هرچند در این حوزه معاونت فرهنگی بازار گمانهزنیها و شایعات برای سکانداری کمتر مطرح شده است، اما یکی از گمانهزنیهایی که بهصورت کمرنگ مطرح شد از انتخاب یکی از مدیران فعلی معاونت فرهنگی حکایت داشت.بهنظر میرسد انتخاب معاون فرهنگی یکی از چالشهای وزیر جدید فرهنگ و ارشاد اسلامی است؛ چرا که گویا با وجود تنشها و مناقشاتی که از 2سالونیم گذشته تا به حال بر سر خانه سینما شکل گرفته، انتخاب معاون وزیر و رئیس سازمان سینمایی سهلتر از برگزیدن فردی برای معاونت فرهنگی بوده و شاید جنتی برای این انتخاب، نیاز به فرصت بیشتری دارد.
با وجود این، اهالی قلم همچنان منتظرند تا علی جنتی هرچه زودتر به ماجرای انتخاب معاون فرهنگی و حرف و حدیثهای موجود معاونت فرهنگی که از 15شهریور سال91 و پس از برکناری بهمن دری اخوی از سمت خود، توسط علی اسماعیلی بهصورت سرپرست اداره میشود، پایان دهد و سکانداری این حوزه را به کسی بسپارد که حداقلهای این حوزه را بشناسد.
اما فارغ از اینکه وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی چهکسی را بهعنوان معاون فرهنگی جدید معرفی کند، انتظارات کارشناسان حوزه نشر از سکاندار فرهنگی جدید ارشاد این است که در وهله اول مسائل حوزه نشر را بشناسد و به موضوعاتی که در صنعت نشر کشور و چالشهایی که پیش روی آن مطرح است، اِشراف داشته باشد. به باور اهالی قلم معاون فرهنگی جدید ارشاد در این دوره با مسائل و چالشهای جدی ازجمله گرانی کاغذ، پایین بودن تیراژ کتابها، خانه بهدوشی نمایشگاه کتاب تهران، پایین بودن سرانه مطالعه، مسئله ممیزی کتاب و... مواجه خواهد بود. چنانچه پس از آنکه علی جنتی در شروع کار خود اعلام کرد که آماده است تا مجوز پیش از انتشار کتاب را حذف کند، این رویکرد جدید وزیر مخالفان و موافقان زیادی به همراه داشت. برخی معتقدند باید کتاب همانند مطبوعات بدون ممیزی روانه بازار شود و چنانچه دچار مشکلی بود بعد با شکایت مدعیالعموم یا شاکی خصوصی به آن رسیدگی شود. اما بعضی نیز میگویند چنانچه قانون مربوط به ممیزی کتاب بهدرستی اجرا شود، بسیاری از مشکلات و گلایههای اصحاب فرهنگ اعم از پدیدآورندگان و ناشران و... نیز برطرف میشود. در واقع این گروه از منتقدان حداقل خواسته خود را قانونمندشدن ممیزی، جلوگیری از برخورد سلیقهای و وحدت رویه عنوان کردهاند؛ موضوعی که وزیر ارشاد دولت یازدهم چند روز قبل به این موضوع نیز اشاره کرد و گفت: برخی خردهگیریها در حوزه کتاب در گذشته وجود داشت و احیانا سلیقههای شخصی اعمال میشد؛ ما بنا داریم تا صرفا در چارچوب قانون عمل کنیم و فراتر از قانون نرویم.
از سوی دیگر گرانی کاغذ هم موضوعی است که اگرچه معاونت فرهنگی ارشاد سابق، برای آن کارگروهی با نام «کارگروه حل مشکل کاغذ» شکل داد اما نتوانست در پایین آوردن قیمت کاغذ قدمی جدی بردارد. در واقع با برداشتن یارانه کاغذ از سوی دولت نهم و بالا رفتن قیمت ارز، قیمت هر بند کاغذ در کشور چندین برابر شد و با بالارفتن هزینههای تولید کتاب در کشور، قیمت تمامشده کتاب بسیار افزایش یافت. هرچند این وزارتخانه در این سالها بارها این مشکل را نتیجه نیاز به واردات و خودکفا نبودن کشور در تولید کاغذ معرفی کرد و به مرحله تولید رسیدن کارخانه کاغذ پارس را راهی برای رفع این مشکل میدانست اما با وجود افتتاح کارخانه کاغذ پارس، عملا این کارخانه تولید چندانی نداشت و گرانی کاغذ همچنان سد راه چاپ کتاب در کشور است.
همچنین پایین بودن تیراژ کتابها معضل دیگر پیش روی معاون فرهنگی آینده ارشاد است. البته دولتهای نهم و دهم بیشتر شدن آمار کتابهای چاپ اول را یکی از افتخارهای خود میدانستند اما این بالا رفتن عنوانها بهمعنای بالارفتن کتابهایی که در کشور منتشر میشدند، نبود و تیراژ پایین کتاب در کشور موضوعی است که بسیاری از دستاندرکاران این حوزه به آن انتقاد جدی دارند و این موضوع را نتیجه سیاستهای غلط فرهنگی و بالارفتن قیمت کاغذ و گرانی کتاب میدانند. از طرفی خانه بهدوشی نمایشگاه کتاب تهران نیز چالش دیگر این وزارتخانه است. نمایشگاه کتاب تهران در بیستمین دوره برگزاری خود، محل نمایشگاههای بینالمللی تهران را ترک کرد و بعد از حرف و حدیثهای بسیار درباره مکان برگزاری نمایشگاه، 7 دوره مهمان مصلای امام خمینی (ره) شد. اما برگزاری نمایشگاه کتاب در مصلا، خاطره چندان مثبتی در ذهنها باقی نگذاشته و برگزاری نمایشگاه کتاب در این مکان همواره با انتقاد جمعی از فعالان فرهنگی، ناشران و نویسندگان همراه بوده است. برای برگزاری نمایشگاه کتاب تهران در باغ کتاب، سیدمحمد حسینی وزیر پیشین فرهنگ و ارشاد اسلامی در اواخر دوران وزارتش، باغ کتاب فعلی را دارای ظرفیت لازم برای نمایشگاه کتاب ندانست و بحث ساخت و سازهای دیگری را در این محوطه مطرح کرد. لذا یافتن مکانی برای برگزاری بیستوهفتمین نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران از موضوعات مهم دیگر وزیر ارشاد خواهد بود.
علاوه براینها پایین بودن سرانه مطالعه در کشور هم معضل دیگری است که برای رفع آن نیاز به فرهنگسازی و برنامهریزی درازمدت دارد. هرچند در این سالها آمارهایی مبنی بر بالارفتن سرانه مطالعه اعلام شده، اما کسادی بازار کتاب و بیرونقی کتابخانههای کشور خود گواه بر چشمگیر نبودن سرانه مطالعه در کشور است؛ موضوعی که علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی چندی بیش در گفتوگو با هفتهنامه آسمان به آن اشاره کرده و گفته بود الان آمارهای نگرانکنندهای وجود دارد که من به آنها برخوردهام؛ مثلاً به آمار کتابخانهها نگاه کردم و دیدم تعداد کتابخانهها در سال 91 نسبت به سال 90افزایش پیدا کرده و تعداد کتابها هم بیشتر شده اما آمار کتابخوانهای این کتابخانهها کمتر شده است. بههرحال انتظارات از مدیری که هنوز معرفی نشده بسیار زیاد است و اهالی نشر همچنان منتظر تعیین سکاندار جدید معاونت فرهنگی و مدیران زیرمجموعه هستند تا تکلیف این حوزه مهم وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز بهزودی مشخص شود.