زیر تیغ خورشید!

 راستش امروز وقتی چند کیلومتری از خانه یا شهر و کشورمان دور می‌شویم، نه تنها مردم، آداب و رسوم و زبان و دین و منظره‌ها عوض می‌شود، ‌بلکه آفتابش هم تغییر می‌کند و صد البته نوع ضدآفتابش هم!

خب، ‌واضح است که میزان تابش خورشید و اشعه‌هایش در نقاط مختلف کره زمین متفاوت است؛ خصوصا که در بعضی نقاط، پارگی لایه ازن باعث ورود اشعه‌های مضر بیشتری به زمین در آن مناطق شده است. اینجا هم که ایران است و کشور هزار اقلیم و خورشیدش در هر منطقه یک جور می‌تابد. همین است که انتخاب و خرید یک ضدآفتاب مناسب برای ما مشکل است. به این ترتیب، شاید یک راهنمای خرید ضدآفتاب، بتواند سختی این کار را کمتر کند.

دوست یا دشمن
تمام اشعه‌های آفتاب مضر نیستند. در حقیقت، در میان اجزای تابش خورشید، اشعه ماورای بنفش یا همان UV است که بیشترین اثرات سوء را روی پوست انسان دارد. اما همین اشعه ماورای بنفش براساس میزان طول موج به 3 نوع A، B و C تقسیم می‌شود که از این میان، اشعه UVB با طول موج 290 تا 320 مضرترین آنهاست.

اشعه UVB عوارضی مانند آفتاب سوختگی، التهاب شدید پوستی، چین و چروک، پیری زودرس پوست و درنهایت، سرطان‌های پوستی را به وجود می‌آورد.

پنجره‌های شیشه‌ای و لباس‌ها تا حد زیادی می‌توانند از نفوذ و ورود اشعه UVB به پوست بدن جلوگیری کنند.

ضدآفتاب، فیزیکی یا شیمیایی؟
به طور کلی ضدآفتاب‌ها به 2 نوع اصلی فیزیکی و شیمیایی تقسیم می‌شوند.
ضدآفتاب‌های فیزیکی درواقع مثل هر مانع فیزیکی از رسیدن اشعه به پوست جلوگیری کنند.

نقاب، ‌کلاه لبه‌دار، لباس‌های محافظ و البته ضدآفتاب‌هایی که از زینک اکسید (اکسیدروی) ساخته شده‌اند. فیزیکی‌ها اما معمولا برای رفع نیاز ساکنان مناطق با آب و هوای معتدل مناسب‌اند. دلیل آن هم مشخص است؛ این افراد کمتر از ساکنان مناطق گرم و خشک در معرض تابش‌های مضر قرار دارند. ضدآفتاب‌های فیزیکال پودر بسیارنرم اکسید روی است که با کرم پایه مخلوط شده و روی پوست را مثل یک پوشش می‌پوشاند. این ضدآفتاب‌ها بسیار کارآمد هستند اما به پوست جلوه‌ای سفید و مصنوعی می‌دهند.

اما آفتاب گریزان مناطق کویری و گرم که در معرض تابش مستقیم قرار دارند، بهتر است از ضدآفتاب‌های شیمیایی استفاده کنند. این نوع ضدآفتاب‌ها از طریق جذب اشعه در لایه‌های بیرونی پوست، از ورود و رسیدن آن به لایه‌های عمقی پوست جلوگیری می‌کنند. البته استفاده از ضدآفتاب‌های شیمیایی به خاطر جذب اشعه آفتاب گاهی ممکن است احتمال واکنش و حساسیت پوستی را افزایش دهد. با این همه استفاده از ضدآفتاب‌های شیمیایی یا همان کرم‌های ضدآفتاب از بقیه انواع آنها متداول‌تر است.

SPF عیار حفاظتی
SPF که دیگر این روزها اغلب آفتاب‌گریزان آن را تا حدودی می‌شناسند، درواقع همان عیار محافظتی خورشید (Sun Protection Factor) است. در میان تمام ترکیبات کرم‌های ضدآفتاب که معمولا تفاوت چندانی هم با هم ندارند، توجه به این عیار حفاظتی در خرید ضدآفتاب موردنظر اهمیت خاصی دارد. میزان SPF- که از 10 تا 100 درصد متغیر است- در حقیقت، قدرت حفاظتی کرم ضدآفتاب را در برابر سوختگی نشان می‌دهد.

 به عنوان مثال، اگر SPF کرم شما 25 درصد باشد، به این معنی است که برای سوختن پوستتان باید میزان اشعه UVB خورشید 25 برابر شود. بنابراین، بهترین کرم ضدآفتاب، محصولی است که بتواند ایمنی کافی را برای پوست شما فراهم کند. اما زیاده‌روی نکنید، بالاتر بودن درصد SPF به معنی حفاظت کامل نیست.

شما فقط باید بدانید براساس آب و هوا و میزان اشعه تابشی آفتاب در منطقه محل سکونتتان و نیز نوع پوستتان چه کرم ضدآفتابی را با چه درصد SPF انتخاب کنید. یادتان نرود، هر اندازه درصد SPF کرم ضدآفتابتان بالاتر باشد- به خاطر نوع ترکیبات آن- احتمال بروز حساسیت‌های پوستی هم بیشتر می‌شود.

به عنوان نمونه، کرم‌های با SPF 30 تا 97 درصد از پوست در برابر اشعه UVB محافظت می‌کند، در حالی که درصد حفاظتی کرم‌های با SPF 100 تنها 5/1 درصد (یعنی 5/98 درصد) بالاتر است. در کشور ما به خاطر وجود انواع آب و هوا در مناطق مختلف باید درصد SPF کرم ضدآفتاب مصرفی با هم تفاوت داشته باشد. براساس پیشنهاد اغلب پزشکان، ساکنان مناطق سردسیر و کوهستانی، بهتر است از کرم‌هایی با SPF  15 تا 20 درصد استفاده کنند. ساکنان مناطق گرم و خشک هم- که بیشتر بخش‌های کشور ما را تحت پوشش قرار داده است- بهتر است کرم‌هایی با SPF 25 تا 30 درصد و یا کمی بالاتر را انتخاب کنند.

آفتاب و کودکی
قرار نیست آن‌قدر سرگرم خود و سلامت پوستتان باشید که دردانه‌های حساستان را فراموش کنید. هرچه باشد، آنها تازه وارد هستند و راه‌های مبارزه با اشعه مضر خورشید خانم را نمی‌دانند. به همین دلیل پوست‌های حساس آنها در برابر آفتاب آسیب‌پذیرترند و باید از ضدآفتاب‌های خاص برای آنها استفاده کرد.

به طور کلی، پزشکان معتقدند استفاده از انواع ضدآفتاب برای کودکان باید از 9 ماهگی شروع شود. این ضدآفتاب‌ها بهتر است در سنین کمتر، از نوع فیزیکی انتخاب شوند تا احتمال واکنش‌های پوستی کمتر شود. این در حالی است که انواع ضدآفتاب‌های شیمیایی و کرم‌های ضدآفتاب مخصوص کودکان ترکیباتی دارند که احتمال بروز انواع حساسیت‌های پوستی را کاهش می‌دهند. به این ترتیب، گاهی این کرم‌ها برای افراد بزرگسال با پوست‌های حساس هم توصیه می‌شوند.

خط قرمز
حواستان باشد هنگام مالیدن کرم روی پوست صورتتان، انگشتان شما از خطوط قرمز ممنوعه عبور نکنند. اطراف چشم‌ها و دور لب، میزبان مناسبی برای مهمانی کرم‌های ضدآفتاب معمولی نیستند.

پوست این قسمت‌ها در واقع، آسیب‌پذیرترین بخش پوست صورت هستند و به این دلیل، ترکیبات کرم‌های ضدآفتاب برای آنها مناسب نیست.  به عبارت دیگر، پوست‌های اطراف چشم‌ها و دور لب، نمی‌توانند غلظت ترکیبات ضدآفتاب معمولی را تاب بیاورند و به این علت، کرم‌های ضدآفتاب مخصوص دور لب و چشم‌ها وارد بازار شدند. این محصولات جدید تنها تفاوتشان با کرم‌های ضدآفتاب صورت، در میزان غلظت مواد تشکیل دهنده آنهاست.

کرم‌های ضدآفتاب اطراف چشم‌ها و لب گویا هنوز به محصول مورد نیاز ایرانی‌ها تبدیل نشده‌اند و به همین خاطر است که این کرم‌ها در بازار حضور چندانی ندارند.
برای خرید این کرم‌ها، بهتر است سراغ محصولات خارجی را بگیرید چون تولید آنها برای شرکت‌‌های داخلی یک ریسک بزرگ به حساب می‌آید.

جدال رنگی‌ها و بیرنگ‌ها
خانم‌ها معمولا ترجیح می‌دهند با یک تیر 2 نشان بزنند؛ یک کرم با 2 خاصیت همزمان آرایشی و ضدآفتاب.

چنین انتخاب مقرون به صرفه‌ای، اما ضررهایی هم دارد. هرچند کرم‌های ضدآفتاب رنگی با بیرنگ‌ها به لحاظ کیفیت فرقی ندارند اما به هر حال ترکیباتشان متفاوت است.

به گفته پزشکان، ضدآفتاب‌های رنگی از جهت محافظت در برابر نور خورشید با بیرنگ‌ها تفاوتی ندارند اما به خاطر اختلاف مواد تشکیل دهنده‌شان، کرم‌های ضدآفتاب رنگی برای پوست‌های  حساس، چرب و مستعد جوش، مناسب نیستند.

به این ترتیب، اگر پوستتان بیمار است، بهتر است قبل از هر چیز به فکر مداوای آن باشید به جای آنکه بخواهید پشت ضدآفتاب‌های رنگی پنهانش کنید.

خشک و تری که نباید با هم بسوزند!
قرار نیست خشک و تر با هم بسوزند. هرچه باشد اصل بر نسوختن است. به همین دلیل است که انواع پوست‌ها، انواع ضدآفتاب‌های خاص خودشان را دارند. کرم‌های ضدآفتاب روغنی، ‌مرطوب‌کننده و بدون چربی درواقع طرفداران متفاوتی دارند.
طبیعتا آنهایی که پوست خشک دارند، کرم‌های ضدآفتاب روغنی و مرطوب‌کننده را ترجیح می‌دهند.

انتخاب آنهایی که پوستشان چرب است، بهتر است از میان محصولات بدون چربی و لوسیون‌های ضدحساسیت باشد. کار سختی نیست؛ فقط کافی است نوع پوست صورتتان را تشخیص بدهید. 

ایرانی یا خارجی؟
شاید بهتر باشد بیشتر سعی کنیم باورهای اشتباهمان را از بین ببریم و دور بریزیم. گاهی بعضی از این باورهای غلط، می‌توانند زندگی و سلامتمان را به خطر بیندازند.

در مورد ضدآفتاب‌ها هم این مسئله یعنی انتخاب محصولات ایرانی یا خارجی صادق است. هرچند اغلب ما معتقدیم محصولات خارجی کیفیت بهتری دارند اما گاهی باید منصفانه‌تر این مقایسه را انجام دهیم. در این مورد، بهتر است این کار را به متخصصان داروسازی و پزشکان بسپاریم.

آنها معتقدند ترکیبات ساختاری کرم‌های ضدآفتاب ایرانی و خارجی تفاوت چندانی با هم ندارند. هرچند ممکن است بعضی مواد به کار رفته در کرم‌های خارجی از نوع مرغوب‌تری نسبت به انواع ایرانی‌شان باشند اما این مرغوبیت نسبی به گرانی قیمتشان نمی‌ارزد! کرم‌های ضدآفتاب خارجی معمولا با قیمتی در حدود 3 تا 4 برابر قیمت انواع ایرانی به فروش می‌رسند.

به طور کلی کرم‌های ضدآفتاب ایرانی قیمتی از حدود 2 تا 5 هزار تومان دارند، درحالی که این رقم برای خارجی‌ها از حدود 8 تا 25 هزار تومان متغیر است. با این همه، مهم‌ترین نکته در مورد خرید این ضدآفتاب‌ها، توجه به میزان سازگاری آنها با پوست و اقلیم محل سکونت فرد استفاده کننده است.

 درست به همین دلیل است که متخصصان پوست معتقدند، با توجه به اینکه رنگ و نوع پوست افراد و اشعه آفتاب در ایران با مناطق دیگر کره زمین تفاوت دارد، سازگارترین کرم‌های ضدآفتاب برای ما، همان انواع ایرانی آنهاست که متناسب با شاخصه‌های نژادی و اقلیمی طراحی و ساخته شده‌اند. پس هنگام خرید کرم ضدآفتاب یادتان نرود برای خرید محصولات ایرانی، انتخاب‌های زیادی دارید، آردن، شاندیز، دکتر ژیلا، سی‌گل، راسن و... همه و همه گواه خوبی برای این ادعا هستند.

جدول قیمت‌ها