تغییر فصل یعنی بستن یا باز کردن پنجرهها و کولرها، یعنی آوردن لباسهای نازک یا ضخیم از پستوها، یعنی تغییر کفشها و جورابها، یعنی ترک یک عادت غذایی از آبدوغ خیار به سوپ و از شربت خنک به چای گرم و نسکافه.
تغییر فصل یعنی باید به این تغییر عادت کنی که نور آفتاب دیگر درخشان نیست، دیر میآید و زود بساطش را برمیچیند.
اما میتوانی از این به بعد در مسیر وزش باد بایستی، زیر باران راه بروی و دیگر لازم نیست در پیادهرو دنبال سایه بگردی، درست برعکس تابستان!
حالا کمکم چشماندازت تغییر میکند، پنجره را نگاه کن؛ رنگها عوض میشوند از سبز به نارنجی و بعد چوبهای عریان خشک. البته باز بهار میآید و چشماندازت سبز میشود.
تغییر فصل نیاز به یک برنامهریزی جدید دارد، برای تغییر در ساعت خواب و بیداری، آماده شدن برای آغاز یا پایان مدرسه و اگر اهل ورزش باشی شروعی است برای ورزشهای فصلی مثل کوهنوردی، شنا یا اسکی!
درختها آشنای قدیمی این تغییرند، میخوابند یا بیدار میشوند. آنها دو فصل دارند انگار! فصل بیداری و فصل خواب.
تقویم را ورق بزن، تغییر آمد.
2. بعضیها «اختلال تغییرپذیری فصلی» دارند؛ یعنی افسردگی فصلی که در پاییز و زمستان شدیدتر میشود.
افسردگی در فصل پاییز و زمستان مربوط به ترشح هورمون ملاتونین از غدهی «پینه آل» در مغز است که به آن هورمون وابسته به خواب هم میگویند. این هورمون در تاریکی و هنگام خواب شبانه، بیشترین میزان ترشح را دارد. برای همین در پاییز و زمستان که طول روز کوتاه و طول شب بلند میشود، میزان ترشح این هورمون در بدن افزایش مییابد و بعد علایم افسردگی بروز میکند.
3. تغییر فصل، تغییر بیماری هم میآورد، از گرمازدگی به سرماخوردگی و آنفولانزا و شاید آغاز یک حالت روحی باشد شبیه افسردگی که نامش اختلال خلقی فصلی است.
اختلال خلقی فصلی، که به آن (sad) هم میگویند، معمولاً در شهریورکه روزها شروع به کوتاهشدن میکنند، آغاز میشود.
البته تا دههی 1980 اصطلاح «اختلال خلقی فصلی» تعریف نشده بود، برای همین تعریف یا راه درمان زیادی ندارد. اما یک فرضیه این است که با کاهش نور خورشید، ساعت بیولوژیکی که خلق و خوی انسانها، خواب و هورمونهای آنان را تنظیم میکند، در زمستان عقب میماند و کندتر میگذرد و اختلال خلقی فصلی بهوجود میآید.
اگر به اختلال خلقی فصلی مبتلا باشید، صبحهای زمستان به سختی از خواب بیدار میشوید و در طول روز هم خوابآلود هستید. ممکن است بیش از گذشته دلتان بخواهد شکلات و مواد غذایی دارای کربوهیدرات بیشتر، مثل نان سفید و شیرینی بخورید. در این حالت دلتان نمیخواهد که فعالیتهای بدنی انجام بدهید و...
راه درمان این بیماری هم نور است. نبودن در خانه در ساعات زیادی از شبانهروز و قدم زدن در نور آفتاب میتواند شخص را در بهبود بیماری کمک کند.
4. حالا به سمت پاییز میرویم. اگر با تغییر فصل احساس نگرانی میکنید، مراقب اختلال خلقی فصلی باشید.
به نظر روانشناسان برای پیشگیری، بهتر است صبحها زودتر از خواب بلند شوید و به پیادهروی بروید. فعالیتهای ورزشی را فراموش نکنید و هرگز در اتاق تاریک و بسته نمانید.
توجه کنید که در رژیم غذاییتان مقدار کافی از ویتامینها بهخصوص ویتامینهای گروه ب و مواد معدنی باشد. کمبود آهن، امگا و اسیدفولیک تأثیر مستقیمی روی بروز علایم افسردگی دارد تا میتوانید سبزی و میوه بخورید. مصرف قهوه و شکر را در روز کاهش دهید، چون که شکر تأثیر ویتامینهای گروه ب را در بدن کم میکند و علایم افسردگی را شدت میدهد.
و در آخر فعلاً رژیمهای کاهش وزن غیرعلمی و غیرکارشناسی را هم فراموش کنید.