ابراهیم محمدحسینی در روزنامه اعتماد نوشت:
صفحههای مطبوعات محلی ما در پرداختن به عنصر خبری «که» خلاصه میشود.یعنی اکثرا مینویسیم: فلانی گفت.کمتر میگوییم فلان طرح یا برنامه (با تاکید بر نگاه انتقادی به برنامهها، ارائه سابقه، پیشبینی نیازهای آینده، تاثیر برنامهها بر مردم، تاکید بر نیازهای مردم، مقایسه فرآیند توسعه در سایر مکانها، مقایسه طرح اولیه و اجرا شده، بررسی ادعای موفقیت برنامهها و اشاره به نیازهای محلی، منطقهیی و ملی) در استانها در حال انجام است.
این در حالی است که اساس روزنامهنگاری به مردم برمیگردد به این مفهوم که مردم در روند توسعه و پیشرفت نقش اساسی را دارند و بدون مشارکت آنان، امر توسعه به سرانجام نمیرسد.پس جایگاه مردم در آنچه مطبوعات محلی ما به آن میپردازند کجاست؟ آیا نیازهای آنان را در نظر میگیریم؟ آیا نیازهای محلی، منطقهیی و ملی مردم در نشریات استانها مشاهده میشود؟ بیشک استانهای کشور نیازمند توسعهیی فراگیر و همهجانبه است که روزنامهنگاران میتوانند از طریق شیوه روزنامهنگاری توسعه در فرآیند پیشرفت آن سهیم باشند و درست به همین دلیل است که ما در استانها، نوعی از روزنامهنگاری را احتیاج داریم که شاخصهای روزنامهنگاری توسعه را داشته باشد که در نوشتار پیش رو تا اندازهیی، روش و تعریف کار برای روزنامهنگاران تشریح شده است.
بایستههای روزنامهنگاری توسعه
1- روزنامهنگاری توسعه باید سعی کند، دیدی واقعی به توسعه انسان داشته باشد و انسان را به عنوان بازیگران و عواملی که هدف یا قربانی کمبود نیاز هستند در نظر داشته باشد.
2- بیشتر روی اقتصاد تمرکز کند زیرا همه فاکتورهایی چون قدرت نظامی، قدرت سیاسی، قدرت فرهنگی و...به آن وابسته است.
3- روی اختلافها و تضادها تمرکز کند به عنوان مثال، روزنامهنگاران باید به اثبات برسانند که چگونه تثبیت دستمزدها روی یک مزدبگیر تاثیر دارد و رابطه بین شغلهای دیگر را نشان دهد.
4- به طور کلی موقعیت طبقات متوسط، فقیر، سرمایهدار و... را بررسی کند.به عبارت دیگر، زندگی انسان یا سفید است یا سیاه وهمیشه سایهیی خاکستری وجود دارد.
5- روزنامهنگاری توسعه باید به ابعاد دموکراسی توجه کند.
6- به ارائه راهکار و انتقادهای سازنده ومهمترین دستاوردهایی که ضروری است، متعهد شود.
7- به مردم اجازه دهدکه صحبت کنند.یک دیدگاه مفید برای روزنامهنگاران این است که از رهگذر نشست و برخاست با مردم، طیفی عظیم از بینشهای منجر به توسعه را تولید کنند.
9- بعضی اوقات به مردم اجازه دهد که خود برنامه تولید کنند و بر تولید برنامهها کنترل داشته باشند.
10- این نوع روزنامهنگاری باید ازاتفاقات، حوادث و سازمانهایی که بر مردم تاثیر میگذارند، گزارش تهیه کند(1)
تعریف اخبار توسعه
خبرهای توسعه اقتصادی، اجتماعی و...شامل مطالبی است که کوشش دولت، سازمانهای خصوصی، گروه و افراد را در بهبود وضع موجود نشان دهد. از نظر پژوهشگران، انتشار مطالبی درباره نرخ بیسوادی یا باسوادی در کشور، خبر توسعه نیست؛ ولی تاسیس یک مرکز آموزشی برای مبارزه با بیسوادی، خبر توسعه است. یا مطلبی درباره یک کشف علمی در صورتی به عنوان خبر توسعه شناخته میشود که به صورت بالقوه، به بهبود وضع اجتماعی مردم کمک کند. بررسیها نشان میدهد که پژوهشگران علوم ارتباطات، خبرهای توسعه را محدود به
خبرهای به اصطلاح مثبت اقتصادی، اجتماعی، صنعتی، فرهنگی و... نمیدانند.خبرهای به اصطلاح منفی در زمینههای گوناگون یعنی گزارش شکست و ناکامی فعالیتهای اقتصادی، اجتماعی، صنعتی، فرهنگی و... نیز جزو خبرهای توسعه محسوب میشود.به عبارت دیگر، خبرهای توسعه، «خبرهای تشریفاتی» یا بولتنهای روابط عمومی سازمانهای دولتی و غیر دولتی نیست. در روزنامهنگاری امروز، نشریه باید علاوه بر گزارش احداث یک سد یا جاده، به تجزیه و تحلیل این رویداد نیز بپردازد. گزارش برنامههای عظیم اقتصادی و اجتماعی نظیر مبارزه با بیسوادی، کنترل جمعیت و تنظیم خانواده، سرمایهگذاریهای سنگین صنعتی، فرهنگی و...ضرورت دارد ولی همه آنها نیاز به بررسی و تحلیل کارشناسانه دارد.
پیششرطهای روزنامهنگاری توسعه
- در روزنامهنگاری توسعه، عنصر غالب خبری «که» یعنی فرد نیست، بلکه عنصر خبری «چه» است؛ یعنی چه اتفاقی افتاده و چه بهبودی حاصل شده است.در تنظیم اخبار توسعه نباید توسعه را قائم به فرد بدانیم؛ توسعه فعالیتی است که قائم به تمام ملت و مدیون تلاش جمعی است.
- یکی از نکات بحث روزنامهنگاری توسعه، مقوله توسعه پایدار است، چون یکی از شاخصهای مهم درتوسعه است.
- به کار گرفتن نیروهای متخصص و حرکت به سوی حرفهییگرایی و استفاده از تجربیات دیگر مناطق از دیگر پیششرطهاست.
- روزنامهنگاری توسعه نیازمند انجمنهای صنفی قوی برای احقاق حقوق روزنامهنگاران و آموزش آنها و ایجاد شرایط مناسب روزنامهنگاری برای پیشرفت است.
- روزنامهنگاری توسعه نیازمند رشد مالکیت خصوصی و تجاری شدن رسانههاست. البته، منظور رشد سوداگری روزنامهنگاری نیست.
- تا زمانی که رقابت بین مطبوعات برای حفظ شمارگان وجود ندارد و برخی از مطبوعات دغدغه رقیب ندارند و به کمک یارانه و کمکهای دولتی امرار معاش میکنند، نمیتوان مفهوم روزنامهنگاری توسعه را درک کرد.
- روزنامهنگاری توسعه، نیازمند برنامهریزی و استراتژی است.این استراتژی را خود روزنامهها یا سازمانهای ناظر بر آنها اتخاذ میکنند .
- اخبار تولیدی از نیازهای روزنامهنگاری توسعه است، اما روزنامههای امروز ما، مصرفکننده خبرهای خبرگزاریها شدهاند. گاهی اوقات، وقتی به تیترهای روزنامههای یومیه نگاه میکنیم، متوجه میشویم عمدتا اخبار توسعه و پیشرفت تیتر نمیشود و اخبار سیاسی، برخورد و تضاد مورد توجه قرار میگیرد.
- تدریس این نوع روزنامهنگاری در دانشگاههای کشور و آموزش آن به روزنامهنگاران استانها