عقیق؛ سنگ کریمه

 مردم دوست دارند بدانند براي تقويت قواي معنوي و جسمي، بهتر است از چه نوع سنگي در زيورآلات خود استفاده كنند، به همين واسطه، بعضي سنگ­‌هاي كمتر شناخته شده­ هم رايج شده­‌اند. با اين حال سنگ­‌هاي نام­‌آشنايي مانند عقيق، همچنان بازار گرمي دارند. عقيق از ديرباز باتوجه به روايات نقل شده از اهل‌بيت(ع) به‌­عنوان يكي از «احجار كريمه» از اقبال عمومي خوبي برخوردار بوده­‌است. حالا حتي مقاله‌هاي علمي بسياري هم درباره خواص و انرژي اين سنگ در قالب علم سنگ‌­شناسي و سنگ‌درماني نوشته­ شده ­است. سفارش‌­هاي ديني و تحقيقات علمي نوين كمك كرده كه امروز بسياري از ما در بازار متنوع سنگ‌هاي زينتي همچنان دغدغه خريد عقيق را داشته باشيم.

يكي از 4سنگ آشنا

متأسفانه در كشور ما شناخت عمومي مردم از انواع سنگ‌‌ها چندان مطلوب نيست. شايد بتوان گفت كه بيش از 90درصد مردم تنها با 4 نوع سنگ عقيق، فيروزه، زمرد و الماس آشنا هستند. در اين بين عقيق نام‌‌آشناتر از 3نوع ديگر است. شايد اين مسئله ريشه در باورهاي مذهبي ما دارد چراكه عقيق جزو «سنگ‌‌هاي كريمه»؛ (سنگ‌‌هاي سفارش‌شده در اسلام و روايات است. روايات) متعددي داريم كه اهل ‌بيت(ع) به خواص معنوي، فرامادي و درمانگر عقيق اشاره كرده‌‌اند. حتي روايتي وجود دارد كه براي مومن نشانه‌هايي قائل شده است و يكي از اين نشانه‌ها استفاده از انگشتر عقيق است. ايجاد آرامش، تقويت اعتماد به‌نفس، غلبه بر انرژي‌هاي منفي و دفع فقر تنها چند خاصيت از خواصي است كه براي اين سنگ گفته مي‌شود. عقيق انواع مختلفي دارد. مثلا نوع سليماني آن يا باباقوري، طبق باورهاي عمومي براي كسب قدرت و دفع چشم‌‌زخم مفيد است. حتي عده‌‌اي از خريداران و فروشندگان عقيق سليماني معتقدند كه نگين انگشتر حضرت سليمان(ع) هم از اين نوع بوده و به همين دليل چنين نامي دارد.

ويژگي فيزيكي

عقيق از اقسام كوارتز است كه طبق جدول سختي‌‌شناسي كاني‌هاي معدني موهس سختي معادل 7 دارد. بين كاني‌‌ها الماس با سختي 10 بالاترين درجه سختي را دارد و مقاوم‌‌ترين به‌‌شمار مي‌رود و گرافيت (مغز مداد) هم سختي معادل يك دارد. عقيق اصل با 3درجه اختلاف نسبت به الماس، سختي مناسبي دارد. همين سختي، يكي از راه‌هاي قيمت‌گذاري عقيق و تشخيص اصل از نوع بدل آن ‌است. براي مثال اگر يك انگشتر عقيق‌ مصنوعي داشته باشيد و پارچه پشمي زبري را روي آن بماليد روي آن خش مي‌‌افتد اما سطح عقيق اصل با اين كار جلاي بيشتري پيدا مي‌كند.

تنوع رنگي عقيق

عقيق انواع مختلفي دارد كه بيشتر ما با انواع قهوه‌‌اي مايل به قرمز يا نهايتا مشكي آن آشنا هستيم، درحالي‌كه عقيق جزو متنوع‌ترين سنگ‌‌هاي زينتي به‌‌شمار مي‌رود. عقيق‌ آبي، قهوه‌‌اي، توده‌‌اي، سليماني، سبز و سرخ از انواع عقيق هستند. عقيق زرد هم يكي از رايج‌ترين انواع عقيق بين ما ايراني‌هاست كه با عنوان شرف‌الشمس خريد و فروش مي‌شود، درحالي‌كه اين نام دعاي حك شده روي آن است نه خود عقيق. اين نوع عقيق معادن فراواني دارد به همين دليل چندان گرانقيمت نيست. يك سنگ يك‌در 2سانتي‌متري عقيق زرد از 5 تا 15هزار تومان به فروش مي‌رسد. حك كردن دعاي شرف‌الشمس هم بسته به سنگفروشي كه به آن مراجعه مي‌‌كنيد از 5تا 25هزار تومان هزينه مي‌‌برد. عقيق سبز و آبي هم از انواع ديگر عقيق هستند كه ممكن است بعضي فكر كنند با زمرد و فيروزه اشتباه گرفته مي‌شود. عقيق آبي حالتي بلورين دارد ولي بافت فيروزه دقيقا توده‌سنگي و مات است. فيروزه بعد از تراش و صيقل معمولا كمي جلا مي‌‌گيرد اما باز هم بلورين و شفاف نيست. عقيق سبز هم به اندازه زمرد درخشان نيست و بافت مولكولي آن ساده‌‌تر از زمرد است.

از كجا عقيق بخريم؟

متأسفانه در كشور ما تعداد مراكزي كه براي تعيين اصالت و قيمت سنگ و جواهرات وجود دارد، بسيار كم است. معمولا هريك از مراكز فروش براساس معيارهاي خود، قيمت سنگي يا جواهري را كه مي‌خريد، تعيين مي‌‌كنند. خوشبختانه در مركز زمين‌‌شناسي دانشگاه تهران، واحدي فعال است كه براي سنگ‌‌ها و جواهرات قيمتي شما ازجمله عقيق شناسنامه اصالت سنگ صادر مي‌كند. سنگ عقيق قهوه‌‌اي گرد در ابعاد آويز گردني كوچك از دانه‌‌اي 3هزار تومان در بازار وجود دارد و بسته به ابعاد و تراش آن ممكن است اين قيمت بالاتر هم برود. اگر تمايل داريد عقيق مرغوب مانند يماني داشته‌ باشيد بد نيست بدانيد كه ارزان‌‌ترين نوع اين عقيق معمولا حدود 50هزار تومان فروخته مي‌شود و قيمت انواع مرغوب‌‌تر هم از 50هزار تومان به بالاست. انواع تسبيح عقيق هم از 45هزار تومان تا 200هزار تومان و حتي بالاتر به فروش مي‌‌رسند. حكاكي روي عقيق هم بسته به سختي آن ممكن است از 15هزار تومان به بالا هزينه داشته باشد. بهترين مراكز فروش عقيق تهران، راسته تكيه دولت بازار است. شايد بد نباشد بدانيد كه بيشتر جواهرفروشي‌هاي تهران، سنگ‌‌هاي مورد نياز خود را از اين بازار تهيه مي‌‌كنند. بعضي از مغازه‌هاي اين راسته تكفروشي هم دارند. بازار سنگ شهري ري، نيشابور، خراسان رضوي و قزوين هم از ديگر بازارهاي عرضه معتبر عقيق هستند. عقيق جزو سنگ‌‌هاي نيمه‌قيمتي خريد و فروش مي‌شود.

چطور اصالتش را بفهميم

براي اينكه بدانيد عقيقي كه مي‌خريد اصل است يا نه، بهترين راه، توجه موقع خريد است. بهترين راه چاره هم اين است كه براي خريد به مغازه يا فردي مراجعه كنيد كه روي او شناخت داريد و مطمئن هستيد خودش هم شناخت خوبي درباره سنگ‌ها دارد. عقيق اصل رگه‌هاي نقطه‌‌اي، سوزني، ابري و پر مانند دارد. حتي ممكن است اين رگه‌ها از رنگ ديگري هم باشد. رگه‌هاي ايجاد‌شده در عقيق‌‌هاي مصنوعي ساختگي بوده و مثل رگه‌هاي معدني، طبيعي و دلنشين نيست. اگر 2عقيق داشته باشيد، يكي اصل و يكي مصنوعي، عقيقي كه سنگين‌‌تر است، اصل و سنگ سبك‌تر مصنوعي است. عقيق فقط 3درجه سختي‌‌اش از الماس كمتر است، بنابراين مقاومت سنگ آن بايد بالا باشد و با يك ضربه كوچك نشكند يا ترك برندارد. اگر انگشتري يا گردنبندي خريده‌ايد كه نگين آن با يك ضربه كوچك خش برداشته، متأسفانه احتمال تقلبي‌بودن آن زياد است. اگر موقع خريد، فروشنده بيش از حد با ظرافت و حساسيت نسبت به سنگي كه به شما نشان مي‌‌دهد برخورد كرد، همين مسئله هشدار خوبي براي توجه بيشتر شما خواهد بود. عقيق اصل طبيعت متضاد با فصل دارد؛ تابستان خنك و زمستان گرم است، درصورتي كه نوع صنعتي آن متناسب با تغييرات دما تغيير مي‌كند. عقيق قرمز طرفداران بسياري دارد و نمونه طبيعي آن كمتر از بقيه انواع آن است. بعضي مراكز عقيق اصل را حرارت مي‌دهند و بعد رنگ سرخ بعضي فلزها مانند زنگ آهن را به آن تزريق مي‌‌كنند. تشخيص اين نوع عقيق كار هر كسي نيست و نياز به ابزار و تخصص دارد.

نگهداري از عقيق

فيروزه اگر در برابر مواد شوينده و مواد چرب مانند كرم قرار بگيرد، كيفيت خود را از دست مي‌‌دهد و سبز لجني بدرنگ مي‌شود و به‌اصطلاح مي‌‌ميرد. در واقع اين سنگ زنده خواص گذشته را نخواهد داشت اما خوشبختانه عقيق به‌دليل بافت كوارتزي خود به اندازه سنگ‌فيروزه حساس نيست؛ يعني موقع شست‌وشوي معمول ظرف يا استحمام مي‌تواند همراه شما باشد. با اين حال بهتر است سنگ عقيق را كمتر در معرض مواد شوينده، تغييرات دمايي و ضربه قرار دهيد. براي شارژ و تقويت خواص سنگ هم كافي است آن را 2ساعت در آب زلال قرار دهيد و بعد به اندازه 3دقيقه و نه بيشتر زيرتابش مستقيم نور آفتاب بگذاريد. اگر از عقيق به‌‌خوبي محافظت كنيد مي‌توانيد مطمئن باشيد كه موقع فروش ارزش آن كم نمي‌شود.