هر چند پیمان منع گسترش تسلیحات هستهای یا همان انپیتی، در حال حاضر مهمترین توافق میان کشورها برای داشتن جهانی عاری از تسلیحات هستهای بهحساب میآید اما تفاوت رفتارها و برخورد دوگانه در این پیمان مسئلهای نیست که از چشم کسی پنهان بماند.
سومین و آخرین نشست کمیته مقدماتی بازنگری پیمان منع گسترش تسلیحات هستهای این روزها در نیویورک در جریان است تا با بحثها و مذاکرات صورت گرفته میان کشورهای عضو طی 3نشستی که از سال۲۰۱۲ برگزار شده، همهچیز برای کنفرانس بازنگری انپیتی در سال۲۰۱۵ آماده شود. انپیتی را باید حاصل دوران جنگ سرد و تقابل آمریکا و شوروی دانست. در پایان جنگ جهانی دوم، آمریکا تنها کشور جهان بود که بهصورت رسمی تسلیحات هستهای در اختیار داشت و با استفاده از آنها در حمله به ژاپن یکی از تلخترین فاجعههای جهان را رقم زد. درواقع انپیتی را در سال۱۹۶۸ کسانی پایه گذاشتند که تسلیحات هستهای خودشان را به رسمیت شناختند. از همان ابتدا این پیمان کشورهای جهان را به دوطبقه برخوردار (کشورهای دارای سلاح هستهای) و غیربرخوردار (کشورهای فاقد سلاح هستهای) تقسیم کرد.
براساس این طبقهبندی آمریکا، روسیه، انگلیس، فرانسه و چین که 5عضو دائم شورای امنیت با حق وتو هم هستند بهصورت رسمی بهعنوان کشورهای دارای تسلیحات هستهای شناخته شدند تا بدون مشکلی به نام «باشگاه هستهای» جهان شناخته شوند. در کنار این کشورهایی که بهصورت رسمی کلاهکهای هستهای آنها میتواند روزهای سیاهی مثل بمباران هیروشیما و ناکازاکی را رقم بزند اکنون حکومتهای دیگری هم هستند که بدون سؤال و جواب یا نظارت، تسلیحات هستهای دارند.
رژیم صهیونیستی، هند و پاکستان حکومتهایی هستند که براساس اسناد و مدارک رسمی دارای تسلیحات هستهای هستند اما هیچ وقت به انپیتی نپیوستهاند.کشورهایی که برای خودشان در انپیتی طبقهای بالاتر و متفاوت قائل شدهاند هم آنطور که باید و شاید تحت نظارت و بازرسی هستهای قرار ندارند.
بهعنوان نمونه برخلاف آنچه در ظاهر عنوان میشود بودجه تسلیحات هستهای آمریکا به جای آنکه کاهش داشته باشد افزایش قابل ملاحظه پیدا کرده است؛ مسئلهای که در تضاد آشکار با اهداف اصلی انپیتی(جلوگیری از گسترش تسلیحات هستهای) قرار دارد. در بودجه درخواستی دپارتمان انرژی آمریکا برای سال مالی۲۰۱۵ هزینه 315/8 میلیارد دلاری برای «فعالیت تسلیحاتی هستهای» درنظر گرفته شده که افزایشی ۷درصدی نسبت به سال مالی۲۰۱۴ داشته است. در کشورهای دیگر طبقه هستهای انپیتی هم وضع بهتری وجود ندارد و بسیاری از فعالان حقوقی میگویند که نظارت بر تسلیحات هستهای این کشورها با ضعفهای فراوانی روبهروست.
همچنین حکومتهایی مانند رژیم صهیونیستی صدها کلاهک هستهای در اختیار دارند و تاکنون حتی یکبار هم پای یک بازرس آژانس به زرادخانههای هستهای آنها باز نشده است. تاکنون ۱۸۸کشور جهان به «انپی تی» پیوستهاند اما شرایط جدید جهان حالا دیگر تغییر بسیاری پیدا کرده است. تضاد طبقاتی در میان فعالیتهای هستهای جهان دیگر نمیتواند به رسمیت شناخته شود. اگر قرار است قانون و توافقی اجرا شود باید همه در برابر آن یکسان باشند تا آنهایی که رسمی و غیررسمی تسلیحات کشتار جمعی را در اختیار دارند تحت بازرسی قرار بگیرند و با خیال راحت پیمان انپیتی را نقض نکنند.