چند روز پیش از اهدای شیردال «سه‌جام» به ایران در نیویورک، که ایران آن‌را به‌عنوان نماد همکاری‌های فرهنگی بین 2 کشور معرفی کرد، چند باستان‌شناس در دفتر یک نشریه دور یکدیگر نشسته بودند و درخصوص ماجرای غار کلماکره گفت‌وگو می‌کردند. یکی از باستان‌شناسانی که پیش از اهدای شیردال «سه‌جام» به ایران در دفتر یکی از نشریات تخصصی مقاله اسکار ماسکارلا در مورد اشیای غار کلماکره را می‌خواند و به تصویر منتشر شده از همین شیردالی که کمتر از یک هفته بعد به ایران اهدا شد می‌خندید به همشهری گفت: واقعا به شکل کاریکاتورگونه شیردال می‌خندیدیم و با دوستان می‌گفتیم جاعل این شیء آنقدر آماتور و ناشی بوده که حتی به‌خودش زحمت نداده کار بیشتری روی این شیردال انجام بدهد و اندکی شکل آن‌را بهتر کند و این شیء را از حالت کاریکاتوری خارج کند، اما نمی‌دانستیم که واقعا این شیء به ایران بازگردانده می‌شود.
چند گزارش درباره یک مجسمه
باستان‌شناس‌ها، ترکیه، سوریه و لبنان را به‌عنوان اصلی‌ترین کشورهای کپی‌سازی از آثار عتیقه جهان در خاورمیانه معرفی می‌کنند و معتقدند که بسیاری از آثار منسوب به غار کلماکره نیز ممکن است در این کشورها کپی‌سازی شده باشند و از آنجا که اشیای غار کلماکره به یغما رفته بود بنابراین اشیای جعلی ساخته شده از غار کلماکره نیز ممکن است اشکالی غیراز شکل اصلی داشته باشند.
روزنامه همشهری از ابتدای ورود شیردال به ایران در چند گزارش به نقل از برخی باستان‌شناس‌ها احتمال تقلبی بودن شیردال اهدا شده به ایران را مطرح کرده بود. در گزارش‌های همشهری با استناد به آنکه رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کشور به نقل از آمریکایی‌ها در مورد شیردال و در بدو ورود به تهران در پاویون دولت به خبرنگاران اعلام کرده بود، براساس اطلاع برخی باستان‌شناس‌ها اعلام شد که اصالت شیردال اهدا شده مورد سؤال است و باید بررسی کرد که آیا آنطور که آمریکایی‌ها اعلام کرده‌اند این شیردال متعلق به 2700پیش از میلاد مسیح مربوط به تمدن عیلامی است یا آنطور که رئیس سازمان میراث فرهنگی گفته بود به سال 2500پیش از میلاد مسیح و تمدن هخامنشی بازمی گردد؟
رئیس سازمان میراث فرهنگی کشور گفته است که این شیء به رویت 3 کارشناس آمریکایی رسیده و آنها احتمال آنکه شیردال مربوط به غار غربی یا همان غار کلماکره در لرستان باشد را مطرح کرده‌اند و بدین‌ترتیب گفته شده که شیء مربوط به ایران است و به ایران بازگردانده شد. اگرچه تاجر عرب در بدو ورود به آمریکا شیء همراه خود را به‌عنوان یک اثر سوریه‌ای در گمرک آمریکا به ثبت رسانده ولی کارشناسان آمریکایی که شیء را ملاحظه کرده‌اند اعلام کردند این اثر به‌احتمال بسیار قوی متعلق به ایران است. با همین نظریه بود که در ساعات پایانی سفر هیأت ایرانی به نیویورک وزارت خارجه آمریکا در تماس با مسئولان ایرانی اعلام کرد که به عنوان یک اقدام فرهنگی و به نشانه حسن نیت، دولت آمریکا شیء ضبط شده را به ملت ایران هدیه می‌دهد.
اظهارات متفاوت
مسئولان ایرانی بازگرداندن این شیء را اقدامی نمادین برای آغاز همکاری‌های فرهنگی با آمریکا و تلاش مضاعف برای بازگرداندن الواح هخامنشی به ایران دانستند اما در اظهارات داخل کشور 3 نظر متفاوت از سوی یک مسئول ارشد سازمان میراث فرهنگی شنیده شد.
دکتر مهدی حجت، معاون میراث فرهنگی کشور نخستین شخصیتی بود که به ابهامات مطرح شده درخصوص آنچه از آن به‌عنوان قدمت و اصالت شیردال اهدایی نام برده شد واکنش نشان داد و در نخستین اظهارنظر خود طرح این موضوع را نوعی «بی‌ادبی‌فرهنگی» خواند. به زعم معاون میراث فرهنگی کشور طرح تقلبی بودن شیردال یک موضوع انحرافی بود و به جای آن می‌بایست موضوع گشودگی ارتباط فرهنگی میان ایران و آمریکا مورد توجه قرار می‌گرفت.
حجت البته با اشاره به روند ضبط این شیء توسط گمرک آمریکا اعلام کرد: اینکه شروع کنیم به این موضوع که قیمت آن چند است و جنس آن چیست، این کار مؤدبانه نیست و آنها به ما برای اعلام حسن‌نیت‌شان این شیء را اهدا کردند؛ لذا دندان اسب پیشکش را نمی‌شمارند و ما به‌عنوان نماد آن را قبول کردیم. آنطور که معاون میراث فرهنگی کشور تأکید کرد، شیردال علامت یک رابطه فرهنگی است که به‌عنوان نماد ارتباط بین 2 کشور قبول شده بود و تحقیقی در این خصوص که شیء اصل است یا نه، یا آنکه سیمین‌بودن آن صحت دارد یا خیر، انجام نشده است. این اظهارات در همان روزهای نخستین آمدن شیردال به تهران نشانه آن بود که مسئولان سازمان میراث فرهنگی تا حدودی نسبت به درستی آنچه در رسانه‌ها به‌ویژه روزنامه همشهری، نسبت به ابهام درخصوص اصالت شیردال اهدا‌شده به ایران منتشر کردند یقین حاصل کرده‌اند و ماجرای این هدیه تاحدودی فروکش کرد.
انتقاد از منتقدان شیردال
اما همین هفته گذشته بود که سیدمحمد بهشتی مشاور ارشد رئیس سازمان میراث فرهنگی در 2گفت‌وگوی خود با هنرنیوز و خبرگزاری ایسنا بار دیگر و به‌صورت ناگهانی به ماجرای شیردال پرداخت و درحالی‌که تب خبری اصالت شیردال فروکش کرده بود به رسانه‌های مطرح‌کننده ماجرای شیردال اهدایی، انتقاد کرد و آنها را «رسانه‌های زرد» خواند که به «وجه خارش مردم» می‌پردازند. وی مدعی شد منتقدان چون زورشان به آقای روحانی نمی‌رسد یا جرأت انتقاد به سفر نیویورک را ندارند به شیردال «پیله» کرده‌اند.
اینکه وجه خارش مردم در ادبیات رسانه‌ای تا چه اندازه جا افتاده است یا آنکه اگر یک باستان‌شناس درخصوص یک شیء باستانی در حضور افکارعمومی سخن بگوید اقدامی زرد تلقی می‌شود، موضوع این گزارش نیست. اگرچه نخستین اشتباه رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کشور به‌عنوان یکی از مدیران توانمند کشور در بدو ورود به تهران و رونمایی از شیردال «سه‌جام» اهدایی، ورود به موضوعات تخصصی باستان‌شناسی و قدمت اثر بود اما آنچه او از تشکیل یک کمیته بررسی شیردال سخن گفت تاحدودی از حملات به وی کاست و همین 2شب پیش در نخستین حضور تلویزیونی خود در موضوع شیردال مورد سؤال قرار گرفت.
محمدعلی نجفی گفت: حتی اگر این شیء تقلبی باشد ما آن را اقدامی که حاصل حسن نیت جریان فرهنگی ایران و آمریکاست می‌دانیم. او بار دیگر تأکید کرد: در سال 2003سه نفر از کارشناسان آمریکایی آن را اصل دانسته‌اند. شاید 2700سال عمر نداشته باشد اما کارشناسان ما در موزه ملی ایران آن را بررسی می‌کنند. اینکه برخی می‌گویند این شیء اصل داشته و از روی آن ساخته شده، درست نیست. ما این حسن نیت آمریکایی‌ها را پذیرفته‌ایم. نجفی تأکید کرد: قرار بود این جام شیردال را 950هزار دلار بفروشند. درهرصورت قدمت آن را کارشناسان داخلی در دست بررسی دارند.
