آشنایی با ساختار راه آهن در ایران

این کشور در شمال با دریای خزر، ارمنستان، آذربایجان و ترکمنستان هم مرز است و در جنوب به دریاهای آزاد راه دارد. از سمت غرب همسایه های ایران عبارتند از ترکیه و عراق و در سمت شمال این کشور همسایه افغانستان و پاکستان است.

ایران به دلیل موقعیت استراتژیک ویژه خود همیشه از اهمیت جهانی برخوردار بوده است. ظرف قرن‌های گذشته ایران پلی ارتباطی میان شرق و غرب بوده است و کالاها از طریق جاده های معروفی مثل جاده ابرشم و جاده مروارید و نیز جاده های هندوستان که از ایران باستان عبور می کردند از این کشور می‌گذشتند.

به واسطه فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و ظهور کشورهای تازه استقلال یافته در مرز شمالی ایران و تلاش آنان برای یافتن جاده‌ها و مسیرهای صادرات - واردات و عدم وابستگی به روسیه، نقش ایران به عنوان رابط و واسط مناسب احیاء شده و این کشور به زودی وضعیت قبلی خود را دوباره بدست خواهد آورد. در این رابطه باید عوامل مهمی مثل ایمنی، هزینه پایین و زمان کوتاه‌تر در حمل و نقل کالاها را مورد توجه قرار داد.

چون حمل و نقل و ارتباطات پیش زمینه هر نوع توسعه اقتصادی هستند، دولتمردان جمهوری اسلامی ایران توجه ویژه‌ای به توسعه حمل و نقل و ارتباطات به ویژه از طریق راه آهن دارند. در این راستا ساخت راه آهن مشهد- سرخس برای خلق مسیر بین قاره ای جدیدی آغاز شد که آسیا را به اروپا متصل می‌کند.

همچنین ساخت راه آهن امیرآباد (بندری در نزدیکی دریای خزر) این بندر را به اولین بندر مهم ایران تبدیل کرد که به شبکه راه آهن متصل شده بود. همچنین ایران ساخت خط آهن کرمان - زاهدان را نیز آغاز کرد که راه آهن سرتاسری آسیا از طریق آن و نیز از طریق خط زاهدان - مسیر جاوه(تفتان) و کویته(پاکستان) به اروپا و خاورمیانه متصل خواهد شد.

با توجه به توسعه مناسب راه آهن در جمهوری اسلامی ایران و اتصال آن به راه آهن خاورمیانه و اروپا از طریق خط آهن ترکیه در مرز رازی - کاپیکوی، از طریق راه آهن آذربایجان در مرز جلفا که ایران را به قفقاز متصل میکند، شبکه سرتاسری قفقاز، کشورهای تازه استقلال یافته و راه آهن روسیه به راه آهن آسیای میانه و از طریق راه آهن ترکمنستان در مرز سرخس و راه آهن پاکستان در مرز مسیر جاوه(تفتان) نتیجه می‌گیریم که با استفاده درست از زیرساخت و امکانات و تسهیلات حمل و نقل موجود مثل بنادر، ترمینال‌های دریایی حمل و نقل کانتینر، مناطق آزاد تجاری و حمل و نقل کالا به اروپا، شمال اروپا، جمهوری های آسیای مرکزی، خاور دور و کشورهای حوزه خلیج فارس، امکانات گسترده ای برای توسعه راه آهن جمهوری اسلامی ایران وجود دارد.

برخی از امکانات و تسهیلات و کریدورهای راه آهن جمهوری اسلامی ایران:

1 - طول خطوط اصلی: 9992 کیلومتر

2 - طول خطوط فرعی(صنعتی تجاری و مانوری): 2793 کیلومتر (صنعتی تجاری 966 کیلومتر و مانوری 1827 کیلومتر)

3 - طول خطوط برقی (جلفا-تبریز): 148 کیلومتر

4 - طول خطوط دوخطه: 1624 کیلومتر

5 - تاسیسات تعویض بوژی واقع در ایستگا ه مرزی بین المللی سرخس و جلفا که برای ترانزیت بار و یا واگن‌های باردار و خالی و احیانا قطارهای مسافری به کار می رود. در هر 24 ساعت و در دو شیفت کاری می توان حداکثر 200 بوژی را تعویض کرد.

6 - ترمینال‌های حمل کانتینر با تجهیزات بلندکردن و جابجاکردن واقع در ترمینالهای بندر امام و بندرعباس و ایستگاه‌های راه آهن در مهرآباد، جلفا، سبلان و غیره

7 - 22161 واگن باری درگردش از همه انواع : سرپوشیده، دیواره کوتاه، دیواره بلند، کفی، مخزن دار، بالاست، گاز، جرثقیل و غیره

8 - 2067 واگن مسافری با احتساب واگن‌های خدماتی و 1745 بدون احتساب واگن‌های خدماتی

9 - 775 لکوموتیو که 438 لکوموتیو آن در سرویس می‌باشد.

10 - 469 ایستگاه اصلی در شبکه RAI می‌باشد.

11 - ایستگاه‌های بین‌المللی آزاد: سهلان، تبریز، جلفا، نیک پسندی، مهرآباد، تهران، اصفهان، بندرعباس، سرخس، بندرامام، رازی(مرزکاپیکوی)، بندر امیرآباد

توضیحات: برطبق تعرفه آسیا - اروپا ایستگاه‌های فوق الذکر ایستگاههای راه آهن اصلی هستند. از شرق (سرخس) هیچ محدودیت ویژه ای وجود ندارد.

12 - خوشبختانه مسیر طولانی محور قدیم سرخس- بندرعباس با افتتاح مسیر بافق- کاشمر در خرداد 1384 از2500 کیلومتر به 1650 کیلومتر کاهش پیدا کرد. در حال حاضر بطور میانگین 5 زوج قطار باری و 5 زوج قطار مسافری در این محور جدید تردد می‌کنند و قطارهای مسافری تهران - طبس، یزد - مشهد، اصفهان - مشهد و بندر عباس- مشهد از این محور استفاده می نمایند.

در مورد تقویم (سالنامه) ایرانی:

1 - برای محاسبه سال ایرانی:

الف) اگر در یکم ژانویه تا بیست و یکم مارس هستید - عدد 622 را از سال میلادی کسر کنید.

ب) اگر در بیست و دوم مارس تا سی ویکم دسامبر هستید عدد 621 را از سال میلادی کسر کنید.

2 - سالنامه ایرانی کاملاًً با سالنامه عربی یا میلادی متفاوت است.

3 - سالنامه ایرانی هجری شمسی نام دارد و بر گردش زمین به دور خورشید مبتنی است درست مثل سالنامه میلادی. اما سالنامه عربی بر گردش ماه به دور زمین مبتنی است.

اولین روز سال ایرانی بیست و یکم مارس است (اولین روز بهار)

4 - هر سال 12 ماه یا 365 روز است و هر چهار سال یک بار تعداد روزهای سال 366 روز خواهد بود. شش ماه اول هر سال (بهار و تابستان) هر کدام 31 روزدارند و در نیمه دوم سال پنج ماه اول هر کدام 30 روز و ماه آخر سال 29 روز دارند.

5 - اسامی ماه‌ها به شرح زیر است:

فروردین - اردیبهشت - خرداد (بهار)

تیر - مرداد - شهریور (تابستان)

مهر - آبان - آذر (پاییز)

دی - بهمن - اسفند (زمستان)

6 - تعطیلات آخر هفته: پنجشنبه (نیمه تعطیل) و جمعه (تعطیل کامل)

7 - تعطیلات سال نو (نوروز) : 4 روز (از بیست و یکم مارس تا بیست و پنجم مارس)

8 - سایر تعطیلات : برطبق موضوع

سال مالی: از بیست و یکم مارس آغاز شده و به بیستم مارس سال بعد ختم می‌شود.

منبع: راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران