طالبان در پیچ تند انتخابات افغانستان

افغانستان کشوری است با مردمانی سخت کوش و متدین که در دو قرن اخیر با دست اندازی و مداخله‌های کشورهای استعمارگر خارجی از پیشرفت و ترقی باز مانده است.

جامعه امروز افغانستان جامعه محرومی است با تضادها و تناقض‌های مشهود. در حالی که نسل جدید افغانستان به فناوری‌های نوین دسترسی دارد و صدها کانال رادیویی و تلویزیونی در این کشور فعالیت می‌کنند و صدها روزنامه و مجله در افغانستان منتشر می‌شود؛ نرخ بی سوادی در این کشور به حدی است که نامزدهای انتخاباتی برای شناساندن خود به مردم از نمادهای تصویری مختلف استفاده می کنند.

فقر و ناامنی یکی از ویژگی‌های اصلی جامعه افغانستان و میراث استعمار گران است که در یک دور باطل یکدیگر را تقویت می‌کنند.

افغانستان از معدود کشورهایی است که در اواخر قرن بیستم جابجایی خشونت آمیز قدرت را تجربه کرد؛ زمانی که شبه نظامیان طالبان در اواخر سال 1996 با پیروزی نظامی بر دولت مجاهدین قدرت را در کابل به دست گرفتند.

صرفنظر از چرایی و چگونگی شکل گیری شبه نظامیان طالبان و نقش نظامی و اطلاعاتی پاکستان و نقش دلارهای نفتی عربستان و حمایت های آمریکا در شکل گیری طالبان، این گروه با توجه به پیوندهای قومی و شعارهای مذهبی و پوپولیستی همچنان به عنوان یکی از چالش گران و بازیگران صحنه سیاسی افغانستان باقی مانده است.

اما اکنون در آستانه انتخابات ریاست جمهوری و شوراهای استانی افغانستان، طالبان با شرایط دشواری رو به رو شده است و شاید ناگزیر به یک انتخاب سیاسی مهم شود.

گروه طالبان با صدور بیانیه‌های تهدیدآمیز و در پی آن با انجام عملیات‌های نظامی و انتحاری درصدد تشدید جو ارعاب به منظور تاثیرگذاری و اخلال در روند برگزاری انتخابات برآمده است.

این اقدامات نشان می‌دهد که برگزاری انتخاباتی با مشارکت گسترده مردم افغانستان برای گروه طالبان قابل قبول نیست و آینده این گروه را با سوالات و ابهامات بیشتری مواجه می‌کند.

در این حال به نظر می رسد گروه طالبان برای پیشبرد برنامه های خود با نوعی سردرگمی و تناقض رو به رو است؛ زیرا از یک سو به منظور اخلال در انتخابات نیازمند هراس افکنی در میان مردم و حمله به مراکز رای گیری و وارد کردن خسارت و تلفات بر مردم عادی و شهروندان افغان است، و از سوی دیگر برای عضوگیری های آینده نیازمند است تا خود را تامین کننده منافع مردم ؛ و دولت را خائن و دست نشانده قدرت های خارجی معرفی نماید.

تحولات روزهای اخیر از جمله حادثه روز سه شنبه این هفته که یک بمب گذار انتحاری طالبان اقدام به کشتن 15 تن از فرماندهان این گروه در شهرستان ˈگیلانˈ استان غزنی کرد، و نیز تسلیم شدن روز چهارشنبه ˈاختر محمد عمریˈ یکی از فرماندهان گروه طالبان با هفت تن از نیروهای این گروه در استان پکتیا ، نشان می‌دهد که نوعی دو دستگی در میان فرماندهان و نیروهای طالبان در حال تشدید شدن یا دستکم در حال پدیدار شدن است.

این دودستگی با نوع اقدامات و عملکرد طالبان ارتباط مستقیم دارد. در حالی که طالبان به دلیل اقدامات تندروانه و متعصبانه در دوران قدرت خود در نیمه دوم دهه 70 خورشیدی، جایگاهی در میان نسل جدید شهری افغانستان ندارد، عملیات انتحاری و کشتن شهروندان غیرنظامی نیز وجهه این گروه را در میان قشرهای سنتی تر نیز بیش از پیش مخدوش کرده است.

در چنین فضایی، سرانجام انتخابات افغانستان و نوع تعامل دولت آینده با گروه طالبان نقش مهمی در آینده سیاسی این گروه و معادلات قدرت در افغانستان دارد.

برخی شعارهای انتخاباتی نامزدهای ریاست جمهوری با این مضمون که ˈبرادر تفنگت را زمین بگذار و سرنوشت خود را در صندوق های رای بسازˈ، می تواند حاوی پیامی مستقیم به طالبان و حامیان این گروه باشد.

از این دیدگاه می توان برخی اقدامات ماه‌های اخیر حامد کرزی رئیس جمهوری افغانستان را بخش هایی از یک برنامه حساب شده برای مشارکت دادن طالبان در فرایند سیاسی افغانستان و تبدیل این گروه شبه نظامی به یک حزب گسترده سیاسی دانست.

اقدام کرزی در آزادی 65 تن از زندانیان رده بالای طالبان در اواخر بهمن ماه 1392 و همچنین خودداری از امضای توافقنامه امنیتی دوجانبه با آمریکا به قیمت کاهش کمک های مالی آمریکا به افغانستان، از جمله این اقدامات کرزی است.

اکنون به نظر می رسد که تندروترین لایه های رهبری طالبان در حال پرتاب آخرین تیرهای ترکش خود برای بازگرداندن افغانستان به مناسبات سنتی و شیوه های زورمدارانه کسب قدرت هستند.

مشارکت پائین مردم در انتخابات می تواند امیدهای طالبان در این زمینه پر رنگ کند. برعکس، حضور گسترده مردم در انتخابات علیرغم تهدیدها و کاستی‌ها بخصوص در مناطق شرقی و جنوبی افغانستان که پایگاه‌های اصلی گروه طالبان است، بطور حتم تاثیر زیادی در تغییر محاسبات سران طالبان و ابتکار عمل نیروهای عملگراتر طالبان در جهت دوری از روش‌های خشونت آمیز و مشارکت در فرایندهای سیاسی خواهد داشت.

انتخابات روز 16 فروردین افغانستان از این دیدگاه نقطه عطفی برای تحولات و گذار سیاسی این کشور محسوب می‌شود و گروه طالبان را در یک پیچ تند تاریخی قرار داده است.