آزمایش‌هایی از آونگ‌ها، مخصوصاً آونگ معروف فوکو، آشنایی با بشقاب‌های گیرنده‌های صدا، انواع آزمایش‌های تشدید، آزمایش‌هایی از الکتریسیته و مغناطیس، زنگ اخبار، الکتروسکوپ، ژنراتور برقی. گرداب‌های مصنوعی، گشتاورهای متعدد، اخترشناسی و مولاژهای زیست‌شناسی.
همیشه نالیده‌ایم که مدرسه‌های کشور ما دچار ضعف آزمایشگاه هستند. بسیاری از دانش‌آموزان ما مفاهیم فیزیک و شیمی یا زیست‌شناسی و نجوم را فقط درکتاب می‌خوانند و درک درستی از این علوم ندارند. اما تالار علوم و فنون خواجه نصیرالدین طوسی (فرهنگ‌سرای بهمن) به‌‌عنوان یکی از مجهز‌ترین تالارهای آزمایشگاهی در دسترس است. روزانه دانش‌آموزان بسیاری از مقاطع مختلف تحصیلی در این سالن حضور پیدا می‌کنند تا به شکل عملی با مسائل علومی مثل فیزیک، زیست‌شناسی و ... آشنا شوند. حدود ۳۰۰۰ وسیله‌ی علمی در این تالار وجود دارد.
فریدون زیرک‌زاده، مدیریت این مجموعه را بر عهده دارد. او از اقوام احمد زیرک‌زاده، یکی از شخصیت‌های علمی کشور است. احمد زیرک‌زاده سال‌ها پیش خانه‌اش را فروخت تا کاوشکده‌هایی برای کودکان و نوجوانان جنوب شهر تهران ایجاد کند. دانش‌آموزان پس از بازدید و شرح کار وسایل، خودشان نیز می‌توانند با وسایل کار کنند تا با شکوفایی خلاقیت آن‌ها، آزمایش‌های انجام گرفته هم برای همیشه یادشان بماند و در درک بسیاری از مفاهیم علمی به آن‌ها کمک کند.
تالار علوم و فنون خواجه نصیرالدین طوسی در سال ۱۳۷۴ در فرهنگ‌سرای بهمن تأسیس شد.
فریدون زیرک‌زاده فارغ‌التحصیل رشته‌ی شیمی از دانشگاه شهید عباس‌پور تهران و بازنشسته‌ی وزارت نیرو است و از زمان بازنشستگی براساس رأی هیئت امنای بنیاد علمی زیرک‌زاده و علاقه‌مندی خودش برای انتقال تجربیات و اشاعه و ترویج علم و تکنولوژی آموزشی، در این مکان مشغول فعالیت شده و سال‌هاست که از این تالار نگه‌داری می‌کند.
یکی از بخش‌های این تالار به آزمایش‌های آونگ، آزمایش‌های امواج و ارتعاشات، آزمایش‌های الکتریسیته و مغناطیس و آزمایش‌های مکانیک و سیالات اختصاص یافته که در هر قسمت دارای امکانات جالب و منحصر به فردی است؛ هر چند این ابزار آلات کهنه شده‌اند و برخی از آن‌ها نیاز به تعمیر جدی دارند.
* * *
کاش در دوران دانش‌آموزی، من این فرصت را پیدا می‌کردم که به شکل علمی با آینه‌های مختلف، گشتاور، آونگ فوکو و اپتیک آشنا شوم. شاید دیگر در خواب‌هایم آن هیولاها ظاهر نمی‌شدند و روزگارم را پر ازکابوس نمی‌کردند!
عکس‌ها: محمود اعتمادی
