برابر بند الف تبصره16، تحصیل ایثارگران و مشمولان بند (ک) ماده20 قانون برنامه پنجم توسعه در دانشگاهها و مراکز آموزش عالی و موسسات پژوهشی رایگان است. تحصیل ایثارگران و مشمولان بند (ک) ماده20 قانون برنامه پنجم در واحدهای بینالملل داخل یا خارج دانشگاههای دولتی یا غیردولتی، معادل شهریه پرداختی به پذیرفتهشدگان رشتهها و مقاطع مشابه در واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی و واحدهای دانشگاهی داخلی تعیین و پرداخت میگردد و مابقی شهریه توسط دانشجو اعم از ایثارگر یا خانواده وی تامین و پرداخت میشود. در این قانون مقرر گردیده که آییننامه اجرایی ظرف مدت 2ماه تهیه و به تصویب هیات وزیران برسد.
مشمولان بند (ک) ماده 20 قانون برنامه پنجم و اصلاحیه بعدی آن عبارتند از: جانبازان 25درصد و بالاتر، همسر و فرزندان آنان، آزادگان، همسر و فرزندان آنان، فرزندان شاهد و همسران شاهد. نکته قابل تأمل مصوبه مجلس شورای اسلامی در بند الف تبصره16 قانون بودجه سال93 درج لفظ «تحصیل ایثارگران» قبل از مشمولان بند (ک) ماده20 و تفکیک آن با حرف «و» عاطفه است که این موضوع را به ذهن متبادر میکند که تحصیل تمامی ایثارگران و مشمولان بند (ک) ماده20 رایگان است. با عنایت به اینکه عنوان ایثارگران فراتر و عامتر از مشمولان بند(ک) ماده20 است لذا میبایست نیت و هدف مقنن برای مجریان بهروشنی مشخص شود. زیرا در بند الف ماده(1) قانون جامع، وقتی ایثارگر تعریف میشود حوزه شمول آن به جانبازان زیر 25درصد و رزمندگان نیز تسری مییابد. بند ج تبصره16 دولت را مکلف کرده که 100درصد هزینههای درمانی مربوط به ایثارگران بازنشسته و شاغل در دستگاههای اجرایی و افراد تحت تکفل آنها اعم از خدمات درمان و بیمه تکمیلی را توسط بنیاد شهید و امور ایثارگران پرداخت کند. ضمنا معاونت برنامهریزی و نظارت راهبردی رئیسجمهور مکلف شده اعتبار مورد نیاز از سرجمع اعتبارات دستگاههای اجرایی و صندوقهای بازنشستگی کسر شود و به بنیاد شهید و امور ایثارگران اختصاص دهد.
با این مصوبه آشفتگی سالهای اخیر در درمان ایثارگران تا حدودی مرتفع میشود و متولی اصلی درمان ایثارگران بنیاد شهید و امور ایثارگران خواهد بود و با اختیاری که به معاونت برنامهریزی و نظارت راهبردی داده شده است، دیگر بهانهای برای متولیان درمان ایثارگران باقی نخواهد ماند. در بند (د) تبصره16 قانون بودجه، وزارت راه و شهرسازی نیز موظف شده با هماهنگی و معرفی بنیاد نسبت به تامین مسکن یا زمین برای 52هزار نفر از ایثارگران واجد شرایط در اجرای بند(ل) ماده44 قانون برنامه پنجم اقدام کند. مشمولان بند(ل) ماده44 جانبازان 50درصد و بالاتر، جانبازان 25درصد تا 50درصد که حداقل 2سال سابقه حضور در جبهه داشته باشند، آزادگان، فرزندان شهدا و فرزندان جانبازان 70درصد هستند. در بند(ه) تبصره 16 قانون بودجه بانک مرکزی موظف شده از طریق بانکهای عامل به 100هزار نفر از جانبازان 15درصد و بالاتر با اولویت درصد جانبازی، آزادگان، خانواده شهدا شامل همسر، والدین و فرزندان، ایثارگران با حداقل 30ماه حضور در جبهه، فرزندان جانبازان 70درصد و بالاتر و وراث تحت تکفل جانبازان 25درصد و بالاتر و وراث تحت تکفل آزادگان متوفی فقط یک فقره تسهیلات مسکن برای خرید یا ساخت مسکن اعطا نماید. مبلغ این تسهیلات برای هر واحد مسکونی در شهرهای با جمعیت بیش از یک میلیون نفر، 720 میلیون ریال، مراکز استانها 600میلیون ریال، سایر شهرها 500 میلیون ریال، روستاها 300میلیون ریال و در شهرهای جدید معادل سقف تسهیلات مرکز همان استان و با نرخ 4درصد با مدت بازپرداخت 20ساله بدون رعایت الگوی مصوب مسکن و نوسازبودن تعیین شده است. بانکهای عامل موظفند نسبت به ارزیابی ملک، محاسبه و اخذ تضمینهای بازپرداخت اقساط، به میزان اصل تسهیلات و سود سهم ایثارگر یعنی 4درصد اقدام کنند و پرداخت مابهالتفاوت سود بانکی تا سقف نرخ مصوب نظام بانکی برعهده دولت میباشد.
ایثارگرانی که در سالهای گذشته از تسهیلات مسکن تا سقف 50میلیون ریال استفاده کردهاند و همچنین افرادی که وام دریافتی قبلی را بدون درنظرگرفتن سقف مبلغ، طی مدتی کمتر از 3سال تا پایان 92 تسویه کردهاند و جانبازان 70درصد و بالاتر که با توجه به وضعیت جسمانی دارای مسکن نامناسب با تایید بنیاد باشند، میتوانند مجددا از این تسهیلات بهرهمند شوند. وامهای حمایتی غیرایثارگری از قبیل وامهای کارمندی، شرکتی و نظایر آن مانع دریافت این تسهیلات نمیشوند. افراد مشمول میتوانند مشترکا از تسهیلات بانکی متعلقه برای یک واحد مسکونی استفاده کنند. اوراق واگذاری از قبیل برگه یا قرارداد واگذاری توسط اداره کل راه و شهرسازی ملاک ارائه تسهیلات توسط بانک است. اعضای تعاونیهای معتبر مثل نیروهای مسلح و ساکنین روستاها و شهرهایی که اکثریت املاک آن فاقد سند رسمی است میتوانند با وثیقه یا تضمین معتبر از تسهیلات استفاده کنند. بانک مرکزی از طریق بانکهای عامل موظف است به ایثارگرانی که دارای مسکن نامناسب یا ناتمام هستند با معرفی بنیاد، مابهالتفاوت وام قبلی یا با فک رهن و تسویه، یک فقره وام مسکن با همان وثیقه قبلی یا وثیقه جدید پرداخت کند. زمان پذیرش تقاضای این تسهیلات از ابتدای تیرماه 93 به مدت یک سال و ملاک، تاریخ صدور معرفینامه بنیاد است.