لذا، آگاهی و اشراف هرچه بیشتر بزرگسالان بر عوامل موثر در توفیق یک اثر کودکانه، از نیازهای ضروری این عرصه به شمار میآید. متاسفانه غالبا شاهد این هستیم که بسیاری از بزرگسالان نیز به دلیل عدم آشنایی با مبانی کار برای کودک تابع سلیقههای ابتدایی کودکان خود هستند. این عده از عزیزان، مقوله خرید کتاب برای کودکان خود را نیز همچون سایر کالاها مثل لباس، خوراکی و... میبینند و به همین دلیل در انتخاب کتاب دچار سادهانگاری و اشتباه میشوند. هم از این روست که بازار کتابهای مبتذل و بازاری در عرصه کتب کودک و نوجوان پررونقتر از کتابهای مناسب، اصولی و تخصصی است.
تلختر آنکه، در سالهای اخیر بسیاری از ناشران حرفهای هم به دلیل رونق همین گونه آثار، تابع سلیقه بازار شدهاند و به خصوص در حوزه ادبیات کودک به تولید انبوه و سریالی کتابهای به ظاهر جذاب اما غیرحرفهای و مبتذل روی آوردهاند؛ اتفاقی که تهدیدی جدی برای ادبیات روبهرشد کودک و نوجوان در دهههای گذشته به شمار میرود. البته توضیح پیرامون ریشه این آفات و راههای برونرفت از این معضل، مجال وسیعتری میطلبد و در این فرصت کوتاه ناچارم به چند تذکر ساده اما ضروری به والدین گرامی و اولیای محترم کودکان و نوجوانان در زمینه انتخاب کتاب برای مخاطبان خود بسنده کنم.
1- از طریق وسایل ارتباط جمعی و نهادهای تخصصی، با مراکز نشر و تولید آثار حرفهای کودک و نوجوانان آشنایی بیشتری پیدا کنید.
2- به کودک خود اجازه ندهید که فقط با دیدن تصاویر روی جلد کتاب آن را برای خرید انتخاب کند، چرا که غالبا نقاشیهای بازاری و کارتونی جاذبه بیشتری برای کودک دارد اما تصویرگریهای فنی و حرفهای نیاز به دقت و شناخت بیشتری دارد که معمولا کودکان قادر به تشخیص آن نیستند.
3- نگاه مقدماتی به محتوای اثر- حداقل تورق کوتاه کتاب- شما را در فهم سطح اثر، نثر، تصویریسازی مناسب و... یاری خواهد کرد.
4- تفکیک گروههای سنی مختلف (مثل الف، ب، ج و د) یا (خردسال، کودک، نوجوان و...) و درج آن در جلد کتاب از عوامل موثر در شناخت آثار مناسب هر گروه سنی محسوب میشود.
5- آشنایی با نامهای معتبر در ادبیات کودک اعم از شعر، داستان، تصویرسازی و... راهنمای خوبی برای شما خواهد بود که آثاری از این اشخاص را بر کارهای ناشناس ترجیح بدهید. برای بهتر شناختن اینگونه افراد، مشورت با کارشناسان و یا شاید پیگیری در اینترنت و شناخت ناشران موفق این حوزه، شیوه موثری خواهد بود. مثلا میتوانید کتابها، نویسندگان، ناشران، تصویرگران و سایر پدیدآورندگانی که در سالها و دهههای اخیر، صاحب رتبه یا جایزههای معتبر شدهاند را بهتر بشناسید.
6- هرچند تعداد آثار، حجم غرفهها و فعالیتهای جانبی در آنها، اتفاق خوب و قابل توجهی در نمایشگاههای کتاب به حساب میآید اما مراقب باشید که اینگونه جاذبهها، شما را از ناشران تخصصی که گاه از این امکانات بیبهرهاند غافل نسازد.
7- قبل از حضور در نمایشگاه با کودک خود صحبت کنید و آموزشهای لازم را در زمینه اهمیت انتخاب کتاب به او ارائه بدهید.