احیای هنرهای دستی

 یک روی سکه صنایع دستی ایران نقش‌آفرینی زن ایرانی را در طول تاریخ هنر و صنایع دستی رقم می‌زند. بی‌تردید نخستین سفالینه ها و نخستین زیراندازها و حتی مسکن و خانه‌های اولیه به دست زنان ایرانی تدارک دیده شده است. به همین دلیل ظرافتها و تزئینات از مسائل تفکیک‌ناپذیر صنایع دستی ایران است.

با بررسی سفرنامه‌های جهانگردان دوره‌های گذشته می‌توان دریافت که همیشه کارگاه‌های بزرگ صنایع دستی در تمام نقاط ایران مشغول به فعالیت بوده که از تحسین و حیرت همه آنها با به توصیف کشیدن محصولات زیبای تولید شده مشخص می‌شود. با شاهکارهایی که در هنر ایران مشاهده می‌شود مانند نقش برجسته‌های دوران هخامنشی، ظروف و زینت‌آلات طلای به‌دست آمده از این دوران، قلم‌‌زنی‌های دوران ساسانی و مینیاتور‌های دوران تیموری و صفوی، قالبهای دوران صفوی و ... پی به توانمندی هنرمندان این مرز و بوم در تمام عرصه‌های هنر خواهیم برد.

در هر گوشه و کنار این کشور زیبای چهار فصل، ایرانی هنرمند با معماری خاصی که شرایط اقلیمی منطقه ایجاد کرده در خانه‌های خود که با ساده‌زیستی خاص خود دربهای چوبی زیبا، ارسی‌های خیره‌کننده چشم‌نواز، مقرنسهای زیبا در کنار گچبریهای ظریف که هر کدام رو به تعالی می‌روند را با آئینه‌کاریهای خیره‌کننده و کاشیکاری پر از معنا پیوند می‌زند و هنر را نسل به نسل به نسلهای بعدی خود اعطاء کرده که میراث و سنت خود را جاودانه سازند.

هنر ایرانی در بنا، در وسایل زندگی، در زیرانداز زیر پایش و در کتاب مقدسش به چشم می‌خورد؛ کتاب قرآنی که با تذهیب‌ها و شرفه‌های سرآغازین آن، نشان از عشق به هنر را برای متعالی شدن دارا می‌باشند. هنر ایران را در انگاره‌های زیبایی که هنرمند با تمام عشق خود قلم‌ زده و ملیله‌کار با پیچ و تاب مفتول‌های طلا و نقره طرح‌های اسلیمی و ختایی را به ترسیم کشیده می‌‌توان دید.

در طرح‌ها و نقش‌های فی‌البداهه زن عشایری که طرح‌های خیالی آن با رنگهای طبیعی و گبه‌های ساده و جاجیم‌های راه راه تمامی خط مشقت بار زندگی را با سرانگشتان خود به زیرانداز منتقل کرده را زیر انگشتان‌مان می‌توانیم حس کنیم و زمانی که به پرنده زیبای روی بشقاب میناکاری می‌نگریم احساس می‌کنیم پرنده زیبای هفت رنگ آماده پرواز، با صدای زیبای خود نغمه سر می‌دهد: من حاصل دسترنج استاد کارم هستم، قدرم را بدانید.

 اما کجاست روزی که تک‌تک ایرانیان پی به رنج و درد هنرمند ببرند که با زحمات زیادی که کشیده دسترنجش هیچ ارزشی برای مردم ندارد، به همین خاطر با فرهنگ‌سازی بهتر و با شناساندن هنر و ارزش آن به کودکانمان شاید روزی برسد در آینده‌ای نه چندان دور هنرمند و هنرش ارزش واقعی خودشان را پیدا کنند.

در ایران بیش از دویست نوع رشته در صنایع دستی وجود دارد که خیلی از آنها ناشناخته است و خیلی از آنها روبه‌زوال است.

با سیاستگذاری در بخش صنایع دستی و با حمایت از هنرمندان می‌توان بسیاری از هنرها را زنده نگاه داشت. سالانه در ایران تعداد زیادی دانشجوی صنایع دستی از دانشگاهها فارغ‌التحصیل می‌شوند که تعداد بی‌شماری از آنها به خاطر شرایط محیطی از تخصص خود دور شده و مشغول به کارهای دیگر می‌شوند، چون سرمایه‌گذاری برای شروع هر یک از هنرها بسیار مشکل است و هیچ‌گونه طرح حمایتی از آنها وجود ندارد تا بتوانند از ذوق و استعداد خودشان استفاده کرده و به نوآوری در هنرشان بپردازند. ما اگر بتوانیم دید مثبتی به صنایع دستی داشته باشیم، به راحتی می‌توانیم این صنعت پرارزش را از نظر تولید ارز برای کشور پربار کنیم.

می‌توان با سیاستگذاری در بخش تولید، عرضه و بسته‌بندی مناسب با صادرات و ایجاد راهکارهای جدید به توسعه آن بپردازیم. با حمایت از هنرمندان و هنرآموزان، هنرهای روبه زوال را احیاء کنیم.

در این راستا با استفاده از مواد اولیه مرغوب و کیفیت ساخت بالا می‌توانیم صنایع دستی را در سطح جهانی به صورت گسترده معرفی کرده و  با نمایشگاههای مختلف در سطح جهانی در هر فصل با معرفی هنر‌های ایرانی می‌توان پتانسیل قوی صنایع دستی را درآمدزایی ارزی ملاحظه کرده و محیطی تازه برای رشد و شکوفایی صنایع دستی در کشور فراهم ساخت.

در کنار تمامی نمایشگاهها تجلیل از پیشکسوتان و هنرمندان جوان می‌تواند تأثیر بسزایی در رشد هنرهای اصیل ایرانی و تبلیغات گسترده آن باشد که این خود سبب‌ساز نوعی ایجاد شوق و امید در دل هنرمندان است تا با عشق بیشتر به تولید صنعت خود و تعلیم آن به دیگران همت گمارند.

یکی از گامهای اساسی که پژوهشگران می‌توانند در زنده نگاهداشتن صنایع دستی بردارند، پژوهش وسیع در قالبهای مختلف اعم از ساخت، مواد اولیه مرغوب، رنگها و استفاده از مواد طبیعی است که سبب می‌شود کیفیت و ارزش کارهای دستی دو چندان گردد، چنان که می‌توان مثال زد یک هنرمند نوازنده زمانی که یک تار را بدست می‌گیرد و می‌‌نوازد و می‌تواند صدای زیبا و دلنشین از آن تولید کند در اینجاست که مشخص می‌شود تنها هنر نواختن او نیست که این حس را تداعی می‌کند بلکه هنر هنرمندی که با تراشیدن چوب و سوار کردن اجزای آن توانسته کاری را بسازد که اینچنین صدایش نوازشگر روح انسان گردد و هنرمند نوازنده به راحتی با آن به آفرینش اثر هنری بپردازد.

پس بیاییم به طور گسترده و وسیع به طوری که همیشه ارزشها در جای خود حفظ شوند، اول به هنرمند و بعد به هنر بها دهیم تا همیشه دستهای هنرمندانمان با دلخوشی تمام اعجاز خود را بر روی صنعت صنایع دستی نشان دهند.

به امید روزی که صنایع دستی جایگاه اصلی خود را در دل مردمان پیدا کرده و یکی از بزرگترین تولید‌کننده‌های ارز برای کشورمان در جهت پیشبرد فرهنگ و تمدن اصیل ایرانی گردد.