درباره اهمیت اوکراین برای دوطرف، اهداف آمریکا و اروپا در اوکراین و گزینه‌های محتمل در این کشور با دکتر جهانگیر کرمی کارشناس مسائل روسیه گفت‌وگو کرده‌ایم.
- در اوکراین دعوا اساساً بر سر چیست؟ آیا این دعوا منشا داخلی دارد یا خارجی؟
منازعه در اوکراین بین 2 گروه است که دیدگاه‌های متفاوتی نسبت به سیاست خارجی اوکراین دارند. یک گروه طرفدار اتحاد و ارتباط با روسیه و یک گروه طرفدار اتحاد و ارتباط با اتحادیه اروپا است. اگر چه دعوا ریشه تاریخی دارد، اما این کشمکش زمانی آغاز شد که امضای موافقتنامه تجارت آزاد با اتحادیه اروپا به تعویق افتاد و دولت اوکراین حاضر نشد آن را امضا کند و مخالفان هم به خیابان آمدند و دولت را زیر فشار گذاشتند تا موافقتنامه را امضا کند یا کناره‌گیری و راه را برای برگزاری انتخابات مجدد ریاست‌جمهوری هموار کند.
- چرا غرب و روسیه اینقدر سر اوکراین کشمکش می‌کنند؟ فایده اوکراین برای روسیه و غرب چیست؟
اوکراین بخشی از تاریخ، هویت و فرهنگ روسی است . زبان، فرهنگ، مذهب و عناصر قومی و جغرافیایی مشترک، این پیوند و انسجام را بین 2 کشور ایجاد کرده است. همچنین، اوکراین در یک منطقه حساس و ژئواستراتژیک برای روسیه قرار دارد و درصورتی که اوکراین گرایش جدی به غرب پیدا کند و به نهادها و ساختارهای غربی بپیوندد، طبیعتاً محیط امنیتی خطرناک‌تری برای روسیه ایجاد خواهد شد و مسکو دسترسی خود را به دریای سیاه و تنگه‌های استراتژیک در مسیر دریای مدیترانه محدودتر و تنگ‌تر خواهد دید و در مجموع چنانچه اوکراین از قلمرو استراتژیک روسیه جدا شود، آنگاه روسیه آسیب‌پذیری‌های امنیتی، استراتژیک و حیثیتی بیشتری را تجربه خواهد کرد. برای غرب، موضوع اتحادیه اروپای امن‌تر و گسترده‌تر و فشار بر یکی از رقبای ژئواستراتژیک چندسده‌ای یعنی دولت قدرتمند روسیه، هدفی است که در پشت این تحولات برای غرب نهفته است.
- تحولات اخیر نشان داد که اتحادیه اروپا و آمریکا ظاهراً اهداف متفاوتی را در ارتباط با اوکراین پیگیری می‌کنند. این اهداف چیستند؟
در سطح کلان، اشتراک منافع و هماهنگی بین آمریکا و اتحادیه اروپا از نظر ارزش‌های لیبرالیستی، نظام بازار آزاد جهانی و رقبا و دشمنان محدودتر شده و ساختارهای بین‌المللی با هنجارها و معیارهای غربی وجود دارد. در اوکراین، برخی تفاوت‌های جدی وجود دارد. برای اتحادیه اروپا، همجواری جغرافیایی، عناصر اقتصادی، اجتماعی و بعضاً امنیتی منطقه‌ای اهمیت دارد، اما آمریکایی‌ها بیشتر آن را در چارچوب رقابت‌های بین‌المللی گسترده‌تر و کلان‌تر برای محدودسازی روسیه و فشار بر آن و جلوگیری از نفوذ آن در مناطق پیرامونی ازجمله در مناطق جنوبی و حتی خاورمیانه می‌بینند. اروپایی‌ها بیشتر مسائل را فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی می‌بینند ولی آمریکایی‌ها بیشتر عناصر نظامی، امنیتی و سخت‌افزاری را می‌بینند.
- اکنون به‌نظر می‌رسد بن‌بستی در وضع موجود در اوکراین ایجاد شده است. به‌نظر شما چه سناریوهای محتملی برای آینده وجود دارد؟
یک سناریو این است که بر سر برگزاری انتخابات زودهنگام مجلس و ریاست‌جمهوری توافق شود، یعنی درصورت بالا گرفتن فشارها، ویکتور یانوکوویچ رئیس‌جمهور استعفا کند. ممکن است این اتفاق بیفتد چون معلوم نیست که مخالفان در انتخابات برنده شوند. براساس برآوردی که دولت از اوضاع دارد، مخالفان ممکن است نتوانند به اکثریت مورد نظر خود برسند. به‌نظرم این گزینه بیشتر از دیگر گزینه‌ها محتمل است. یک گزینه دیگر که تادوسه‌هفته پیش مطرح بود، این بود که مخالفان دست‌بردارند و دولت کارش را ادامه دهد، اما اکنون فشارهای داخلی و بین‌المللی ادامه کار دولت را بسیار دشوار کرده است.
