نتیجه۵۰ سال نقشه‌برداری از تمدن تاریخی کجا رفت؟

آن گزارش موجب شد تا کارشناسان سازمان میراث فرهنگی در یکی از جلسات خود که خارج از آن سازمان برگزار شد به بررسی اهمیت نقشه بناها، بافت‌ها و محوطه‌های تاریخی کشور بپردازند که پس از جابه‌جایی سازمان میراث فرهنگی از تهران به شیراز مفقود شده بود و مشخص نبود این نقشه‌ها در دست چه شخص یا نهادی بوده است.

اکنون با گذشت نزدیک به 8‌ماه از آن تاریخ، پیگیری‌های همشهری مشخص کرد که نزدیک به 7هزار نقشه بافت‌های تاریخی، بناها و محوطه‌های تاریخی کشور که به‌عنوان پایه مطالعاتی مرمت‌ها و طرح‌های اجرایی در بافت‌ها و بناها و محوطه‌های تاریخی شناخته می‌شود، توسط فردی به نام جواد یزدانی‌خرم از کارکنان بخش پشتیبانی و تدارکات در سازمان میراث فرهنگی که در جریان تبدیل نقشه‌ها به 80لوح فشرده بوده، به معاونت میراث فرهنگی وقت در سازمان میراث فرهنگی ارسال شده است.

نقشه‌ها را به میراث فرستادیم

جواد یزدانی‌خرم که در گفت‌وگو با همشهری مدعی ارسال نقشه‌ها به سازمان میراث فرهنگی است می‌گوید: پروژه اسکن نقشه‌ها و تبدیل آنها به لوح فشرده بیشتر از یک‌سال به طول انجامید و نقشه‌ها و لوح فشرده آنها به دفتر مسعود علویان‌صدر، معاون وقت میراث فرهنگی کشور ارسال شده است.

براساس آنچه این منبع مطلع از سرنوشت 7هزار نقشه بافت‌ها، بناها و محوطه‌های تاریخی در گفت‌وگو با همشهری ادعا می‌کند، نزدیک به 3‌ماه پیش در مراجعه‌ای که از سوی سازمان میراث فرهنگی به او شده است اسناد مربوط به انتقال نقشه‌ها به شیراز به او نشان داده شده و پیگیری‌های بعدی او نیز مشخص کرده که 7هزار نقشه بناها و محوطه‌های تاریخی کشور به این سازمان بازگشته است. 80لوح فشرده از نقشه‌های اسکن‌شده سازمان میراث فرهنگی که نیم‌قرن نقشه بناها و محوطه‌ها و بافت‌های تاریخی را در خود جای داده است به ادعای یزدانی‌خرم به سازمان میراث فرهنگی تحویل داده شده است.

او می‌گوید: نقشه‌های اصلی و ارزشمند بناها و محوطه‌ها و بافت‌های تاریخی کشور نیز که توسط مهندس سیحون، مرحوم شیرازی و بزرگان سازمان میراث فرهنگی تهیه شده بودند به معاونت وقت میراث فرهنگی کشور تحویل شده و رسید همه آنها موجود است. نقشه‌های سازمان میراث فرهنگی در قراردادی با دانشگاه شریف تبدیل به لوح فشرده شدند و به ادعای جواد یزدانی‌خرم از کارکنان سازمان میراث فرهنگی شرکت طرف قرارداد با دانشگاه شریف نیز الواح فشرده را به سازمان میراث فرهنگی تحویل داده است.

همین ادعای جواد یزدانی‌خرم که آن زمان در عمارت مسعودیه تهران و در جریان اسکن 7هزار نقشه ارزشمند از بافت‌ها و بناها و محوطه‌های تاریخی کشور قرار داشته و مدعی است که همه نقشه‌ها را به معاونت میراث فرهنگی ارسال کرده است، موجب شد تا روزنامه همشهری صحت و سقم ادعای وی را با مسئولین جدید سازمان میراث فرهنگی درمیان بگذارد.

نقشه‌ها در اداره حفظ و معاونت بناها و محوطه‌ها نیست

در تماس‌های متعدد با سیاوش صابری، رئیس دفتر اداره کل حفظ و احیای بناها، بافت‌ها و محوطه‌های تاریخی کشور متأسفانه امکان پاسخگویی او به روزنامه همشهری درخصوص نقشه‌های ارزشمند فراهم نشد و او در پیامی به رئیس دفتر خود اعلام کرد که خبری از ارسال 80لوح فشرده از نقشه‌های بافت‌ها، بناها و محوطه‌های تاریخی کشور ندارد. سیاوش صابری البته پاسخگویی را به معاونت خود در اداره بناها و محوطه‌های تاریخی واگذار کرد.

مهرداد جوادی، معاون بناها و محوطه‌های تاریخی در سازمان میراث فرهنگی اما در پاسخ به این سؤال همشهری که عاقبت 80لوح فشرده از نقشه‌های بناها و محوطه‌های تاریخی کشور چه شده و آیا این نقشه‌ها به سازمان میراث فرهنگی و دفتر او ارسال شده است، به همشهری می‌گوید: نقشه‌های اسکن شده و 80لوح فشرده آنها به این دفتر ارسال نشده و ممکن است به پژوهشگاه یا مرکز اسناد سازمان میراث فرهنگی رفته باشد. مهرداد جوادی تأکید می‌کند: 80 لوح فشرده نقشه محوطه‌ها و بناهای تاریخی به دفتر بناها و محوطه‌های تاریخی ارسال نشده است و این دفتر اطلاعی از نقشه‌ها ندارد. مهرداد جوادی از اداره حفاظت از بافت‌ها و بناهای تاریخی کشور که احتمال ارسال 80لوح فشرده از نقشه‌های 7هزار بنا، بافت‌ و محوطه‌ تاریخی کشور به پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی و مرکز اسناد آن‌را مطرح کرد، موجب شد تا در تماس با جلیل گلشن، رئیس پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی، پیگیر وضعیت نقشه‌هایی که ادعا می‌شود تحویل سازمان میراث فرهنگی و دفتر وقت معاونت میراث فرهنگی این سازمان در دوران ریاست مسعود علویان‌صدر بر آن دفتر شده است باشیم.

گلشن: من بی‌اطلاعم

جلیل گلشن، رئیس‌پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی دومین تماس همشهری را بی‌پاسخ نمی‌گذارد و بلافاصله پس از آنکه سؤال همشهری درخصوص ارسال 80لوح فشرده از نقشه‌های اسکن شده را می‌شنود، می‌گوید: هیچ اطلاعی از این موضوع ندارم اما آنچه مسلم است اسناد و نقشه‌هایی وجود داشته که در مرکز اسناد سازمان میراث فرهنگی بوده و یکسری نقشه بناهای تاریخی نیز وجود داشته که در معاونت میراث فرهنگی نگهداری می‌شد. گلشن می‌گوید که به‌نظر می‌رسد آنچه را که ما درصدد یافتن آن هستیم همین نقشه‌های در اختیار معاونت میراث فرهنگی بوده که از سرنوشت آنها بی‌اطلاع است. جلیل گلشن که پیگیر بازگرداندن اسناد منتقل‌شده این سازمان به شیراز بود البته به وضعیت اسناد منتقل شده به تهران نیز اشاره می‌کند. او می‌گوید: اسنادی که به تهران منتقل شده در قفسه‌های مرکز اسناد قرار گرفته و در حال حاضر به‌دنبال آفت‌زدایی از آنها هستیم. به گفته جلیل گلشن اسناد بازگردانده شده به تهران دچار آفت شده و باید قارچ‌زدایی شوند و آلودگی‌شان برطرف شود. آنطور که او تأکید می‌کند تا دفع آفت از اسناد منتقل شده به تهران، این اسناد نمی‌تواند در اختیار پژوهشگران قرار بگیرد.
نقشه‌ها کجاست؟

اظهارات جلیل گلشن در حالی مطرح می‌شود که ادعای جواد یزدانی‌خرم، کارمند وقت سازمان میراث فرهنگی که هنوز در این سازمان حضور داشته و در جریان کامل اسکن 7هزار نقشه از بافت‌ها، بناها و محوطه‌های تاریخی کشور قرار دارد تاکنون مورد تأیید مسئولین سازمان میراث فرهنگی قرار نگرفته است. یزدانی‌خرم مدعی است که رسید تحویل نقشه‌ها و 80 لوح فشرده به دفتر معاون میراث فرهنگی وقت را در اختیار دارد و مسئولین سازمان میراث فرهنگی باید پیگیری کنند که 80لوح فشرده و حتی 7هزار نقشه اصلی از بافت‌ها ، بناها و محوطه‌های تاریخی کشور در اختیار کدام اداره است؟ او که در دوران مدیریت دولت‌آبادی در جریان شروع به‌کار پروژه اسکن نقشه بناها و بافت‌های تاریخی کشور بوده و مدعی است در دوران علویان‌صدر این اسناد به سازمان میراث فرهنگی ارسال شده است می‌گوید: لوح فشرده و اصل نقشه‌ها نمی‌توانسته دست من باشد چون اینها اموال دولت بوده و بیش از یک‌سال زمان صرف اسکن آنها شده است. او حتی تأکید می‌کند که صورتجلسه تحویل لوح فشرده بافت‌ها و بناهای تاریخی کشور به دفتر مسعود علویان‌صدر، معاون وقت سازمان میراث فرهنگی موجود است.