‌شود. به دلایلی مانند جدی نگرفتن قابلیت آموزه‌های اقتصادی اسلام در اداره امور جوامع، ضعف نظارت دستگاههای نظارتی و خودسانسوری متفکران، دانشگاهیان و دانشمندان در تبیین آنچه که اتفاق می‌افتد که موجب انحراف از بانکداری بدون ربا و مشکلات کنونی شده است.

 یکی دیگر از دلایل اجرا نشدن بانکداری بدون ربا مصلحت سنجی‌های مسئولین طی مدت 24 سال گذشته بوده‌است. با این روند به نظر می‌رسد اگر هم اراده‌ای برای این موضوع وجود داشته باشد متجلی و متبلور نیست.

در تعیین نرخ سود تسهیلات بانکی به شیوه کنونی، کسانی که از کاهش و هم کسانی که از افزایش نرخ سود صحبت می‌کنند از نظر روش شناسی با مشکل مواجه هستند. چرا که در بانکداری اسلامی‌نرخ سود از قبل تعیین نمی‌شود بلکه پس از فعالیت اقتصادی بنگاه نرخ سود مشخص می‌شود.

 باید پرسید وقتی نرخ سود مثلا 12 درصد تعیین می‌شود در صورتی که سود بنگاه در عمل بیشتر یا کمتر بود چه باید کرد. خطای دیگر مقایسه نرخ سود با نرخ تورم است. چرا که کسانی که این گونه استدلال می‌کنند معتقدند در سایر کشورها نرخ بهره از نرخ تورم بیشتر است، این موضوع درست است اما نتیجه ‌می‌گیرند که در ایران نیز باید نرخ سود از نرخ تورم بیشترباشد و در واقع سود را به جای بهره محسوب می‌کنند که امری خطا است و هر دانش آموخته اقتصاد می‌داند که بهره با سود متفاوت است.

•  آیا تصمیم اخیر رئیس جمهور در زمینه یکسان سازی و کاهش نرخ سود تسهیلات بانکی نیازمند تصویب در شورای پول و اعتبار است؟

 به نظر می‌رسد که مصوبات شورای پول و اعتبار بعد از تایید رئیس جمهور اجرایی می‌شود و اگر این موضوع صحت داشته باشد دیگر نیازی نیست تا تصمیم اخیر رئیس جمهوری به تایید این شورا برسد چرا که شورای پول و اعتبار در زمینه نرخ سود تسهیلات بانکی تنها پیشنهاد ارائه می‌کند.