فعالان بوم‌گردی و مالکان اقامتگاه‌ها نیز در نخستین روز از کارگاه دو روزه آشنایی با موضوع بوم‌گردی، بوم‌گردی در بستر رقابت جهانی گردشگری، نقش نظام‌ها و جوامع بومی در حفاظت از منابع طبیعی و توسعه پایدار گردشگری، آگاهی از دستورالعمل ساخت و بهره‌برداری اقامتگاه‌های بوم‌گردی را مطرح کردند و موضوع گردشگری بومی، رویکردی برای توسعه پایدار و استفاده از انرژی خورشیدی و نقش آن در معماری‌های بومی نیز مطرح شد.
نماینده مؤسسه توسعه پایدار محیط‌زیست که در زمینه بررسی نقش جوامع بومی در حفاظت از طبیعت و توسعه پایدار گردشگری سخن می‌گفت، با بیان اینکه براساس تعریف اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت، اکوتوریسم، سفر و بازدید مسئولانه از منابع طبیعی بکر است که به‌منظور لذت بردن از طبیعت و درک مواهب آن و همچنین ویژگی‌های فرهنگی مرتبط با آن انجام می‌شود. به گفته مینا استقامت براساس تعریف اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت، اکوتوریسم همچنین موجب اشتغال جامعه محلی و جلوگیری از تأثیرگذاری منفی بر طبیعت می‌شود.
نماینده مؤسسه توسعه پایدار محیط‌زیست همچنین از جامعه بومی و محلی به‌عنوان مهم‌ترین حافظان طبیعت نام برد. او همچنین به لزوم توجه جدی بر قرق‌های بومی اشاره کرد و افزود: قرق‌های بومی اکوسیستم‌هایی هستند که به دلایل مختلف توسط جوامع بومی و محلی حفاظت شده‌اند.
براساس آنچه اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت اعلام کرده است؛ بهترین شیوه مدیریت بر قرق‌های بومی مشارکت جامعه محلی و حتی مدیریت قرق‌های بومی توسط جامعه محلی است. کنوانسیون تنوع زیستی سازمان ملل نیز قرق‌های بومی کشورها را به رسمیت شناخته است.
مینا استقامت از قلمرو عرفی عشایر به‌عنوان جزئی از قرق‌های بومی در ایران و حتی دیگر کشورها نام برد که در طول سال‌ها توسط عشایر حفاظت شده‌اند.به گفته وی، قرق‌های بومی تأثیر زیادی در ایجاد پناهگاه امن و ایجاد گذرگاه‌های اکولوژیک برای طبیعت دارد و جامعه محلی نیز می‌تواند منافع اقتصادی غیرمستقیم از قرق‌های بومی حتی با بهره‌گیری از اکوتوریسم نصیب خود کند.وی با تأکید بر اینکه به همان اندازه که قلمرو حفاظت شده در ایران وجود دارد، قلمرو بومی و عشایری نیز وجود دارد، گفت: جامعه محلی توانسته است به حفاظت از مناطق حفاظت شده کشور بپردازد.
او گفت: طایفه چوداری در ایل ابوالحسنی توانسته برپایه پرورش شتر و توزیع محصولات آن از خشکسالی عبور کند، ایل شاهسوند نیز مراتع را احیا کرده و با حفاظت از تنوع زیستی توانست به بازگرداندن خرس قهوه‌ای به مراتع کمک کند. طایفه 6بلوکی از ایل قشقایی نیز با تنظیم کردن چرخه کوچ مراتع را حفظ کرده‌اند و ایل بختیاری خود پیشنهاد قرق‌بانی افتخاری در حفاظت از دشت لاله‌های واژگون و راهنمایی گردشگران را ارائه کرد تا از تخریب‌ها جلوگیری شود.
به گفته استقامت اکنون در اروپا به این نتیجه رسیده‌اند که کوچ‌نشینی برای حفظ طبیعت احیا شود.او همچنین بر ورود به جامعه محلی و مشارکت با جامعه محلی تأکید کرد و گفت که نباید با دخالت‌های دولتی اقدام به تخریب جامعه محلی کرد.
اکبر رضوانیان مالک خانه تاریخی ثبت ملی شده نقلی در کاشان نیز که از فعالان قدیمی بوم‌گردی در استان اصفهان است در این نشست با طرح مشکلات اقامتگاه‌های بوم‌گردی به ساخت‌وساز یک بنای 4طبقه در همسایگی دیوار به دیوار با خانه نقلی گفت: بوم‌گردی در استان اصفهان که موجب بیشترین مشارکت بومی در این استان شد از اتفاق‌هایی بود که با همت فعالان صنعت بوم‌گردی و با دست خالی رخ داد.
وی با اشاره به اینکه کویر مرکزی ایران و به‌ویژه منطقه خور و بیابانک و انارک به‌دلیل آب و هوای خشن آن در فصول گرم سال تبعیدگاه بوده است، افزود: این منطقه که روزی تبعیدگاه بود اکنون مورد استقبال زیاد گردشگران است و روستاهای بافق و جندق و مصر و فرحزاد دیگر برای کسی غریب نیست.
رضوانیان همچنین به موضوع استانداردسازی اقامتگاه‌های بوم‌گردی به‌عنوان حرکتی که در 10سال گذشته اتفاق افتاده است، اشاره کرد و گفت: عناصر فرهنگی مانند معماری، غذا، موسیقی، آیین‌ها و آداب و رسوم تنها در میان اقامتگاه‌های بوم‌گردی و بافت‌های سنتی جریان دارد.
به گفته اکبر رضوانیان، تأکید اقامتگاه‌های بوم‌گردی بر مهمان‌نوازی ایرانی است نه مهمانداری و با این تعریف بوم‌گردی از مهم‌ترین بخش‌های گردشگری فرهنگی در ایران است که نباید این حرکت با ورود و دخالت سیستم دولتی تخریب شود.
