به اين دليل كه همچنان سايه رژيم صهيونيستي در گروه 1+5 سنگيني مي‌كند، از حساسيت خاصي برخوردار بوده است؛ چرا كه مذاكرات مسقط با تمركز بر گفت‌وگوي سه‌جانبه وزراي خارجه ايران، آمريكا و كاترين اشتون «مسئول هماهنگ‌كننده اتحاديه اروپا» به‌نحوي طراحي شده بود تا اختلافات برطرف و در دور پاياني كه از روزهاي آخر‌ماه جاري شروع مي‌شود، شاهد نتايج مثبت و ملموسي باشيم. از طرف ديگر برگزاري مذاكرات هسته‌اي در مسقط پايتخت عمان كه به نوعي در برخي پرونده‌ها و موضوعات حسن نيت و نظرات مثبت نشان داده، براميدواري‌ها مبني بر نتيجه‌بخش بودن اين دور از مذاكرات اضافه كرده بود. اما همچنان كه پيش‌بيني مي‌شد حل و فصل اين پرونده كه طي 12سال با كارشكني و تبليغات سوء طرف غربي به‌خصوص آمريكا همراه بود، زمان نسبتا طولاني را مي‌طلبد.
البته اين جلسه از اين جهت مهم بود كه يك‌بار ديگر طرفين موضوع، مواضع خود را به روشني براي طرف مقابل بازگو كردند و جمهوري اسلامي ايران با پافشاري بر حقوق حقه خود درصدد كسب اين حقوق تضييع شده در طول يك دهه گذشته بر آمده است. مشكلات مذاكرات هسته‌اي از آنجا نشأت مي‌گيرد كه طرف‌هاي مقابل به‌خصوص آمريكا درصدد كسب رضايت رژيم صهيونيستي است. اين رويكرد كشورهاي عضو گروه 1+5باعث مي‌شود فهم مشترك از موضوعات يكسان حاصل نشود. صحت اين ادعا تماس تلفني طرف مقابل با بنيامين نتانياهو نخست‌وزير رژيم صهيونيستي و ارائه گزارش به وي بود كه اين كار البته غيراخلاقي، غيرحرفه‌اي و بسيار زشت بود و البته بايد جمهوري اسلامي ايران در اين زمينه موضع قاطعي اتخاذ مي‌كرد.
مذاكرات هسته‌اي ايران و كشورهاي عضو 1+5در مسقط كه به نوعي در سكوت خبري برگزار شد، نشان داد طرفين درصدد دسترسي به نتايج هستند اما از يك طرف نگران خبري شدن موضوع و تخريب آن از طرف مخالفين اين مذاكرات و در راس آن رژيم صهيونيستي هستند و از طرف ديگر مي‌خواهند اگر مذاكرات قرين توفيق كامل نشد با رسانه‌اي كردن موضوعات در روند مذاكرات تخريب نشود. برگزار نشدن كنفرانس مطبوعاتي توسط مسئولين ذيربط مذاكرات حاكي از آن است كه در جريان مذاكرات مسقط يا پيشرفت حاصل نشده يا پيشرفت بسيار اندك بوده است. لذا نبايد از اين جهت تيم مذاكره‌كننده را سرزنش كرد. اما از آنجا كه ريز مذاكرات در اختيار آنان كه موضوع به آنها ربطي نداشت، قرار داده شد موجب تامل و سرزنش است.
آنچه در مسقط اتفاق افتاد حاصل جمع‌بندي چند‌ماه گذشته و قبل از تمديد و بعد از تمديد توافقنامه ژنو براي پيدا كردن يك برون رفت و رسيدن به نتايج ملموس بود كه به‌دليل سرسختي طرف آمريكايي به نتيجه نرسيد. بعضا از ديپلمات‌هاي غربي اظهاراتي شنيده مي‌شود كه قابل تامل است. سفير فرانسه در سازمان ملل متحد در تحليل مذاكرات مسقط مدعي شد در مواضع اعضاي گروه 1+5هيچ تغييري ايجاد نشد. اين در حالي است كه اگر در جريان مذاكرات مواضع 1+5تغيير نكند، مذاكره دچار ايستايي خواهد شد.
علي‌اي‌حال به‌نظر مي‌رسد در بسياري از موضوعات تفاهم كلي به‌وجود آمده اما همچنان در موضوع حجم غني‌سازي و چگونگي غني‌سازي و مهم‌تر از آن، در بحث تحريم‌ها همچنان اختلاف نظر وجود دارد. طرف مقابل با مستمسك قرار دادن برخي موارد و دسته‌بندي تحريم‌ها درصدد بهانه‌جويي و گرفتن امتياز بيشتر و دادن حداقل امتيازهاست. اين در حالي است كه تحليلگران معتقدند با توجه به پيروزي جمهوريخواهان شرايط بيش از گذشته براي باراك اوباما رئيس‌جمهور آمريكا دشوار شده است؛
چرا كه رئيس‌جمهور آمريكا از يك طرف بايد رضايت كشورهايي مانند رژيم صهيونيستي و برخي كشورهاي عرب منطقه درباره توافق هسته‌اي با ايران را به‌دست بياورد و از طرف ديگر بايد به نوعي كنگره را هم متقاعد كند. نبايد از نظر دور داشت كه اوباما بايد 2سال ديگر با اين كنگره كار كند و اين در حالي است كه صرفا در موضوع ايران با جمهوريخواهان چالش ندارد؛ چرا كه دولت دمكرات آمريكا در موضوعاتي از قبيل بودجه، انتصابات، درمان، چگونگي حضور در سوريه و مقابله با داعش، ماليات، مهاجرت و موضوعات عديده‌اي با كنگره چالش دارد؛ به‌خصوص آنكه از ژانويه روساي كميته‌هاي مختلف سنا همه در اختيار جمهوريخواهان كه اكثريت آنها تندرو هستند، قرار خواهد گرفت. لذا رئيس‌جمهور آمريكا خود را ناگزير مي‌بينيد با يك توازن روي همه اين موضوعات با سنا كار كند؛ ضمن اينكه شخصيت اوباما آنقدر قوي نيست كه بتواند روي برخي تصميمات محكم بايستد. تذبذب سياسي او در موارد مختلف اثبات شده است.
اين شواهد باعث مي‌شود در پاسخ به اين سؤال كه آيا در موعد مقرر مذاكرات هسته‌اي بين ايران و كشورهاي عضو گروه 1+5به نتيجه مي‌رسد يا خير، تامل كرد؛ ضمن اينكه تيم مذاكره‌كننده آمريكايي در شرايط امروز تا حد زيادي اعتماد به نفس خود را از دست داده و ترجيح مي‌دهد فشار را به طرف مقابل منتقل كند. اما تيم مذاكره‌كننده جمهوري اسلامي ايران نشان داده است براي كسب حقوق تضييع شده ملت ايران مقاومت و پافشاري مي‌كند. از اين‌رو هفته آينده كه براي مذاكرات سرنوشت ساز خواهد بود تعيين مي‌كند كه آيا آمريكا و 1+5به واقعيت‌ها تن خواهند داد و آيا يك انتخاب ساده‌اي را براي پذيرش حقوق حقه ايران انتخاب مي‌كنند يا اينكه با لجبازي مانع رسيدن به نتيجه مي‌شوند كه البته اگر چنين شود مسئوليت متوجه طرف آمريكايي است و در آينده ناچار مي‌شوند انتخاب‌هاي سخت‌تري را برگزينند. به‌نظر مي‌رسد گره مذاكرات هسته‌اي دست آمريكايي‌هاست و دولت باراك اوباما با يك انتخاب ساده و پذيرفتن حقوق حقه جمهوري اسلامي ايران مي‌تواند اين گره را باز كند؛ چرا كه ايران تا اين لحظه بسيار مسئولانه، شفاف و پاسخگو با موضوع برخورد كرده است.
- معاون سابق وزارت امور خارجه
نظر شما