مجمع جهانی اقتصاد اسلامی به عنوان بازوی سازمان کنفرانس اسلامی برای توسعه همکاری‌های تجاری و اقتصادی از سال 2005 آغاز به کار کرده و دور نخست آن در مالزی برگزار شد و سال گذشته نیز پاکستان، میزبان این اجلاس بود. اجلاس 3 روزه امسال که مجدداً، مالزی میزبان آن بود، با عنوان «چالش‌های جهانی: همکاری‌های نوآورانه» برگزار گردید. مسئولان بلندپایه تجاری و اقتصادی کشورهای اسلامی حاضر در این اجلاس، درباره روند جهانی شدن و تأثیر آن بر اوضاع اقتصادی کشورهای اسلامی و نیز ضرورت نقش مؤثر جهان اسلام در فرایند هدایت جهانی‌سازی، بحث و تبادل نظر کردند.
مقامات و کارشناسان ارشد کشورهای اسلامی‌در این اجلاس همچنین درباره راهکارهای ارتقای همکاری‌های تجاری و اقتصادی در جهان اسلام مذاکره و رایزنی کردند. در این نشست چند هیأت اقصادی از چین، هند و اتحادیه اروپا نیز حضور داشتند. در حالی که در اجلاس امسال علاوه بر مقامات ارشد سیاسی برخی کشورهای مسلمان، بیش از یک هزار تن از کارشناسان و صاحبنظران اقتصادی و تجاری کشورهای مسلمان و غیرمسلمان حضور داشتند، غیبت نمایندگان ایران که قدرت چهارم اقتصادی جهان اسلام است، مشهود و تأسف‌برانگیز بود.
مجمع جهانی اقتصاد اسلامی که نمونه اسلامی اجلاس مجمع جهانی اقتصاد (داووس) محسوب می‌شود در سال 2005 به منظور توسعه جهان اسلام، تأسیس شد. اقتصاد کشورهای مسلمان طی یک دهه اخیر سالانه 10 تا 15 درصد رشد کرده و اکنون بازدهی اقتصادی جهان اسلام حدود یک تریلیون دلار برآورد می‌شود. یک روز پیش از برگزاری کنفرانس مجمع جهانی اقتصاد اسلامی، 2 همایش فرعی درباره زنان مسلمان تاجر و رهبران مسلمان جوان برگزار شد.
توسعه نیروی انسانی
عبدالله احمد بداوی، نخست‌وزیر مالزی و رئیس سازمان کنفرانس اسلامی در سخنانی در افتتاحیه این همایش با اشاره به روند جهانی شدن اقتصاد گفت: دنیای اسلام باید با تکیه بر دانش و اندیشه از فرصت‌های موجود برای توسعه و پیشرفت استفاده کند. وی با تاکید بر ضرورت ریشه‌یابی علل عقب‌افتادگی برخی از کشورهای اسلامی‌گفت: هم‌اکنون 57 کشور عضو سازمان کنفرانس اسلامی، 21 درصد جمعیت کل جهان را در اختیار دارند اما فقط 5 درصد رشد اقتصادی جهان متعلق به این کشورهاست.
وی با تاکید بر اینکه کشورهای اسلامی، ابزارهای مختلفی برای اثرگذاری در اقتصاد جهانی در اختیار دارند، اظهار داشت: اوپک به عنوان یکی از مهمترین نهادهای اقتصادی جهان در اختیار کشورهای اسلامی‌است اما با این وجود 50 درصد جمعیت جهان اسلام روزانه 2 دلار درآمد دارند و این مسئله، تأمل‌برانگیز است. وی همچنین تلاش بیشتر کشورهای اسلامی‌برای تولید ابزارها و ابداعات جدید اقتصادی و صنعتی در جهان را خواستار شد.
عبدالله احمد بداوی گفت: مجمع اقتصادی جهان اسلام می‌تواند نقش کاتالیزور را در خلق ایده‌های جدید برای گسترش همکاری‌های تجاری و اقتصادی میان کشورهای اسلامی با یکدیگر و میان این کشورها با کشورهای غیرمسلمان داشته باشد. نخست‌وزیر کشور پیشروی مسلمانان، مالزی، افزود: گفتمان و همکاری میان مسلمانان و غیرمسلمانان تأثیر فراوانی در تقویت تفاهم بین‌المللی و ایجاد صلح جهانی خواهد داشت. بداوی نقش مجمع اقتصادی جهان اسلام را همچون پل متصل‌کننده تجار مسلمان با یکدیگر و با تجار غیرمسلمان ذکر و بر تقویت توانمندی‌های علمی و تکنولوژیکی امت اسلامی تاکید کرد و خواستار تبادل ایده‌ها و استراتژی‌های توسعه میان کشورهای مسلمان شد. وی گفت: همکاری‌های موفق تجاری و اقتصادی مسلمانان موجب بهبود کیفیت زندگی آنان در سراسر جهان و رشد پایدار کشورهای مسلمان خواهد شد.
نخست‌وزیر مالزی سرمایه‌گذاری در آموزش و توسعه نیروی انسانی را برای کشورهای مسلمان، مهمترین اولویت توسعه خواند. وی دولتمردی مناسب، رهبری اخلاقی و سیاست‌های مبتنی بر بازار را برای افزایش رشد و رفاه اقتصادی کشورهای مسلمان از اهمیت دوچندان عنوان کرد. بداوی به ضعف ساختاری کشورهای مسلمان نفتی اشاره کرد و گفت: بسیاری از کشورهای وابسته به نفت جهان اسلام نسبت به دیگر کشورها برای آموزش هزینه، کمتری می‌کنند.
ضعیف نیستیم
رئیس‌جمهوری اندونزی نیز در سخنرانی خود با عنوان «اسلام و چالش‌های مدرنیزه شدن» در این کنفرانس گفت: کشورهای مسلمان این قابلیت را دارند که در روند شکل‌دهی نظم اقتصاد جهانی نقش محوری را بر عهده گیرند. «سوسیلو بامبانگ یودهویونو» افزود:ما ضعیف نیستیم اما به این دلیل ضعیف به نظر می‌آییم که هماهنگ با هم نیستیم. ما ضعیف به نظر می‌رسیم چون به ما فهمانده شده که ما ضعیفیم و این ضعف، ملکه ذهن ما شده است. رئیس‌جمهور بزرگترین کشور مسلمان جهان افزود: مسلمانان باید برای مقابله با چالش‌های جهانی فقر، ناترازی‌های اقتصادی، گرم شدن زمین و نگرانی نسبت به پایداری منابع انرژی و غذا بپا خیزند.
وی گفت: کشورهای مسلمان باید از مزیت خود که در اختیار داشتن 70 درصد بازار انرژی و 40 درصد صادرات مواد خام جهان است، استفاده کنند. اگر کشورهای غیرمسلمان از ما انرژی و کالا می‌خواهند ما نیز باید در یک معامله عادلانه از آنها دانش و تکنولوژی طلب کنیم.
یودهویونو از کشورهای اسلامی خواست موانع سرمایه‌گذاری و تجارت را رفع کنند و جریانات مالی و تجاری بین یکدیگر را بهبود بخشند. به گفته وی، مسلمانان باید از قابلیت جمعیت 2/2 میلیارد نفری خود یعنی 31 درصد کل جمعیت جهان برای توسعه اقتصادی و کسب نقش کلیدی در عرصه اقتصاد جهانی استفاده کنند. رئیس‌جمهور اندونزی کشورهای مسلمان را به استفاده از بازار حلال 600 میلیون دلاری مواد غذایی که سالانه 20 تا 30 درصد رشد می‌کند فراخواند.
بازار مشترک اسلامی
نورمحمد یعقوب، وزیر دارایی مالزی نیز در سخنانی در این همایش از کشورهای مسلمان خواست برای ایجاد بازار مشترک اسلامی و گسترش تجارت میان یکدیگر تلاش کنند. وی گفت: در حالی که برخی کشورهای مسلمان با موهبت عظیم منابع خدادادی مواجهند، بخش اعظم مسلمانان جهان در فقر بسرمی‌برند. به گفته وی، 24 درصد جمعیت مسلمان جهان درآمد روزانه کمتر از یک دلار دارند و 39 درصد نیز زیر خط فقر زندگی می‌کنند و در 45 کشور عضو سازمان کنفرانس اسلامی، مردم به طور متوسط درآمدی کمتر از 1000 دلار در سال دارند.وی افزود: کل مبادلات تجاری 57 کشور عضو سازمان کنفرانس اسلامی کمتر از 12 درصد مبادلات تجاری بین‌المللی آنها است که این رقم نسبت به جمعیت و منابع طبیعی در اختیار کشورهای مسلمان، ناکافی است.
اکمال‌الدین احسان اوغلو دبیرکل سازمان کنفرانس اسلامی در پیامی به نشست سالانه مجمع جهانی اقتصاد اسلامی اعلام کرد: موضوعات این همایش، نشان‌دهنده افزایش اهمیت مجمع اقتصادی جهان اسلام در توجه چالش‌های امروزین اقتصادی و سیاسی امت اسلامی است. وی با اشاره به اینکه سهم مبادلات تجاری میان اعضای سازمان کنفرانس اسلامی از 10 درصد کل مبادلات آنها در سال 2000 به 15 درصد در سال 2005 افزایش یافته است، تاکید کرد: رقم 15 درصدی فوق نیز بسیار کمتر از قابلیت همکاری‌های اقتصادی کشورهای مسلمان است و باید این رقم تا سال 2015 به 20 درصد افزایش یابد.احسان اوغلو، صنعت توریسم را دارای نقشی مهم در توسعه تجارت میان اعضای کنفرانس اسلامی عنوان کرد و افزود: با افزایش توریسم، میان کشورهای مسلمان و سفر مسلمانان به کشورهای هم‌آیین خود، میراث فرهنگی و تمدنی این کشورها گسترش یافته و بحث گفتمان درونی مسلمانان توسعه می‌یابد.
