در هفته گذشته هم هلال ماه جمادی‌الثانی بسیاری از رصدگران ایرانی را به خود جذب کرده‌بود، اما رصدگران کشورمان که در غروب جمعه در مناطق مختلف کشور برای رصد این هلال رفته بودند ابری ناشناخته و پرنور را به صورت توده ای درخشان و کوچک در افق غربی کشور مشاهده کردند که توجه بسیاری از منجمان حرفه‌ای و آماتور و همین‌طور علاقه‌مندان نجوم در کشورمان را به خود جلب کرد.
«ما برای رصد هلال ماه جمادی‌الثانی به کویری در کرمان رفتیم و بعد از استهلال، ساعت 20:10 منطقه را ترک کردیم، برای همین چیز خاصی را در آسمان ندیدیم. عکس‌های منتشر شده هم چندان گویا و واضح نیست که بتوان اظهار نظر علمی کرد.» مسعود عتیقی، مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران ماجرا را توضیح می‌دهد: «اما در همین زمان خبری روی سایت spaceweather.com قرار گرفت که عنوانش این بود: ابرهای رازآلود ایرانی.»
این پدیده که شگفتی این منجمان را برانگیخته‌بود در حدود ساعت 55:02، چند ثانیه بعد از ظهور یک ماهواره ایریدیومی درخشان در افق شمالی، به صورت توده‌ای درخشان و کوچک در افق غربی و در کنار ستارگان راس صورت فلکی جوزا، در آسمان ظاهر شد که با رنگ سفید مایل به آبی می درخشید.
ایسنا، به نقل از رصدگرانی که در ناحیه دیزین در البرز مرکزی به رصد هلال ماه رفته‌بودند، گزارش داد که اندکی بعد از ظهور این توده کم کم بر درخشش آن افزوده شد تا اینکه حدود دو دقیقه بعد به درخششی معادل قدر مجموع 6- رسید کم کم این توده که یاد آور شکل گیری دنباله‌دارها در سرعتی بسیار سریع بود از ناحیه قاعده مخروط خود که رو به آسمان بود گسترش پیدا کرد و سرانجام حدود 21دقیقه بعد در افق جنوبی و در آلودگی نوری تهران از نظرها محو شد.
بلافاصله، گزارش های مشابهی از سراسر ایران از منطقه عسلویه، سعادت شهر، سمنان، تخت سلیمان، غرب تهران و کرمانشاه نیز دریافت شد که همین رویداد در موقعیتی مشابه در این مناطق نیز رصد شده است.
ابتدا تصور بر این بود که با توجه به ارتفاع و اختلاف منظر این پدیده، منشاء آن در خارج جو بوده و احتمالا ناشی از ورود قطعه‌ای از یک دنباله دار به جو زمین یا ورود ماهواره‌ای در حال سقوط مربوط می‌شد. برخی گزارش‌ها از وجود نقطه‌ای نورانی در زیر مخروط نور حکایت داشت که با بررسی عکس‌ها، فرضیه مربوط به ارتباط این نور با ماهواره‌ها تقویت شد.
بلافاصله بررسی این موضوع با ارسال عکس‌ها به مراجع گوناگون و همین‌طور رایزنی‌های گسترده با مراکز مرتبط، آغاز شد. تماس‌های بعدی با اعضای گروه غیرحرفه‌ای رصدگران بین‌المللی ماهواره‌ها، بررسی مدارهای ممکن برای چنین پرتابه‌ای، بررسی تمام پرتابه‌های فضایی که در ۲۴ ساعت قبل از آن رخ داده‌است و همچنین بررسی گذر تمام ماهواره‌های بزرگ مقیاس در آن بازه زمانی، فعالیت‌های بعدی بود که صورت گرفت.
سایت www.spaceweather.com که به بررسی اخبار و پدیده‌های نجومی مربوط به زمین و خورشید می‌پردازد، هنور این خبر و عکس‌های مربوط به آن را که در صفحه اول خود قرار داده‌است.
عتیقی در این‌باره گفت: «پس از انشار این خبر، این سایت، ساعاتی بعد در خبر تکمیلی که به همراه خبرنامه خود برای ما فرستاده است، در مطلب کوتاهی تحت عنوان «معما حل شد؟»
ضمن بررسی این پدیده، گزارش داده که احتمالا قطعه‌ای از موشک اطلس 5 (V) که 40 دقیقه پیش از رویت این نور در ایران از این موشک جدا شده‌بود و جاوی مقداری از سوخت این موشک بوده‌است، عامل بروز این پدیده‌بوده است.»
روز جمعه موشک اطلس 5 از پایگاه ناسا در کیپ کاناورال فلوریدا در جنوب شرقی آمریکا به فضا پرتاب شد و حامل ماهواره نظامی NRO L-30 بوده است. اما چون این یک پرتاب نظامی بوده، دسترسی به اطلاعات آن مشکل است.
البته ارتباط پدیده مشاهده شده در شامگاه جمعه با موشک اطلس هنوز به قطعیت نرسیده و بررسی دقیق این پدیده توسط کارشناسان در کشور در حال پیگیری است.
شهرام یزدان‌پناه، مدیر روابط عمومی سازمان فضایی ایران با اشاره به تشکیل یک گروه کاری ویژه برای بررسی ماهیت ابر ناشناخته‌ای که شامگاه جمعه به مدت چند دقیقه توسط رصدگران در آسمان کشور مشاهده و تصویربرداری شده است، اعلام کرد: «نتایج بررسی‌های این گروه احتمالا طی یک هفته تا 01روز آینده به اطلاع عموم خواهد رسید.»
یزدان پناه درباره سرنوشت ماهواره حمل‌شده با موشک اطلس 5 گفت: « گزارش‌های رسمی حاکی از موفقیت در پرتاب و استقرار ماهواره در مدار تعیین شده است ولی برخی گزارش‌های غیررسمی نشان از عدم استقرار ماهواره در مدار برنامه‌ریزی شده است که فرضیه نشت سوخت از موشک را تقویت می‌کند. اما ابعاد گسترده‌ی ابر مشاهده شده که حدود 005هزار کیلومتر مربع است احتمال اینکه ناشی از نشت سوخت در مرحله‌ای از ماموریت یک موشک باشد را با تردیدهایی مواجه می‌کند.»
ظاهراً پس از جدا شدن طبقه اول موشک، طبقه دوم آن به دلیل نشت در قسمت سوختش دچار مشکل شده که احتمالا این اتفاق در زمانی که این طبقه در مدار ما بوده اتفاق افتاده و همزمان نشت سوخت موشک که عمدتا از اکسیژن و هیدروژن است و بلافاصله پس از آزاد شدن تبخیر شده، باعث شده که با بازتاب نور خورشید چنین پدیده ای شکل بگیرد.
این اتفاق تنها 04 دقیقه پیش از رویت این نور در ایران بوده است. این پدیده به بازگشت سوخت فضایی به جو معروف است که ممکن است حتی آزاد شدن این سوخت پیش از ورود آن به جو زمین در اثر انجماد سوخت و بازتاباندن نور خورشید به چنین شکلی دیده شود.
این احتمال هنوز به قطعیت نرسیده و گروه کاری که از روز شنبه در سازمان فضایی تشکیل شده، کار گسترده‌ای را بر روی پارامترها و ابعاد مختلف این قضیه آغاز کرده است.
اما مسعود عتیقی، در پاسخ به این سوال که اگر فرضیه نشت سوخت موشک اطلس درست باشد، آیا الزاما این نشت سوخت در آسمان ایران بوده یا نه، می‌گوید: «در این موارد با قطعیت نمی‌توان صحبت کرد و باید گزارش‌های رسمی و دقیق دردست باشد تا بتوان چیزی گفت، اما اگر فرضیه نشت سوخت درست باشد، احتمالا درجای دیگری از جو چنین پدیده‌ای رخ‌داده ولی بازتابش نور خورشید از آن طوری بوده که از آسمان ایران قابل مشاهده بوده‌است.»
او همچنین با اشاره به وقایعی که در چندسال اخیر در آسمان ایران توسط افراد مختلف و حتی بعضا نهادهای نظامی گزارش می‌شود، و رخدادهایی را به پدیده‌های فرازمینی مربوط می‌کنند، از همه کارشناسان و رسانه‌ها خواست که از اظهار نظرهای غیرعلمی و جوسازی‌های بی‌دلیل پرهیز کنند.
مدیر انجمن نجوم آماتوری در این مورد می‌گوید: «چند صد ماهواره و انواع پرتابه‌های دست بشر در مدار بالای سر ما درحال گردش هستند و خیلی از آن‌ها مانند ایریدیوم، بعضا در حد یک آذرگوی درخشش دارند، اما عدم اطلاع درست از این گونه پدیده‌ها اغلب منجر به اطلاع‌رسانی نادرست و غیرعلمی می‌شود.»
با این حال، وی هرگونه اظهار نظر قطعی در این زمینه را منوط به داشتن گزارش‌های معتبر و رسمی از نهادهای علمی و فضایی می‌داند و خاطر نشان می‌کند: «احتمالا فناوری‌های معمول فضایی، عامل تشکیل این ابرهای درخشان بودند.»
