نخستین ابزار ثبت اطلاعات چگونه بودند؟

به گزارش مهر، گوی‌های سفالی پنج هزار و 500 ساله که از دل خاک‌های ایران بیرون کشیده شده، نخستین ابزارآلات ثبت اطلاعات در بین‌النهرین بوده است.

این گوی‌های سفالی که اغلب "پاکت نامه" خوانده می‌شدند و 200 سال پیش از اختراع خط ساخته شدند، در دهه 1960 از زیر زمین حفاری و بیرون کشیده شده‌اند.

این گوی‌های مهر و موم شده و حاوی نشانه‌هایی در انواع شکل‌های هندسی است که از اندازه توپ گلف تا اندازه توپ بیس‌بال متفاوتند.

محققان برای مشاهده درون بیش از 20 نمونه از این گوی‌های رسی که اواخر1960 از منطقه چغامیش در غرب ایران از دل خاک بیرون آورده شده، از سی‌تی اسکن و مدل‌سازی سه بعدی استفاده کردند.

این گوی‌های سفالی حدود پنج هزار و پانصد سال پیش یعنی زمانی که شهرهای اولیه در بین‌النهرین در حال شکوفایی بودند، ساخته شده‌اند.

"کریستوفر وودز" استاد موسسه شرق‌شناسی دانشگاه شیکاگو در سخنرانی در موزه رویال آنتاریو در تورنتو گفت: این گوی‌های سفالی نخستین سیستم ذخیره‌سازی داده جهان قلمداد می‌شوند.

محققان مدت‌ها بر این باور بودند این گوی‌های سفالی برای ثبت تراکنش‌های اقتصادی استفاده می‌شدند.

این تفسیر بر اساس آنالیز یک گوی سفالی سه هزار و 300 ساله صورت گرفته است که در منطقه بین‌النهرین موسوم به "نوزی"(در نزدیکی شهر کرکوک در عراق امروزی) یافت شد. در آن گوی سفالی 49 سنگریزه و یک متن قرارداد به خط میخی وجود داشت که به یک چوپان دستور می‌دهد تا از 49 گوسفند و بز نگهداری کند.

اما این که چگونه این وسایل در زمان‌های پیش از تاریخ یعنی در زمان پیش از ابداع خط، کاربرد داشته‌اند هنوز یک راز است و این که چگونه مردم اعداد و نوع کالای مورد تبادل را بدون کمک خط ثبت می‌کردند نیز هنوز ناشناخته مانده است.

محققان دریافته‌اند که نشانه‌های درون این گوی‌ها در 14 شکل مختلف بودند از جمله کره، هرم و بیضی، عدسی و مخروطی.
این اشکال به جای نشان دادن کل کلمات، می‌تواند نشانه اعداد متصل شده به سیستم‌های اندازه‌گیری مورد استفاده در محاسبه انواع مختلف کالا باشد.