اين موضعگيري، احمدعلي كيخا بالاترين مقام مسئول در حوزه محيط طبيعي و تنوع زيستي سازمان حفاظت محيط‌زيست در نشست هم‌انديشي بررسي تهديدها و فرصت‌هاي پرورش گونه آبزي ماهي تيلاپيا است. دراين نشست علاوه بر كيخا، پروين فرشچي، معاون محيط‌زيست دريايي سازمان حفاظت محيط‌زيست، محمد پوركاظمي رئيس مؤسسه تحقيقات علوم شيلاتي كشور، كارشناسان 2سازمان حفاظت محيط‌زيست و شيلات كشور، صاحب‌نظران و اساتيد دانشگاه نيز حضور داشتند.
گونه‌هاي مهاجم انزلي و شادگان را تهديد مي‌كنند
نشست هم‌انديشي بررسي تهديدها و فرصت‌هاي پرورش گونه آبزي ماهي تيلاپيا در حالي برگزار شد كه پيش از اين هم بارها مسئولان سازمان حفاظت محيط‌زيست به صراحت با پرورش ماهي تيلاپيا در كشور مخالفت كرده بودند. ماهي تيلاپيا كه بومي آفريقاست بنا به اعلام سازمان‌ها و نهادهاي جهاني حفاظت از محيط‌زيست جزو 100گونه‌هاي مهاجم است. پرورش اينگونه مهاجم در برخي كشورها ازجمله آمريكا باعث نابودي زيست‌بوم‌هاي آبي و آبزيان بومي شده و خسارات جبران‌ناپذيري به‌بار آورده است.
در ايران نيز تجربه تلخ رهاسازي ماهيان غيربومي وجود دارد. رهاسازي ماهي آمور(از كپور ماهيان چيني علفخوار) در تالاب هامون كه در دهه 60اتفاق افتاد و باعث نابودي نيزارها و از بين رفتن معيشت بوميان شد نيز اثرات نامطلوب وجود ماهي غيربومي كاراس (همراه با گياه مهاجم آزولا) در تالاب انزلي و سرانجام خسارات جبران‌ناپذير ماهي پرورشي كپور، كاراس و نوعي ماهي تيلاپيا زيلي در تالاب شادگان از نمونه‌هايي است كه سبب شده تا مسئولان سازمان حفاظت محيط‌زيست نسبت به پرورش گونه‌هاي غيربومي با احتياط بيشتري برخورد كنند.
احمد علي كيخا، معاون طبيعي و تنوع زيستي سازمان حفاظت محيط‌زيست با اشاره به اينكه بخش قابل توجهي از آسيب‌هاي وارده به محيط‌زيست كشور به‌دليل تصميم‌هاي نادرست و شتابزده بوده، اظهار داشت: قطعا اجازه نمي‌دهيم تجربه ماهي آمور تكرار شود. آمور در اقدامي شتابزده در دهه 1360در هامون رهاسازي شد و به واسطه رشد خوبي كه داشت باعث رونق صيد و صيادي شد، اما در نهايت به يكي از عوامل خشك‌شدن هامون تبديل شد. به همين دليل با رهاسازي بدون ضابطه اينگونه آبزي به‌شدت مخالف هستيم.
سيدمجيد خرازيان مقدم، مديركل تنوع زيستي و حيات وحش سازمان حفاظت محيط‌زيست نيز با اشاره به اينكه ماهي تيلاپيا به‌عنوان يك ماهي غيربومي و مورد درخواست سازمان شيلات از سال۸۵ در سازمان حفاظت‌محيط‌زيست مطرح شده است، افزود: پس از كش و قوس‌هاي فراوان در سال ۸۷ سازمان حفاظت محيط‌زيست با ورود و پرورش اينگونه ماهي به‌صورت پايلوت در مركز تحقيقات بافق استان يزد و زيرنظر مؤسسه تحقيقات شيلات موافقت كرد.
خرازيان مقدم، مقاومت در برابر بيماري‌ها را دليل تهديد شدن محيط‌زيست بومي توسط اينگونه ماهي دانست و گفت: درصورتي كه اين ماهي به‌عنوان يك گونه مهاجم غيربومي وارد محيط‌هاي آبي شود به‌دليل مقاومت بالايي كه دارد رقيب جدي ساير گونه‌هاي بومي مي‌شود و از اين‌رو لازم است قبل از هرگونه معرفي اين ماهي به محيط‌زيست مطالعات دقيق صورت گيرد و سازوكار مديريتي براي آن درنظر گرفته شود.
دفاع از پرورش ماهي تيلاپيا
محمد پوركاظمي، رئيس مؤسسه تحقيقات علوم شيلات اما برخلاف مسئولان سازمان حفاظت محيط‌زيست، پرورش گونه تيلاپيا با رعايت اصول زيست‌محيطي و در مكان‌هاي كنترل شده براي صنعت آبزي‌پروري كشور را مناسب دانست و گفت: مؤسسه تحقيقات علوم شيلات ايران به هيچ وجه موافق ورود و تكثيرگونه تيلاپيا در سواحل شمالي و جنوبي ازجمله دريا، رودخانه، تالاب، درياچه و آبگيرهاي بزرگ كشور نيست، اما معتقديم پرورش اين ماهي در مناطق بياباني كه خروجي به اكوسيستم طبيعي ندارد مثل استان‌هاي مركزي همچون يزد و اراك بلامانع است.
او گفت: تاكنون 14پروژه تحقيقاتي مختلف از لحاظ تغيير جنسيت، ژنتيك، رژيم غذايي، تكثير و پرورش و فرآوري و تبديل روي اينگونه ماهي انجام شده و به نتايج مطلوبي رسيده‌ايم.
پوركاظمي با اشاره به نگراني كارشناسان سازمان حفاظت محيط‌زيست مبني بر اينكه ماهي تيلاپيا به‌دليل اينكه زود به سن بلوغ مي‌رسد، به سرعت تكثير مي‌شود و در نتيجه ازدياد بچه ماهيان مي‌تواند كل اكوسيستم منابع طبيعي را به مخاطره بيندازد، اظهار داشت: هم‌اكنون در دنيا با استفاده از روش تغيير جنسيت هورموني روي ماهي تيلاپيا توانسته‌اند بين 90تا 95درصد ماهي‌ها را به جنس نر تبديل كنند.
رئيس مؤسسه تحقيقات علوم شيلاتي كشور با حمايت از پرورش ماهي تيلاپيا در كشور، گفت: تيلاپيا ازسال 2005آمار توليد آزادماهيان را در جهان پشت سر گذاشته و احتمالا تا چند سال آينده با رشد بالاتري مواجه خواهد شد.
وي با بيان اينكه استقبال عمومي دنيا از تيلاپيا و توسعه روزافزون آن شاهدي بر موفقيت اين صنعت است، افزود: طي چند سالي كه تيلاپيا به مزارع بخش خصوصي منطقه بافق يزد وارد شده، هيچ‌گونه معضل زيست‌محيطي، آلودگي هوايي و غيره در اين منطقه ايجاد نكرده است.
پوركاظمي اظهار داشت: برنامه‌هاي توسعه پرورش تيلاپيا براي مناطق حاشيه كويري مانند يزد، كرمان، سمنان و مناطق مشابه با منابع آب بسته درنظر گرفته شده و اين توسعه مي‌تواند همراه با افزايش توليدات آبزيان و سرانه مصرف آبزيان، متضمن بهره‌برداري از آب‌هاي بلااستفاده، اشتغال‌زايي در مناطق كمتر توسعه يافته و حاشيه كويري، جلوگيري از مهاجرت به شهرهاي بزرگ، افزايش توليد ملي و خودكفايي باشد.
نظر شما