این جایزه در واقع زیربنای کتاب سال جمهوری اسلامی ایران خواهد بود و در پایان هر فصل به یک کتاب در هر موضوع تعلق می‌گیرد. موضوعات براساس رده‌بندی دیویی تعیین شده‌اند و تمام کتاب‌های چاپ نخست را اعم از تالیف، ترجمه و تصحیح شامل می‌شوند.
دبیر جایزه «کتاب فصل» درباره معیارهای این انتخاب نیز می‌گوید: «بدیع بودن موضوع، رعایت استانداردها در ساختار و فصل‌بندی و نگارش، بالابودن عیار علمی محتوای کتاب و معیارهایی از این دست، مورد توجه هیات داوران خواهد بود.»
اما علاوه بر این معیارها که پاکیزگی و آراستگی کتاب، بهره‌مندی از قدرت تحلیل و استنتاج منطقی و دیگر موارد علمی را هم باید به آن‌ها اضافه کرد، التزام به ارزش‌های فرهنگی و دینی نیز مورد توجه مسئولان برگزارکننده این جایزه خواهد بود.
همان نکته‌ای که همواره پاشنه آشیل اداره کتاب و کتابخوانی وزارت ارشاد محسوب شده است و این پرسش را به ذهن می‌رساند که آیا این معیارها سبب سوگیری در انتخاب داوران و کتاب‌ها نخواهد شد؟
جلیلی می‌گوید: «اولاً چنین قصدی در کار نیست، ثانیاً همچنان که در کتاب سال، گزارش مکتوبی منتشر می‌شود، در کتاب فصل هم داوران و روال کار مشخص می‌شوند و کار کاملاً شفاف و در معرض دید همه خواهد بود.»
دبیر جایزه کتاب فصل ادامه می‌دهد: «عزم بر این است که جهات علمی و دانشگاهی را رعایت کنیم و از ملاحظات سیاسی پرهیز داشته باشیم. دست‌کم من از فرایندی که تاکنون اتفاق افتاده است، چنین برداشتی نداشته‌ام.»
هرچند مراسم نخستین دوره کتاب فصل امسال، مربوط به آثار منتشر شده در فصل بهار، به زودی برگزار می‌شود، اما هنوز اعضای داوری و هیات علمی کار مشخص نشده است.
بنابراین برای قضاوت درباره ترکیب هیات داوران، باید تا اعلام خانه کتاب صبر کرد.
جلیلی می‌گوید: «روال این است که دبیرخانه کتاب فصل، متشکل از 4 عضو و یک دبیر علمی، برای هر موضوع 4 داور را انتخاب می‌کند و این هسته مرکزی داوری، برای هر کتاب دست کم 2 داور را مشخص خواهد کرد.»
فرایند داوری نیز در 3 مرحله انجام می‌شود: ابتدا همه آثار را 4 داور می‌خوانند و هر کتاب که 3 رای مثبت بیاورد به مرحله دوم راه می‌یابد.
در مرحله بعد، 2 داور هر کتاب را در قالب فرم‌های ویژه‌ای ارزیابی می‌کنند و کتاب‌هایی که از 100 امتیاز، 70 امتیاز کسب کنند، وارد مرحله نهایی می‌شوند.
در مرحله نهایی، 4 داور اصلی و دبیر علمی هر گروه، جلسه‌ای برگزار کرده و با بحث اقناعی، کتاب نهایی را مشخص می‌کنند.
جلیلی در این‌باره می‌گوید: «این روال داوری که در هر فصل برگزار خواهد شد، می‌تواند به استوارسازی زیرساخت کتاب سال کمک شایانی کند. چرا که به هرحال در داوری کتاب سال می‌توان از این داوری‌ها استفاده کرد و کار دقیق‌تر و سریع‌تری انجام داد.»
علاوه بر این و مستقل از جایزه کتاب سال، این اقدام خانه کتاب، قطعاً اثر مثبتی بر پویایی حوزه کتاب خواهد داشت، مشروط به این که ابتدا کتاب‌های هر فصل در همان فصل منتشر شوند و فرایند طولانی ممیزی، چرخه کند انتشار کتاب را متوقف نکند و ثانیاً هیات داوران و معیارهای انتخاب کتاب‌هایی که به هر حال از ممیزی ارشاد به سلامت عبور کرده‌اند، فارغ از نام‌ها و سوگیری‌های مرسوم، تنها به متن معطوف شود و متن.
در عین حال، ظواهر امر نیز مسلماً می‌تواند مهم باشد. شیوه برگزاری مراسم و اعلام نتایج، اطلاع‌رسانی و همه آن چیزهایی که معمولاً اهالی کتاب و نوشتن، برخلاف حوزه‌هایی چون سینما، تئاتر و موسیقی، از آن به دورند.
جلیلی می‌گوید: «برای اعلام نتایج هر فصل، مراسم مفصلی برگزار خواهد شد. چیزی نظیر کتاب سال در اندازه کوچک‌تر. میهمانان دعوت می‌شوند و جایزه‌ها اهدا می‌شود.»
جایزه کتاب فصل هم مثل داوران، هنوز تعیین نشده است. اما می‌توان امیدوار بود، پس از 2 برابرشدن تعداد سکه‌های جایزه کتاب سال، مسئولان کتاب فصل هم دست و دلباز باشند و جایزه‌ای در شأن اهالی قلم در نظر بگیرند.
این اقدام، فرصتی بی‌نظیر و بدیع است، تنها با رعایت چند «اگر» که حتماً مسئولان خانه کتاب به آن‌ها اندیشیده‌اند.
