پیامک جایگزین اس‌ ام اس شد

پیشنهاد اول: پیام (که به نظر عده‌ای، ذاتا کوتاه است و نیازی به ذکر کلمه کوتاه در کنار آن نیست)، پیشنهاد دوم: پیام کوتاه (ترجمه تحت‌اللفظی(short message)، پیشنهاد سوم: پیامک (پیام + پسوند ک تصغیر)، پیشنهاد چهارم: پیامه (پیام + پسوند ه اسم‌ساز)، پیشنهاد پنجم: پک (سرواژه یا حروف اول پیام کوتاه)، پیشنهاد ششم: پکاف (حرف «پ» اول پیام و تلفظ حرف «ک» در الفبای فارسی، اول کوتاه).

پس از بحث و بررسی در شورای واژه‌گزینی زبان و ادب فارسی، در نهایت «پیام کوتاه» و صورت اختصاری آن «پیامک» در برابر «اس‌ام‌اس» به تصویب رسیده است و فرهنگستان زبان و ادب فارسی به علاقه‌مندان زبان فارسی توصیه می‌کند «با به کار بردن پیام کوتاه یا پیامک به جای اس‌ام‌اس سبب رواج آنها در زبان فارسی شوند.»

معاون گروه واژه گزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی درباره این واژه و نحوه ساخت آن به فارس می‌گوید: ساختار حروفی زبان فارسی با اختصارسازی مشکل دارد، در نتیجه باید به جای واژه اختصاری، یک لفظ معنادار قرار دهیم که مخاطب مفهومی‌را از آن استنباط کند.

نسرین پرویزی ادامه می‌دهد: نمی‌توانیم در برابر واژه اس‌ام‌اس، س م س قرار دهیم، اما لفظ پیامک در ذهن مخاطب مفهوم پیام کوتاه را تداعی می‌کند. 

درباره واژه «پیامک» باید بگویم که متأسفانه فرهنگستان با مرکز تحقیقات مخابرات ایران که اکنون چندسالی است با ما همکاری می‌کند و مرتب از آنها خواهش کرده‌ایم که در مورد واژه‌های مخابرات با فرهنگستان همکاری داشته باشند، توافق نداشته است. زیرا آنها احساس می‌کردند که آنقدر واژه اس‌ام‌اس جا افتاده است که دیگر لزومی‌ندارد واژه‌ای جایگزین آن شود. اما فرهنگستان ترجیح می‌داد واژه‌ای را جایگزین اس‌ام‌اس کند. 

 آن طور که روابط عمومی‌فرهنگستان گزارش کرده است، تا کنون هزاران نفر از طریق تلفن و نامه به کاربرد واژه فرنگی اس‌ام‌اس در صدا و سیما و مطبوعات اعتراض کرده‌اند و خواهان معادلی برای این واژه شده‌اند. حال این سؤال مطرح است که اگرچه ماهی را هر وقت از آب بگیری تازه است، اما آیا اقدام فرهنگستان کمی‌دیر انجام نشد؟

پرویزی در این باره می‌گوید: فرهنگستان دیر اقدام نکرده است. مدت‌ها بود که مردم به اس‌ام‌اس، پیام کوتاه می‌گفتند و این واژه‌ای نیست که فرهنگستان پیشنهاد داده باشد. اما اکنون به نظر می‌رسد که مردم دوباره به جای پیام کوتاه، واژه اس‌ام‌اس را به کار می‌برند، به ویژه آن‌که صدا و سیما اکنون به وفور واژه اس‌ام‌اس را استفاده می‌کند و در این زمان فرهنگستان مجبور شد در برابر این موضوع واکنش نشان دهد. 

علی‌اشرف صادقی، یکی دیگر از اعضای فرهنگستان زبان و مدیر گروه مخابرات فرهنگستان نیز درباره عملکرد صدا و سیما معتقد است: صدا و سیما در برابر واژه‌های مصوب ما تقریبا لج می‌کند. دلیلش هم منافع مادی است، صدا وسیما  به شرکت‌های تبلیغاتی‌ می‌گوید اگر واژه‌ فارسی باشد ثانیه‌ای 400 هزار تومان و اگر فرنگی باشد ثانیه‌ای 600 هزار تومان. آن وقت از ما می‌پرسد که «پکیج» فارسی است یا نه.

در حالی که خودشان می‌دانند «پکیج» فرنگی است. ولی می‌خواهند مهر و امضای ما پای آن باشد تا به شرکت بگویند که این را فرهنگستان گفته و پول را از آن‌ها بگیرند. در حالی که این آقایان باید بدانند که دارند با زبان فارسی دشمنی می‌کنند.

صادقی درباره واژه‌های عمومی‌مصوب فرهنگستان نیز می‌گوید: ما الان دیگر واژه عمومی‌نداریم، ولی صدا و سیما همان‌ها را هم که تصویب کرده‌ایم به کار نمی‌برد. رئیس فرهنگستان چندین بار اعتراض کرده ولی آنها گوش نمی‌کنند.

با این وصف اگرچه به هر علت، برای جایگزینی واژه پیامک کمی‌دیر شده است، اما می‌توان امیدوار بود که با همکاری صدا و سیما و رسانه‌های مکتوب، این واژه زیبا و درست فراگیر شود.

50 روز پیش، 9 خرداد

روزنامه همشهری برای نخستین بار در نهم خرداد سال جاری واژه پیامک را به جای اس ام اس پیشنهاد کرد و پس از آن از کارشناسان، استادان ادبیات و نویسندگان و مترجمان مختلف درباره این واژه و مناسب بودن یا نبودن آن تا اواخر خرداد استعلام کرد.

دکتر میرجلال‌الدین کزازی، دکتر محمدرضا ترکی، کاوه میرعباسی و علی‌اصغر شیرزادی از جمله این کارشناسان بوده‌اند که همگی مناسب بودن این واژه را تایید کردند.

از آن تاریخ تاکنون همشهری بر اساس رای صاحب‌نظران، رسماً از پیامک استفاده کرده است.

اما فرهنگستان زبان و ادب فارسی، حالا پس از 50 روز به اعلام نظر رسمی‌خود اقدام کرده است.

آیا نمی‌توان به این کار مهم و حیاتی برای صیانت از زبان فارسی سرعت بیشتری داد؟