این حادثه که دوشنبه گذشته در بزرگراه آزادگان اتفاق افتاد، منجر به کشته و مجروح شدن تنی‌چند از شهروندان تهرانی شد.در گزارشی که از سوی معاون حمل ونقل و ترافیک شهرداری تهران برای اعضای شورا قرائت شد از 2 دلیل عمده به‌عنوان عامل این حادثه دلخراش نام برده شد؛ یکی عدم‌رعایت سرعت مطمئنه ازسوی راننده و دلیل دیگر عدم‌رعایت استاندارد در ساخت اتاق اتوبوس‌های اسکانیا به‌ویژه شیشه‌های استفاده شده در آن.سید جعفر تشکری هاشمی با اشاره به اینکه از لحظه نخست اطلاع از حادثه مجموعه‌ای از مدیران شهرداری برای رسیدگی فوری به محل حادثه شتافتند، گفت:
با تلاش‌های صورت گرفته کار انتقال بیماران و مصدومان به بیمارستان‌ها به موقع انجام شد و خوشبختانه عملکرد اورژانس بیمارستان‌ها برای رسیدگی به وضعیت حادثه‌دیدگان نیز قابل تقدیر بود. ضمن اینکه شرکت شهر سالم شهرداری تهران نیز کار درمان مصدومان را تا آخرین مرحله دنبال خواهد کرد.
وی افزود: برابر ادعای راننده و شاهدان درصحنه، یک خودروی سواری که قصد ورود به مسیر حکیم شرق را داشته به‌طور ناگهانی ترمز می‌زند و اقدام به تغییر مسیر به سمت آزادگان جنوب می‌کند که راننده اتوبوس برای عبور از کنار این خودرو اقدام به مانور می‌کند و تعادل اتوبوس به هم خورده با گاردریل ابتدای لوپ بزرگراه آزادگان به حکیم برخورد می‌کند.به گفته تشکری هاشمی اتوبوس در زمان برخورد 50کیلومتر بر ساعت سرعت داشت که گرچه براساس آیین‌نامه این سرعت برای داخل بزرگراه تعریف شده اما برای ورود به رمپ این سرعت باید کمتر می‌بود تا قادر به کنترل می‌بود. نکته مهمی که ازسوی تشکری هاشمی به آن اشاره شد این بود که شدت تصادف به اندازه‌ای نبود که چنین فاجعه‌ای به بار آید و ابعاد مسئله اینقدر گسترده و زیانبار شود؛ در این‌باره کارشناسان 2دلیل را ارائه کرده‌اند؛ نخست اینکه راننده سرعت مطمئنه را رعایت نکرده و دوم ساختار اتوبوس حادثه‌دیده است که تولیدی اسکانیا بود.
معاون حمل ونقل و ترافیک شهرداری تهران گفت: ما وظیفه خود می‌دانیم که در مقابل تخلفات شرکت‌های اتوبوسرانی گذشت نکنیم به همین دلیل راننده، شرکت و اتوبوس را مرتبا رصد کنیم و در پایان هر روز با راننده اتوبوسی که تخلف کرده باشد با حداکثر قاطعیت برخورد می‌شود و حتی شرکت مربوطه را معلق و منحل می‌کنیم. نکته دیگر مورد اشاره از سوی تشکری هاشمی جانمایی نامناسب استقرار باتری‌ها و تابلوی برق است که کنار هم قرار دارند و پتانسیل بالای الکتریکی آن می‌تواند حوادث زیادی را موجب شود. در این حادثه اما با وجود اینکه قسمت برخورد کرده با گاردریل باتری و تابلوی برق آن بود، خوشبختانه آتش‌سوزی رخ نداد و گرنه می‌توانست فاجعه‌ای مضاعف را دامن بزند.
علاوه بر این صندلی‌های فایبرگلاس اتوبوس نیز در مقابل فشار انعطاف پذیری لازم را نداشتند و بر اثر شکستگی، لبه‌های تیز آنها در صدمات وارده به مسافران نقش جدی داشت. از سوی دیگر از آنجایی که شیشه‌های اتوبوس باید سه‌جداره باشند ونقش لایه میانی آنها جلوگیری از پخش شدن خرده شیشه‌هاست، اما شیشه‌های اتوبوس اسکانیا از استاندارد لازم برخوردار نبود و نتوانست به‌صورت ذرات ریز و پودری عمل کند .
مکاتبات بی‌نتیجه
تشکری هاشمی در گزارش خود از ارسال نامه‌های متعددی از طرف معاونت فنی شرکت واحد به مدیریت شرکت عقاب‌افشان در سال 87خبر داد که طی آن ایرادات فنی اتوبوس‌ها از ناحیه شیشه جلو به‌دلیل نبود استحکام و اتاق غیراستاندارد تذکر داده شد. وی در این‌باره تأکید کرد: پس از این اقدام نسبت به ایمنی اتوبوس‌ها ابراز نگرانی کردیم، اما ما نمی‌توانیم خدمات رسانی را به این دلیل تعطیل کنیم زیرا ما 3 هزار دستگاه اتوبوس گازسوز داریم که بعد از 3 سال باید مورد بازنگری قرار گیرند، اما بارها پیگیری کردیم و خواستار رسیدگی و کنترل اتوبوس‌های گازسوز شدیم. تشکری هاشمی همچنین درباره کنترل شرایط فنی اتوبوس‌های گازسوز تأکید کرد: شرکتی که بتواند تست تخصصی کند وجود ندارد و تست‌های صورت گرفته همه ظاهری هستند. وی بابت ایمنی این اتوبوس‌ها هم ابراز نگرانی و گفت: این اتوبوس‌ها اگر پس از 3 سال تست تخصصی نشوند مثل بمب‌متحرک عمل کرده و صدمات آن درصورت بروز حادثه می‌تواند بسیار مهیب باشد.
لحن معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران نیز هرچه به پایان اظهارات خود نزدیک می‌شد بیشتر تغییر می‌کرد به‌نحوی که وقتی وی از ایمنی مردم و اهمیت آن صحبت می‌کرد و می‌گفت: ما حق نداریم برای ارزان‌تر تمام کردن محصولات خود با جان مردم بازی کنیم به‌دلیل بغض از ادامه سخن بازماند.
اما در ادمه نخستین واکنش به گزارش جامع معاون حمل ونقل و ترافیک شهردار‌‌تهران از سوی احمد مسجد جامعی رئیس شورای شهر تهران انجام شد. وی گفت: با توجه به اینکه نجات‌یافتگان از حادثه واژگونی اتوبوس شاهد صحنه‌های دلخراش بودند که تالمات روحی سنگینی برایشان به‌وجود آورده لذا باید علاوه بر پیگیری مسائل درمان آسیب‌های جسمانی نسبت به تسکین روحی و روانی آنها نیز اقدام شود. رئیس شورای اسلامی شهر تهران از شهرداری خواست که به حادثه‌دیدگان و مجروحان توجه بیشتری کند.
احمد دنیا مالی رئیس کمیسیون حمل‌ونقل شورای شهر هم گفت: ما مسئولیت داریم در قبال این مسائل کوتاه نیایم ضمن اینکه معتقدم باید قبل از این اتفاقات پیگیری داشته باشیم. وی درباره ایمنی مخزن گاز 3هزار دستگاه اتوبوس گازسوز با حدود 8سیلندر بزرگ روی سقف آن گفت: این مخازن باید مرتبا تست شود به همین دلیل روزانه مشکل 10دستگاه اتوبوس با انجام تست برطرف می‌شود.
دنیامالی خطای انسانی را اساسی‌ترین بحث دانست که در همه‌جای دنیا به آن توجه ویژه می‌شود. درعین حال وی به بی‌مبالاتی شرکت عقاب‌افشان اسکانیا درطراحی بدنه و ستون‌ها انتقاد کرد. وی پرسید، سازمان استاندارد چرا این اتوبوس‌ها را تأیید کرد؟ چرا پلیس شماره‌گذاری کرد؟ چرا شهرداری موقع تحویل گرفتن این اشکالات را ذکر نکرد؟ وی از شهرداری و شورای شهر خواست به‌عنوان مدعی‌العموم وارد این بحث شوند.الهه راستگو هم به چندین حادثه رخ داده از سوی اتوبوس‌های اسکانیا اشاره کرد و خواستار پاسخگوی سازمان استاندارد در این‌باره شد.
محسن سرخو خواستار شد تا کمیته‌ای متشکل از اعضای کمیسیون‌های عمران و حمل‌ونقل شورای شهر تهران، کمیسیون نظارت و حقوقی و نیز کمیسیون سلامت، محیط‌زیست و خدمات شهری تحت نظر رئیس شورا موضوع را به فوریت پیگیری کنند تا به نتیجه برسد. وی همچنین پیشنهاد داد شورای شهر تهران جهت التیام درد بازماندگان حادثه هرگونه هزینه‌ای را که نیاز شهرداری در این زمینه است، به تصویب برساند. رئیس کمیسیون سلامت، محیط‌زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران نیز خواستار تنظیم لایحه‌ای توسط شورا شد تا به قوه‌قضاییه ارسال شده و به موجب آن با کسانی که در خریداری اتوبوس‌های غیراستاندارد نقش داشتند برخورد شود. حافظی گفت: تعلل در این زمینه قابل پذیرش نیست چرا که از 7سال قبل نیز اطلاع داشته‌ایم که این اتوبوس‌ها دارای مشکل هستند. در این راستا باید بدانیم کسانی که می‌دانستند این اتوبوس‌ها مشکل داشته و آنها را خریداری کرده‌اند چه میزان مقصرند؟
معصومه آباد رئیس کمیته ایمنی و مدیریت بحران شورای شهر تهران نیز خواستار توقف شماره‌گذاری اتوبوس اسکانیا شد. وی اسم این اتوبوس را ارابه مرگ گذاشت و گفت: طبق گزارش پلیس راه 52درصد از تلفات جاده‌ای و شهری مربوط به شرکت اسکانیاست. مختاباد عضو کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شهر تهران نیز گفت: سال‌هاست مردم را به استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی ترغیب می‌کنیم اما حالا می‌گوییم این اتوبوس‌ها بمب متحرک هستند. وی ادامه داد: بالاخره یک نفر باید بابت این قبیل حوادث استعفا کند.
مجتبی شاکری دیگر عضو شورای شهر هم با ابراز تأسف بابت چنین اظهاراتی گفت: پروژه استعفا کردن را رها کنید.وی گفت: شدت اینگونه قضایا را بالا نبرید، ما می‌دانیم اتوبوس‌ها فرسوده است، اما بودجه محدود داریم و نمی‌توانیم ناوگان را نوسازی کنیم بنابراین لازم است در اظهاراتمان دقت کنیم.محمد حقانی عضو کمیسیون سلامت شورا نیز خواستار رسیدگی به وضعیت نیروی انسانی رانندگان شرکت واحد شد و اینکه وضعیت معیشت و زندگی آنها بررسی شود.
پرویز سروری رئیس کمیسیون نظارت شورا اما اظهارات متفاوتی داشت. وی گفت: 6 - 7سال پیش درباره این اتوبوس‌ها اختلاف جدی بین شهرداری و وزارت کشور ایجاد شد و شهرداری اتوبوس‌ها را تحویل نمی‌گرفت. اما مجلس در این رابطه دخالت کرد و شهرداری تهران را وادار کرد تحت فشار این اتوبوس‌ها را تحویل بگیرد.
علی صابری نیز گفت: قانون حقوقی شورا و شهرداری این اجازه را می‌دهد برای دفاع از حقوق عمومی ازمرجع قضایی کمک بگیریم تا خط تولید اسکانیا متوقف شود، در این‌باره اگر لازم باشد در شورای شهر هم مصوبه‌ای خواهیم داشت. اسماعیل دوستی هم با استناد به ماده161 قانون برنامه توسعه پنجم و قانون حمل ونقل عمومی و سوخت مصوب سال86 مجلس گفت: دولت براین اساس موظف شده برای حمل ونقل مطمئن درون‌شهری و برون شهری اقدام کند. وی تأکید کرد که دولت باید جوابگو باشد.
در پایان احمد مسجدجامعی رئیس شورای شهر تهران با تأکید بر اینکه با مدیریت می‌توان خطاهای انسانی را کاهش داد، افزود: این مسئولیت را ما باید بپذیریم و دقت لازم درنوع قراردادها با شرکت و انتخاب افراد مناسب برای این شغل را داشته باشیم.مسجد جامعی در ادامه ابتدا از کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای شهر تهران درخواست کرد که موضوع را به دقت بررسی و گزارش دیگری از واقعه به همراه راهکارهای لازم درصحن علنی شورا ارائه کند. همچنین وی کمیسیون نظارت و حقوقی را نیز مأمور کرد تا این مسئله را از ابعاد حقوقی و قانونی مورد پیگیری قرار دهد.
گامی دیگر برای تعامل نهادهای قانونگذار شهری و حکومتی
دیروز به مناسبت سالگرد تاسیس شوراهای شهر و روستا، محسن رضایی دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام مهمان شصت و یکمین جلسه علنی شورای اسلامی شهر تهران شد. دعوت از محسن رضایی به‌دلیل ریاست وی بر کمیته ویژه بررسی سند راهبردی سیاست‌های کلی شوراها بود.
بنابراین گزارش رهبر معظم انقلاب حدود 15سال پیش طی حکمی به مجمع تشخیص مصلحت نظام خواهان تدوین سیاست‌های کلی شوراهای شهر و روستا شدند. سیاست‌هایی که به گفته احمد مسجدجامعی قطعا می‌تواند در تثبیت و تقویت جایگاه شوراها و بهبود شرایط عمومی جامعه در چارچوب فعالیت شوراها تأثیر داشته باشد. دیروز در نتیجه تعامل صورت گرفته میان اعضای شورای شهر با دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام چنین مقرر شد تا این دو نهاد همکاری نزدیکی در تهیه سند راهبردی برنامه و سیاست‌های کلی شوراها ومدیریت محلی داشته باشند. دیروز محسن رضایی در سخنرانی خود بارها بهبود شرایط زندگی مردم را منوط به ساماندهی و تغییر در نظام شهری، شهرسازی و سبک زندگی دانست 3 عاملی که از نظر دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام ظرف 80سال گذشته کشور را به ناکجا آباد کشانده است.
دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت: ایران جز تحول در ساختار مدیریت ملی راهی ندارد به همین دلیل ایجاد شوراها و مدیریت محلی می‌تواند عامل تحول در مدیریت کشور باشد. یکی از پیشنهادات دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام واگذاری تمام خدمات محلی از ادارات به مدیریت‌های محلی با بکارگیری ظرفیت‌های محلی و شورایاری‌ها بود. وی همچنین بابت جدی‌شدن اجرای طرح جامع و تفصیلی در شهر تهران ابراز خوشنودی کرد. محسن رضایی گرچه برای نشان دادن جایگاه شوراها در نظام اسلامی به فرمایشات حضرت امام(ره)، رهبر معظم انقلاب و برخی مفاد قانون اساسی استناد کرد اما درعین حال در توضیح چالش‌هایی که به ضعف مدیریت محلی انجامیده به عدم‌تفکیک امور محلی از ملی، گستردگی ساختار اجرایی کشور، مداخله حداکثری دولت در امور اجرایی و مقاومت آنها در واگذاری امور به شوراها به همراه کمبود منابع مالی پایدار اشاره کرد.
احمد مسجدجامعی، رئیس شورای شهر تهران نیز به مناسبت روز شوراها گفت: حضرت امام 80روز پس از پیروزی انقلاب، فرمان تشکیل شوراها را دادند، اما زمان درازی طول کشید تا این فرمان محقق شود. به گفته وی جایگاه شوراها هنوز به درستی تعریف و تثبیت نشده و نیاز به پیگیری و ممارست دارد. وی یکی از مهم‌ترین راه‌های تثبیت جایگاه شوراها را همکاری نزدیک شورای شهر با مجمع تشخیص مصلحت نظام در تدوین قوانین وتصویب هر چه سریع‌تر سند راهبردی شوراها دانست.
لزوم تعامل شورا و نهادهای قانونگذار
پس از سخنرانی محسن رضایی دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام تعدادی از اعضای شورای شهر به اظهارنظر پرداختند. ابتدا علیرضا دبیر رئیس کمیسیون برنامه وبودجه با طرح این موضوع که قانون مصوب مجلس ملی در سال 1286یعنی بیش از 100سال پیش درباره انجمن‌های شهر از قانونی که امروز در مورد شوراهای شهر وجود دارد بسیار قوی‌تر است، اعتراض خود را نسبت به تضعیف جایگاه شوراها و عدم‌تحقق مدیریت یکپارچه شهر نشان داد.
محمد حقانی رئیس کمیته محیط‌زیست شورای شهر هم پیشنهاد کرد از میان 140هزار عضو شوراهای شهر و روستا حداقل یک نفر در مجمع تشخیص حضور داشته باشد. محمد مهدی تندگویان نیز خطاب به دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام بابت اینکه با وجود قوانین کافی اما در طول این سال‌ها تخلفات ساختمانی، به‌هم‌ریختگی سیما و منظر شهری و قطع درخت جرم محسوب نشده و برخورد قضایی با متخلفین صورت نگرفته انتقاد کرد.
وی یک طرح فوریت دار را پیشنهاد کرد که براساس آن هرکس با هدف ساخت‌وساز درختی را قطع کند برای همیشه از دریافت پروانه ساختمان محروم شود. معصومه آباد نیز با اشاره به بازدید اخیرش از منطقه 12گفت: در این منطقه 1500 اثر تاریخی وجود دارد که به‌دلیل قرار گرفتن در فهرست میراث فرهنگی به یکی از بزرگ‌ترین موانع نوسازی بافت‌های فرسوده تبدیل شده است. محسن سرخو دیگر عضو شورای شهر هم پیشنهاد داد تا یک همکاری تعریف شود بین کمیسیون‌ها و کارگروه‌های شورای شهر با مجمع تشخیص مصلحت نظام برای دستیابی به سازوکار لازم به‌منظور تدوین سیاست‌های کلی نظام در حوزه مدیریت شهری.
اسماعیل دوستی از مقاومت دولت در برابر تحقق مدیریت یکپارچه شهری انتقاد کرد و از دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام خواست تا این موضوع را در دستور کار مجمع قرار دهد. مهدی چمران هم انتظار خود از مجمع تشخیص مصلحت نظام را چنین بیان کرد که در تدوین راهبردها و سیاست‌های کلی شوراهای شهر و روستا پیشنهاد‌های اعضای شورای شهر هم لحاظ شود تا بتواند به تقویت جایگاه شوراها و خلاصه‌کردن اختیارات آنها به جنبه نظارت جلوگیری شود.محمد سالاری رئیس کمیسیون شهرسازی نیز اولویت اصلی شورای شهر را به کارگیری توان وظرفیت دیدبانان شهری دانست که شامل گروه‌های تخصصی درحوزه طرح‌های شهرهستند.عبدالحسین مختاباد هم خواستار اصلاح رابطه دولت با جامعه شد و گفت: 70تا 80درصد مشکلات شهر به‌دلیل حضور دولت است.
