نواف‌عبید، عضو مرکز علوم و روابط بین‌الملل در دانشگاه هاروارد و همچنین کارشناس مرکز تحقیقات و مطالعات اسلامی ملک فیصل که اطلاعات زیادی درباره نظام تصمیم‌‌گیری سعودی‌ها دارد هفته گذشته در مطلبی نوشت: آنچه اکنون از نظر سعودی‌ها برای ثبات جهان عرب اهمیت دارد، ایجاد یک نیروی نظامی است که بتواند با موفقیت باعث بازدارندگی در مقابل ایران شود و به شورشی‌های سوریه در سرنگونی دولت اسد در دمشق کمک کند. به همین منظور قرار است دفتر فرماندهی نظامی واحد عربی در سال2014 در ریاض ایجاد شود. این دفتر قرار است فرماندهی بیش از 100هزار نیروی نظامی که با مشارکت 50تا 75هزار نفری سعودی‌ها تشکیل می‌شود را به‌عهده داشته‌باشد. هدف نهایی ایجاد این فرماندهی، تضمین تسلط سیاسی، اقتصادی و امنیتی بر منطقه است.
طرح ایجاد چنین نیروی نظامی واحدی برای کشورهای عرب حاشیه خلیج‌فارس که مقر فرماندهی‌اش در ریاض است، پرسش‌های زیادی درباره توانایی‌ها و نیات سعودی‌ها ایجاد می‌کند. اول اینکه آیا دیگر کشورهای عرب حاشیه خلیج‌فارس در چنین ارتش منطقه‌ای مشارکت می‌کنند؟ واقعیت این است که هدف عربستان از تشکیل چنین ارتشی، مقابله با ایران، کمک به شورشیان سوریه و جنگجویان خارجی برای سرنگونی بشار اسد است اما کشورهای عرب منطقه از سیاست آمریکا در مقابل ایران حمایت می‌کنند و به‌دنبال مقابله با تروریسم هستند نه طرح‌هایی که به تنش دامن بزند.
پرسش دوم این است که آیا عربستان واقعا می‌خواهد 25تا 50 هزار جنگجوی خارجی را برای جنگ در سوریه آموزش دهد؟ این جنگجویان خارجی از کجا می‌آیند؟ پیامد چنین سیاستی از نظر داخلی و منطقه‌ای برای عربستان چیست؟ واکنش ایران چه می‌تواند باشد؟
سوم اینکه پروژه اقدام نظامی عربستان خارج از مرزهایش با توجه به تجربه بحرین و یمن، چقدر می‌تواند مؤثر واقع شود؟ گذرگاه عبور جنگجویان خارجی از ترکیه به سوریه درحال بسته شدن است. انتشار گزارش‌هایی درباره مسلح‌کردن جنگجویان سوریه‌ای توسط ترکیه، فشار بر دولت ترکیه را افزایش داده تا مرزهایش را کنترل کند، این در حالی است که آنکارا به‌دنبال بهبود روابطش با ایران در عین نزدیکی با آمریکاست. همزمان رجب طیب اردوغان نخست‌وزیر ترکیه با بدترین رسوایی داخلی خود از زمان به قدرت‌رسیدنش روبه‌روست. شاید هدف عربستان از این کار تنها تقویت موضعش قبل از کنفرانس ژنو 2 بوده باشد؛ کنفرانسی که هفته گذشته بدون نتیجه پایان یافت.
در کنار تقویت حضور و مشارکت ایران در مذاکرات سوریه، خبر خوب دیگر برای سیاست سوریه‌ای آمریکا این است که همکاری روسیه و آمریکا، روند دیپلماتیک حل بحران سوریه را شدت بخشیده است. نقطه اوج این همکاری، توافق در زمینه برچیدن سلاح‌های شیمیایی سوریه بود که جلوی حمله نظامی آمریکا به سوریه را گرفت. بعضی در آمریکا بر این اعتقادند که این سیاست آمریکا نشانه‌ای از ضعف آن است اما در همان زمان، نظرسنجی‌ها نشان داد که از نظر 68درصد آمریکایی‌ها، واشنگتن وظیفه‌ای برای انجام کاری در سوریه ندارد و 82درصد هم از توافق آمریکا و روسیه بر سر سلاح‌های شیمیایی سوریه حمایت می‌کردند.
برای دولت اوباما رابطه میان وقایع سوریه و گسترش تروریسم در منطقه مثل روز روشن است؛ به‌ویژه بعد از شدت گرفتن خشونت‌ها در عراق و لبنان، این مسئله حساس‌تر و حیاتی‌تر شده‌است. جان کری در پاسخ به سؤالی درباره وضعیت عراق گفته‌است که واشنگتن دیگر به عراق نیرو اعزام نمی‌کند اما از جنگ این کشور با القاعده حمایت خواهد کرد. اینجاست که کنفرانس ژنو اهمیت می‌یابد. او گفت که جنگ با القاعده جنگی فراتر از عراق است و همه کشورهای منطقه و روسیه و آمریکا باید برای مقابله با تروریست‌ها نقش خود را ایفا کنند.
قرار بود اولویت کنفرانس ژنو با توجه به ظهور تروریسم در عراق و لبنان و وضعیت تراژیک سوریه، آتش‌بس در سوریه و صحبت درباره دوران انتقالی و انتخابات نظارت‌شده در سوریه باشد. هرچند این مذاکرات بدون هیچ توافقی و فقط با وعده ادامه گفت‌و گوها در روزهای آینده پایان یافت. آمریکا در حمایت از ادامه جنگ در سوریه تا سرنگونی بشار اسد، هیچ منفعتی ندارد؛ چرا که نتیجه این سیاست کشته و آواره و تروریسم بیشتر است. همانطور که رایان کراکر، سفیر و دیپلمات پیشین آمریکایی ماه گذشته در روزنامه نیویورک‌تایمز نوشت: ما باید برای آینده‌ای که اسد هم در آن نقش داشته‌باشد و حتی سناریوهایی بدتر از این، آماده باشیم.
حکم درباره جنایت جنگی افراد و احزاب را باید خود مردم سوریه صادر کنند. اینها همه بعد از آتش‌بس و توافق درباره دوران انتقالی صورت می‌گیرد. ادامه این جنگ نتیجه‌ای جز خطر تجزیه سوریه و قدرت گرفتن افراطی‌ها ندارد. آمریکا برای موفقیت روند سیاسی در سوریه و برای کاهش تنش با ایران، به عربستان سعودی نیاز دارد. دولت اوباما باید به ریاض اطمینان دهد که نادیده گرفته نمی‌شود و در تغییرات تاریخی سال2014 همچنان شریکی همراه برای آمریکا خواهد بود. اما این را هم باید روشن کند که منافع استراتژیک و اخلاقی‌اش در پایان‌دادن به جنگ سوریه است نه در ادامه آن و نمی‌خواهد هزینه‌های یک تغییر رژیم دیگر در خاورمیانه را متحمل شود.
المانیتور
