این مجسمه‌ها به‌تدریج می‌توانند هویت منطقه‌ای و بومی هر منطقه را شکل دهند و به‌ویژه در حافظه شهروندان و زندگی روزمره آنها بنشینند. البته منوط به آنکه اصول منظر شهری، تناسب‌ها و نسبت‌ها درباره آنها رعایت شود و مکان‌یابی‌های مناسبی هم در نصب آنها اعمال شود. اصولا یکی از اجزای مهم در هر شهر که نگاه هر بیننده را به‌خود جلب می‌کند، عناصر و المان‌های شهری هستند که به شهر هویت می‌بخشند و درصورت هماهنگی اجزای هر شهر با ارزش‌های فرهنگی، اجتماعی و روانی شهروندان، حسی قوی از مکان ایجاد می‌شود. در واقع هنر شهری به‌طور عام و مجسمه‌های شهری به‌طور خاص بخشی از عناصر هویت‌بخش فضاهای جمعی شهر به شمار می‌رود که در ساماندهی، معنابخشی و تلطیف منظر آن در حد خود مؤثر است. اما نکته مهم در استفاده از این عناصر، توجه به وحدت و انسجام مجسمه‌ها با محیط و نیازهای سیمای شهر است تا فضایی قابل‌فهم و هویت‌بخش ایجاد شود. نکته دیگری که در به‌کارگیری نمادها در شهر باید مورد توجه قرار گیرد، مکان مناسب قرارگیری آن است. فضای شهری باید به‌گونه‌ای باشد که شهروندان به‌راحتی آن را درک کرده و بتوانند با شهر ارتباط برقرار سازند و ریشه‌های تاریخی و فرهنگی خود را پیدا کنند. به همین دلیل استفاده از عناصر تاریخی و فرهنگی در شهر اهمیت بسیار دارد و استقرار مجسمه در مکانی مناسب، می‌تواند به‌عنوان عنصری در زیبایی شهر یا در انتقال معنایی خاص برای شهروندان موفق باشد. این روزها در خیابان‌ها و میادین سطح شهر تهران می‌توان مجسمه‌هایی را دید که دستاوردهای هنرمندان مجسمه‌ساز کشورمان است.
برخی از این آثار حاصل برگزاری سمپوزیوم‌ها و دوسالانه‌های مجسمه‌سازی است که توسط اداره حجم سازمان زیباسازی شهرداری تهران، هرساله با هدف حمایت از هنرمندان داخلی برای طراحی آثار هنری برپا می‌شود. اما اینکه خروجی حاصل از این سمپوزیوم‌ها و دوسالانه‌های مجسمه‌سازی و جشنواره‌های مختلف تا چه حد توانسته است نگاه فرهنگی و هنری در عرصه مبلمان شهری را مورد توجه قرار دهد، سؤالی است که در پاسخ به آن، سیدمجتبی موسوی، مدیر اداره حجم سازمان زیباسازی شهرداری تهران، در گفت‌وگو با همشهری می‌گوید: در سال‌های اخیر خوشبختانه تمام فعالیت‌های مجسمه‌سازی یا طراحی فضای شهری که توسط سازمان زیباسازی شهرداری تهران، راه‌اندازی و مدیریت شده، مبتنی بر نگاه فرهنگی و هنری بوده و در تعامل میان هنرمندان حوزه‌های مختلف انجام گرفته است؛ چرا که اصولا استفاده از آثار هنری و مجسمه در فضای شهری در جهت توسعه آن فضا، به لحاظ مدرن‌بودن و زیبایی‌شناسی صورت می‌گیرد. به گفته وی در همه ابعاد برای داشتن یک شهر زیبا هنرمندانی در حوزه مجسمه‌سازی دست به طراحی آثاری می‌زنند تا این مجسمه‌ها به زیبایی این مجموعه کمک کنند. این اتفاق در مبلمان شهری، زیباسازی میادین، خیابان‌ها، دیوارها و دیگر فضاهای شهری به‌وجود می‌آید. به‌طوری که این آثار علاوه بر وجه زیبایی‌شناسی به‌عنوان یک اثر هنری نقش هویت‌سازی را برای هر منطقه بازی می‌کند و اثر با گذشت زمان به یک خاطره در ذهن شهروندان تبدیل می‌شود.
مدیر اداره حجم سازمان زیباسازی شهرداری تهران، در پاسخ به اینکه برگزاری سمپوزیوم‌ها و جشنواره‌های مختلف مجسمه‌سازی تا چه حد توانسته است، این سازمان را به اهداف خود نزدیک کند، توضیح داد: برای اینکه یک سمپوزیوم شکل بگیرد حداقل یک سال برنامه‌ریزی تخصصی انجام می‌شود و تمام جوانب کار مورد بررسی قرار می‌گیرد تا نتیجه مطلوبی دربر داشته باشد. خوشبختانه این جشنواره‌ها هر سال با استقبال بسیار خوبی از سوی هنرمندان داخلی مواجه شده‌اند و به اذعان جامعه هنری رویدادهای بسیار موفقی بوده‌اند که البته در برخی موارد نقدهایی نیز در زمینه نصب آثار وارد است که لازم است به یک جمع بندی نهایی برای چگونگی نصب آثار بعدی برسیم. این مجسمه‌ساز درباره اینکه برای دست یافتن به مقولاتی که بیان شد چه اصولی باید رعایت شود، معتقد است: اولا ضرورت دارد که در انتخاب و قرار دادن یک مجسمه در هر بخش از شهر ظرایفی را به‌کار بست؛ یعنی مجسمه باید بر مبنای اصولی دقیق و صحیح در سطح شهر جای بگیرد، لذا باید بسیاری از نکات همچون ابعاد، جنس مجسمه و مکان‌یابی آن قبل از ساخت و نصب مورد توجه قرار بگیرد. در ضمن باید به این نکته توجه داشت که یک مجسمه باید اصیل و صاحب شناسنامه باشد تا به‌عنوان مجسمه شهری مورد استفاده قرار بگیرد؛ یعنی باید تمام جوانب یک اثر هنری برای نصب در سطح شهر مورد توجه قرار بگیرد.
کپی آثار؛ آفت بزرگ فضای هنری
موضوع دیگر احتمال کپی شدن آثار هنرمندان تهران در شهرهای مختلف کشور است که موسوی درباره تدابیر اندیشیده شده در این زمینه نیز گفت: واقعیت این است که تکثیر آثار هنرمندان تهران که به‌صورت تولیدی از سوی افرادی غیراز هنرمندان اصیل در شهرهای کوچک تکثیر می‌شود، آفتی است که دامنگیر فضای هنری کشور شده است و متأسفانه هیچ مبدأ و مرکزی برای ممانعت و ایجاد بازدارندگی در این زمینه وجود ندارد. به‌نظرم اینگونه فعالیت‌های غیرحرفه‌ای ظلم در حق هنرمندانی است که ایده اولیه خود را ارائه و اجرا کرده‌اند. برخی از این آثار از سوی شرکت‌های مختلف کپی می‌شوند که در واقع نوعی کپی‌کاری از روی یک طرح کپی شده است و هیچ‌کسی هم نمی‌تواند مدعی آن باشد. همیشه هنرمندی که صاحب طرح اولیه یک اثر هنری است به‌دلیل آنکه محلی برای ثبت طرح هنری خود ندارد، از سوی سودجویانی که دست به کپی می‌زنند، متضرر می‌شود و این آسیب جدی به مسیر حرفه‌ای آن هنرمند وارد می‌کند؛ چرا که پیش از آنکه در مسیر حرفه‌ای خود قرار گیرد و مسیری را ادامه دهد، آثارش به سرعت کپی می‌شوند و این زندگی حرفه‌ای هنرمند و صاحب ایده را به خطر می‌اندازد.
این مجسمه‌ساز راهکارهای جلوگیری از کپی شدن طرح‌های حجمی هنرمندان مجسمه‌ساز در دیگر شهرها را چنین بیان کرد: من فکر می‌کنم اگر وزارت ارشاد بخشی را برای ثبت طرح‌های هنرمندان مجسمه‌ساز داشت(که البته گفته می‌شود چنین بخشی در وزارت ارشاد وجود دارد اما می‌دانم که فعال نیست) می‌شد از حقوق معنوی هنرمندان و صاحبان ایده‌های هنری حمایت کرد؛ یعنی اگر کسی مرتکب تخلف شد، هنرمند می‌توانست از مجاری حقوقی به حقوق معنوی و قانونی خود دست یابد. اگر این بخش آیین‌نامه اجرایی درستی داشته باشد و خوب عمل کند به‌طوری که هنرمندان بتوانند طرح هایشان را به ثبت برسانند، می‌توانند با استناد به زمان ثبت طرحشان، حقوق خود را مطالبه کنند. به گفته این مجسمه‌ساز این روزها در تهران مجسمه‌هایی از هنرمندان بزرگ کشور نصب شده است که شاید در زمانی خریداری آنها با قیمت پایین انجام شد اما امروز همین آثار با قیمت‌های میلیونی در بازارهای بین‌المللی به فروش می‌رسند. پس استفاده از یک اثر هنری با امضا و شناسنامه هنرمند آن می‌تواند به سرمایه‌ای برای کشور تبدیل شود.
استفاده از تجارب فرهنگی و هنری پایتخت در کلانشهرها
مدیر اداره حجم سازمان زیباسازی شهرداری تهران، در مورد برنامه‌های این سازمان برای استفاده از تجارب فرهنگی و هنری در مبلمان شهری در کلانشهرها نیز توضیح داد: چون شهردار تهران دبیر مجمع شهرداران کلانشهرهای کشور است، به همین‌خاطر شهرداران کلانشهرها با یکدیگر در ارتباط هستند و جلساتی را به‌منظور تبادل تجربیات برگزار می‌کنند و بسیاری از آنها از دستاوردهای شهرداری تهران در زمینه تولید محتوایی از جمله فعالیت‌های فرهنگی در تهران بهره‌مند شده‌اند و سایر شهرهای کوچک‌تر نیز به‌صورت غیررسمی با یکدیگر در ارتباط هستند و کسانی که علاقه‌مند باشند می‌توانند از مشاوره‌ها و اطلاعات لازم در شهرداری تهران برخوردار شوند. به گفته موسوی هرچند ارتباط شهرهای کوچک با شهرداری تهران به‌صورت سازمان‌یافته نیست ولی ضرورت دارد تا این تجربیات در سطح گسترده به‌خصوص در زمینه فعالیت‌های هنری به آنها نیز منتقل شود تا همه نهادهای فرهنگی و هنری به‌خصوص شهرداری‌ها که آثار فرهنگی آنها در سطح شهر نمود دارد، تلاش کنند در زمینه فعالیت‌های هنری، شناخت کافی نسبت به روش‌های استفاده از این آثار به‌دست آورند و باید از مشاوران خوب و دارای آگاهی و شناخت کافی از آثار هنری نیز بهره‌‌بگیرند؛ چرا که بخش بزرگی از مشکلات کپی شدن آثار هنری در شهرهای کوچک‌تر از همین موضوع نشأت می‌گیرد که حاصل عدم‌شناخت نسبت به آثار هنری و اتخاذ شیوه‌های نامناسب در استفاده از این آثار هنری از سوی مدیران شهری دیگر شهرهاست.
مدیر اداره حجم سازمان زیباسازی شهرداری تهران، با گلایه از برخی مدیران شهری در کلانشهرهای دیگر تأکید می‌کند: متأسفانه در مباحث هنر شهری ازجمله گرافیک محیطی، مجسمه‌های شهری و زیباسازی شهری، هیچ‌کس از کسی که ایده هنری خود را به مدیران شهری ارائه می‌کند، درباره سوابق هنری‌اش مطالبه نمی‌کند و اینکه این طرح هنری شما دارای چه سابقه‌ای در این زمینه است و به شکل سلیقه‌ای و سطحی‌نگرانه در این زمینه عمل می‌شود. هنور هم برخی از مدیران شهری به مسائل هنری به‌عنوان یک بزک و امر دکوراتیو و تزیینی معمولی نگاه می‌کنند که حتی اگر از این زاویه هم به این موضوع نگاه کنیم، باید به کیفیت اثر هنری توجه داشته باشیم اما متأسفانه این نگرش وجود ندارد و هر کسی که با چند پرینت رنگی از یک طرح هنری به شهرداری‌ها مراجعه می‌کند، اگر این طرح با سلیقه مدیر شهری هماهنگ باشد، بدون توجه به سابقه حرفه‌ای و هنری فرد مراجعه‌کننده، طرح مورد نظر به او سفارش داده می‌شود و منجر به ناهنجاری‌هایی در این زمینه می‌شود؛ مثلا موردی داشتیم که فردی در خلق یک مجسمه شهری در کنار یک هنرمند به‌عنوان دستیار و تکنیسین حضور داشته و بعد از نصب اثر هنرمند در سطح یکی از شهرهای کشور، آن دستیار با در اختیار داشتن عکسی از مجسمه به شهرداری شهر دیگری مراجعه می‌کند و مدعی فروش آن اثر در شهر دیگری می‌شود که خوشبختانه در این زمینه استعلام از تهران صورت گرفت و اعلام کردیم که این فرد تنها دستیار و تکنیسین در کنار هنرمند اصلی بوده است و صاحب اثر نیست و با یک استعلام ساده از بروز یک ناهنجاری جلوگیری شد.
حمایت از هنرمندان مجسمه‌ساز
موضوع دیگر حمایت از هنرمندان مجسمه‌ساز است که موسوی تأکید می‌کند: باید از مجسمه‌سازان داخلی هرچه بیشتر استفاده شود و تعامل بیشتری با آنها صورت بگیرد. چه‌بسا که دوسالانه‌های مجسمه‌های شهری، سمپوزیوم‌های مجسمه‌سازی یا نمایشگاه فروش آثار هنری براساس یک نیاز و ضرورت در داخل کشور راه‌اندازی شده و امروز به یک جریان متداول تبدیل شده است. پس خرید مجسمه از هنرمندان داخل کشور و اعلام فراخوان‌های متعدد برای طراحی مجسمه‌هایی در فضای شهر باید هرچه بیشتر ادامه پیدا کند و بودجه بیشتری نیز برای این کار ارائه شود.
نصب آثار حجمی در سال93
مدیر اداره حجم سازمان زیباسازی شهرداری تهران به نصب آثار راه یافته به بخش نمایشگاه فراخوان طراحی مجسمه‌های شهری امسال اشاره کرده و می‌گوید: در این دوره از فراخوان مجسمه‌های شهری که در 3مرحله برگزار شد، آثار هر دوره جداگانه داوری و یک هزار و 30 اثر از سوی 550هنرمند به دبیرخانه ارسال شد که در نهایت 69 اثر از 60هنرمند برگزیده شدند. آثار این دوره در مقایسه با سایر دوره‌ها بسیار متنوع هستند اما بخش عمده آنها را مجسمه‌های آبستره تشکیل می‌دهد و تعداد مجسمه‌های فیگوراتیو کمتر است. به گفته وی در دوره‌های پیش تنها هنرمندان طرح‌های خود را ارائه می‌کردند و پس از قبولی طرح‌ها کارشناسان اداره حجم سازمان زیباسازی شهر تهران باید براساس طرح‌های پذیرفته شده، مکان‌یابی می‌کردند تا طرح‌ها پس از ساخته شدن نصب شوند اما در این دوره خود مجسمه‌سازان با بررسی‌های محیطی، مکان و سوژه‌های مجسمه را انتخاب کردند و طرح‌های خود را ارائه دادند. در حال حاضر کارشناسی این طرح‌ها آغاز شده و تا اواسط بهمن‌ماه با هنرمندان برای ساخت مجسمه‌ها قرارداد بسته خواهد شد و پس از آن روند ساخت مجسمه‌ها آغاز و تا پایان سال1393 تمام مجسمه‌های این مجموعه در فضای شهری نصب خواهند شد.
