جنتی: رنج سی ساله حکیم فردوسی، گنج هزاران ساله شد

به گزارش ایرنا، جنتی در مراسم رونمایی از شاهنامه شاه طهماسب اظهار داشت: حکیم فردوسی می‌دانست که تیر آرشش درگذر تاریخ از پروازی بلند و والا فرو نخواهد ایستاد و نامور نامه‌اش شناسنامه تاریخی ملتی خواهد بود. حکیم می دانست که زمین و زمان هم داستان شده اند تا حکایت های حکمت آمیز و منش آموز او را دهان به دهان، گوش به گوش، دست به دست، قلم به قلم و دل به دل روایت کنند.

وی ادامه داد: شاهنامه ابوالقاسم فردوسی در هزاره گذشته یکی از مهمترین منابع الهام و مصادر جوشش ذوق هنرمندان بوده است و داستان سرایان و شاعران، صحنه آرایان و نمایشگران، خنیاگران و نغمه پردازان، نگارگران و خوشنویسان جملگی اقبالی خاص و ارادتی خالص به شاهنامه داشته اند و از همنشینی شکل و مضمون اثری دلنشین پدید آمده که سهم قابل توجهی از آثار هنری تاریخی را به خود اختصاص داده است.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی خاطرنشان کرد: هنر در گذشته افتخار آفرین این سرزمین هم رسانای پیام ها و اندیشه ها بود، هم رکن رکین آموزش و انتقال مفاهیم آموزنده و هم مایه مباهات و نشانه ای از فرهیختگی. شاهان و حکمرانان بلاد نمی توانستند از چنین پدیده ای چشم فرو بندند و قدرش را نشناسند. آنان که بر ایران حکومت یافتند به درایت و فراست و یا به تجربت دریافتند که اگرچه ملک و دولت دنیا را اعتماد نشاید، لکن اهتمام هنر باید.

وی افزود: آنان می دانستند باید کاری کرد به نشانه فرهیختگی برای خیره کردن دنیا، باید قدمی برداشت برای دانستن مرتبه هنرمندانی که به حساسیت درون، چشم آخر بین جامعه اند زیرا بالندگی ملک در گروی تکریم عالمان و شاعران و هنرمندان است که در سیر ایام و گذشت روزگاران آثار ایشان بی بیم زوال باقی می ماند.

جنتی گفت: شاید از این روست که در دستگاه شاهان و حاکمان نهادی به نام کتابخانه سلطنتی برآمد تا آفرینش های هنری و کتاب آرایی را تحت نظر عالی ترین مقامات و با خالص ترین خلعت ها پی بگیرد. روشی که آنگونه ارتقا یافت که شاهان و شاهزادگان و امیران خود به هنرآموزی روی آوردند و در صف اهل هنر نشستند.

وی ادامه داد: کتابخانه های سلطنتی در پایتخت و نهادهای مشابه در ولایات و امارات محلی به سرپرستی و کلانتری هنرمندان تراز اول با ساختاری منسجم و ساز و کاری سامان یافته برای حمایت از خلق شاهکارهای هنری طی دست کم پنج قرن نهالی استوار و سازمانی سامان یافته را در عرصه هنر شکل داد که با تغییر قدرت ها و تبدیل نظام های سیاسی بی گزند و آسیب به دوره دیگر انتقال یافته و خود به مثابه شیرازه‌ای شد برای استحکام رشته های نامرئی فرهنگ. نو قدرتان نیز اتصال و انسجام آن را ضرورت دانسته و مقدم می دانستند.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی سپس حکایتی از علاقه شاه طهماسب به دیدار با هنرمندان حتی در جریان جنگ چالدران ذکر کرد و گفت: نکته بارز در اینگونه حکایت ها فراوانی قصه های اهل هنر در روزگار صفویان است. این فراوانی دلایل مهمی دارد از جمله کم و کیف آفرینش های هنری در آن زمان و دیگر سامان یافتگی وزن هنر و ساختارمند بودن آن.

وی ادامه داد: هیچ مجموعه و گنجینه‌ای از هنر ایران نیست که آثار قابل توجهی از دوران صفوی در میانش دیده نشود. آثاری که عمدتا بدون فاصله زمان و نه از سر اجبار بلکه به عنوان هدایای ویژه دستگاه حکومتی یا به واسطه بازرگانان ایرانی و غیر ایرانی به عنوان تحفه و پیشکش از ایران خارج می شدند و به سفیران فعال و نامیرای فرهنگی مبدل می شدند؛ سفیرانی که هنوز پس از چهار قرن همچنان در کارند.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: یکی از ممتازترین آثار این دوره، شاهنامه طهماسبی است که کار آن از نیمه دوم قرن دهم آغاز شد و بیش از دو دهه در کتابخانه سلطنتی به طور پیوسته گروهی به کار آن اشتغال داشتند تا نسخه‌ای برازنده نام ایران و شایسته ادب فارسی بیافرینند که نمایه ای از مهارت و معرفت هنرمندان ایرانی و نگارستانی خرم و بی خزان باشد.

وی افزود: خوشنویسان، نقاشان، صفحه آرایان و صحافان قلم فرو نگذاشتند تا 1200 صفحه در قطع رحلی سلطانی با 258 نگاره شکل یافت که در نگاره‌ها اثر خامه بزرگترین نقاشان زمان هویداست.

جنتی اظهار داشت: این اثر در سال های اولیه قرن یازدهم هجری به خاک عثمانی رفت تا چشم سلطان سلیم دوم را باز و روابط تیره و تار دو کشور را به نور خود روشن کند. این اثر از مرزهای تاریخ و جغرافیا گذشت. محققان و هنرشناسان اروپا و آمریکا سال ها به آن پرداختند و شیفتگی و شیدایی خود را صادقانه بازگو کردند و بدینسان عنوان گران ترین اثر هنری تاریخی ایران را از آن خود کرد.

وی گفت: حکایت برگ برگ شدن و پراکندن اوراق شاهکار را بی اشک حسرت نه می توان گفت و نه می توان نوشت.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی خاطرنشان کرد: شاهنامه شاه طهماسب مانند هر اثر راستین هنری، راوی صادقی است از فرهنگ جامعه، از لطف و کمال جاری در یک محدوده تاریخی و گویای اسرار درونی آدمیانی که سال ها از حیاتشان گذشته و اینک زنده و زیبا پیش رو قرار گرفته است.

وی افزود: شاهنامه شاه طهماسب چنان هر اثر فاخر هنری لایه بر لایه است و تو در تو. برای هر مخاطبی و از هر منظری مملو از نکته است و آموزه هایی دارد فراتر از متن. برای پژوهشگران به اندازه صدها مقاله و رساله موضوع دارد؛ از معماری و مجلس آرایی تا تزئینات و آلات بزم و شیوه زندگی.

جنتی گفت: این اثر هنری برای طالبان هنر سرچشمه تعلیم است و از رنگ و طرح نقاشی تا فنون کتاب آرایی آموزش ویژه دارد. برای نقادان کمک و معیار است و با ترازوی آن می توانند سره گی هنر را دریابند و محک بزنند. برای جامعه شناسان و مورخان رمزگشاست و گویا. برای هنرمندان منبع جوشان الهام است و مصداقش هزاران هزاران اثر. برای هر ایرانی در هر کجای جهان پشتوانه ای قوی است که از باد و باران نیابد گزند و برای ایران سفیر عالی رتبه ای است با پیام های رحمت و مکرمت، اخلاق و انصاف، خرد و شکیب.

وی خاطرنشان کرد: شاهنامه طهماسبی و تمام آثاری از این دست به دریایی می ماند که آرام یافته است؛ زبان در کام و خاموش. ارمغان جهان جدید است که می توان با چاپ، چاپی که از مرز صنعت گذشته و رنگ و بوی هنر گرفته و با صنعت نفیس همنشین شده، بدیلی از آن را منتشر و به دست علاقه مندان رساند. اثری که هر خانه را نگارخانه می کند و انتشارش بر پژوهش و آموزش، بر فضل و فهم و هنر، بر دانش و بینش، بر سیاست و اجتماع تاثیر می گذارد و برکات عمیق و اصیلی دارد.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: از حضور در آیین رونمایی بازنشر نگاره‌های شاهنامه طهماسبی احساس افتخار می کنم و امروز را به فال نیک می گیرم زیرا در آستانه گشایش بیست و هفتمین نمایشگاه بین المللی کتاب هستیم و یادروز حکیم ابوالقاسم فردوسی در راه است.

وی ادامه داد: به عنوان کمترین خادم فرهنگ امیدوارم ناشران و پژوهشگران هم داستان شوند تا در عرصه بازنشر آثار هنری با همتی ویژه گام های بلندی برداشته شود؛ مهمی که تا به حال کمتر مورد توجه بوده است. من به سهم خود لازم می دانم از همه کسانی که در نشر این اثر فاخر کمک و حمایت کردند صمیمانه تشکر کنم.

جنتی در پایان سخنان خود گفت: جهان امروز مشتاق دانستن از ماست و جوان امروز جویای شناختی از خود و خاستگاه خود. بی تردید آموزه های فرهنگ ایران اسلامی با معرفی درست می تواند ما را نسبت به هم صمیمی تر و صبور تر، رفتارمان را نیکوتر و زیباتر و ایرانمان را آبادتر و شکوهمند تر کند.

شاهنامه شاه طهماسبی که نفیس ترین شاهنامه عصر صفوی با ٢٥٨ مجلس نقاشی از افسانه ها،اساطیر و داستان های شاهنامه به شمار می رود به همراه منظومه حماسی که در هزار و دویست صفحه به خط نستعلیق درآمده است عصر امروز در فرهنگستان هنر جمهوری اسلامی رونمایی شد.