به گزارش همشهری، از براساس روشی جدیدی، که به آن انجام و ابطال (Fill and kill) گفته می‌شود، معاملات بازیگران بزرگ بازار انجام شد. مسئولان سازمان بورس می‌گویند: اعمال این دستورالعمل جدید نخستین گام برای حفظ تعادل بازار است و در مراحل بعدی تدابیر جدیدتری برای صیانت از بازار سهام به‌کار گرفته خواهد شد.
بر همین اساس دیروز راس ساعت 14نشست مشترکی میان رئیس سازمان بورس و وزیر اقتصاد برای اجرای تدابیر جدید‌تر برگزار شد که تا لحظه انتشار این خبر جزئیات آن مشخص نشده است. قواعد جدید معاملات بورس 2هدف اصلی را دنبال می‌کند؛ هدف نخست جلوگیری از انباشت مصنوعی صف‌های فروش و هدف دوم خنثی‌سازی رفتار بازار خراب‌کن‌ها در بورس است.
به باور کارشناسان بازارسرمایه بخشی از دلایل نزول بورس درهفته‌های اخیر ناشی از رفتار سهامداران حقوقی بوده، گفته می‌شود برخی سرمایه‌گذاران بزرگ با ایجاد صف‌های فروش غیرواقعی از یک طرف بازار را قفل کرده و از سوی دیگر با ارسال سیگنال‌های غلط به بازار موجب بروز رفتارهای هیجانی در بین غیرحرفه‌ای‌های بورس شدند.
قاعده قدیمی
قواعد معاملات درگذشته به این صورت بود که اگریک سهامدارعمده در ساعات نخست معاملات یک دستور خرید یا فروش را با حجم بالا در اول صف به ثبت می‌رساند تا این دستور از طرف بازار پاسخ داده نمی‌شد معاملات سهامداران دیگر قفل می‌شد و منجر به تشکیل صف‌های خرید و فروش سنگین می‌شد. براساس قواعد قدیم تا زمان انجام این معامله که می‌توانست تا 9/4درصد از سهام یک شرکت باشد بازار دچار گره معاملاتی می‌شد. براین اساس هیأت مدیره سازمان بورس تصمیم گرفت زمین بازی معاملات بورس را به 2بخش تقسیم کند. از این پس معاملات سهامداران خرد یا کوچک‌ترهای بازار از ساعت 8:30 تا 12 انجام می‌شود و از ساعت 12 تا 12:30 معاملات سهامداران بزرگ اعم از حقیقی یا حقوقی انجام خواهد شد. این رویه از دیروز در بورس به‌کار گرفته شد.
شرح ماجرا با یک مثال
محمود خواجه‌نصیری مدیر نظارت بر بورس‌های سازمان بورس با بیان یک مثال جالب در این‌باره، منع حضور سهامداران بزرگ در برخی ساعات فعالیت بورس را به منع حضور کامیون‌ها در سطح شهر در ساعت‌های مشخصی از روز تشبیه کرد و گفت: پیش از این مشاهده می‌شد سهامداران بزرگ با صدور یک دستور خرید یا فروش، صف سنگینی پشت سرشان تشکیل داده و جو عمومی بازار را تحت‌تأثیر قرار می‌دادند، این رفتار مثل صدور مجوز حضور کامیون‌ها در تمام ساعت‌های روز است. به‌طور معمول به کامیون‌های سنگین اجازه تردد در سطح شهر در همه ساعت‌های روز داده نمی‌شود، زیرا این کار ترافیک شهری را با اختلال سنگینی مواجه می‌کند.
قواعد جدید چگونه اجرا می‌شود
قواعد جدید معاملات بورس برمبنای یک روش اصلی بنیانگذاری شده است. دراین روش که به آن پذیرش یا حذف یا انجام و ابطال گفته می‌شود، تقاضاهایی که برای آنها عرضه‌ای از قبل در بورس وجود نداشته باشد، حذف می‌شود. به بیان بهتر از این پس فقط آن دسته از دستور فروش‌های بزرگ در سیستم معاملات ثبت می‌شود که تقاضایی برای آن وجود داشته باشد، در غیراین صورت آن تقاضا حذف خواهد شد. با این کار دستور‌های فروش برای روز بعد انباشته نمی‌شود و اجازه تشکیل صف‌های غیرواقعی داده نمی‌شود. در عین حال صدور دستور فروش‌های بزرگ فقط از ساعت 12 تا 12:30 و با قیمت نهایی تعیین شده در ساعات 8:30 تا 12 قابل انجام است.
کمک به سهامداران کوچک
برای توضیح بیشتر ماجرا به سراغ محمود خواجه‌نصیری مدیر نظارت بر بورس‌های سازمان بورس رفتیم، او در این‌باره توضیح داد: با توجه به تجربه گذشته به این نتیجه رسیدیم که در روز‌های بحرانی بازیگران بزرگ در پدیده صف‌نشینی همچون سهامداران خرد رفتار می‌کنند به همین دلیل باید چاره‌ای می‌اندیشیدیم که سفارش‌های بزرگ در بازار کوچک‌تر‌ها نمایش داده نشود تا از این طریق فضای بازار اسیر جو کاذب نشود. او با بیان اینکه ما به‌دنبال اعمال محدودیت مطلق روی فعالیت هیچ دسته‌ای از سرمایه‌گذاران نیستیم افزود:
تصمیم داریم براساس اصلاح قواعد معاملاتی و تکنیک‌های معامله، بازار را به سمتی ببریم که هم انجام دادوستد برای بازیگران خرد تسهیل شود و هم ورود نقدینگی این دسته از سرمایه‌گذاران به بورس بیشترشود. او تأکید کرد: سیستم جدید انجام دستور فروش‌های معامله گران بزرگ را در بازار تسهیل می‌کند؛ ضمن اینکه با اجرای این مدل جدید می‌توانیم به کاهش اثر گروه‌های خاص و دستکاری قیمت از طرف آنها امیدوار باشیم. درصورت موفقیت‌آمیز بودن این طرح در گام‌های بعد کاهش محدودیت‌هایی چون سقف نوسان قیمت و حجم مبنا در دستور کار هیأت مدیره سازمان بورس قرار می‌گیرد.
خواجه نصیری افزود:در طول سال‌های گذشته همواره در شرایط رکود شاهد حمایت‌های مقطعی از بازار بوده‌ایم. قاعده جدید به‌دنبال اعمال نوعی حمایت مستمر و طولانی مدت از سهامداران و معامله‌گران خرد است. او تأکید کرد: اعتقاد داریم سهامداران خرد همانطور که به راحتی وارد بازار می‌شوند باید بتوانند به راحتی از بازار خارج شوند بدون اینکه با مانع معامله‌گران حرفه‌ای و بزرگ مواجه شوند. به گفته خواجه نصیری آیین‌نامه جدید زمین بازی کوچک‌تر‌ها و بزرگ‌تر‌ها را با همین هدف در بازار سهام تفکیک می‌کند.
بازار مالی، هارمونی ندارد
علی سعیدی معاون سازمان بورس و اوراق بهادار در این‌باره توضیح‌های مهمی ارائه کرد و گفت: این آیین‌نامه یک قانون دائمی نیست ولی ما تلاش خواهیم کرد ایده تفکیک بازار معاملات خرد و بزرگ به یک قاعده دائمی تبدیل شود. او افزود:طبق روش جدید انجام معاملات براساس تحلیل در بازار تقویت می‌شود و به‌دلیل ثبت نشدن سفارش‌های بزرگ در سیستم و کاهش جو روانی انتظار داریم کپی برداری از روی دست دیگران و رفتارهای توده‌وار به حداقل برسد.
او بابیان اینکه آیین‌نامه جدید تلاش دارد حمایت‌های سهامداران بزرگ از قیمت سهم خود را اثر‌گذار کند، افزود: سازمان بورس حساسیتی روی رقم شاخص بورس ندارد، بلکه هدفش ایجاد ثبات و حمایت از انجام معاملات عادلانه در بازار است. سعیدی ادامه داد: ما به‌طور کلی در بازار‌های مالی شامل بازار سرمایه، بیمه و بانک، از نبود هارمونی در تصمیم‌گیری رنج می‌بریم، به اعتقاد من در چنین فضایی به ایجاد هیأت ثبات مالی نیازمندیم.
معاون سازمان بورس تأکید کرد:ما علاقه‌ای به مداخله در بازار نداریم ولی در عین حال سازمان بورس به‌عنوان نهاد ناظر نمی‌تواند در شرایط فعلی ساکت بنشیند و موضوع چابکی سازمانی را در برابر پدیده‌های بیرونی فراموش کند به هر حال باید بپذیریم متغیر‌های برون زا روی بورس اثر می‌گذارند و وظیفه ما این است که متناسب با پیچ جاده، فرمان بازار را به‌عنوان نهاد ناظر، به سمت صحیح بچرخانیم.
جلوگیری از هیجان دربازار
علی صحرایی معاون بورس تهران هم با بیان اینکه آیین‌نامه جدید نقش بازارگردانان را در شرایط رکود بازارتقویت و تسهیل می‌کند، افزود: همواره یکی از مسائل اساسی در بورس تهران مبارزه با پدیده صف‌نشینی بوده است. طبق قاعده جدید صدور دستور فروش زمانی ارزش پیدا می‌کند که آن دستور قابل انجام باشد نه آنکه دستورهایی ایجاد شود که فقط جو روانی بازار را تغییر دهد. او تأکید کرد:در بسیاری اوقات مشاهده می‌شد صدور دستور‌های فروش بزرگ و در صف نشستن دستور‌های بزرگ قیمت را در بازار معاملات خرد تحت‌تأثیر نامطلوبی قرار می‌داد که این سیستم جدید از چنین پدیده‌ای جلوگیری می‌کند.
