این درحالی است که طی سال گذشته و امسال 322نفر از افراد زیر30 سال در اثر مصرف این قرص مسموم شدند. در مورد خطرات و عوارض قرص برنج دکتر ناصر جلالی، فوق تخصص مسمومیت‌ها و رئیس بخش ویژه مسمومیت‌های دارویی بیمارستان لقمان توضیح می‌دهد.
- آقای دکتر، قرص برنج از سیانور سمی‌تر است؟
قرص برنج که به نام فسفید آلومینیوم نیز شناخته می‌شود، قرصی است که یک عدد از آن قادر است هزاران شته را از بین ببرد. این قرص از خود گاز فسفید ترشح می‌کند و از آن برای جلوگیری از آفت‌زدگی برنج در انبار استفاده می‌شود. مسمومیت با این قرص هم از راه استنشاق هم از راه تماس پوستی و هم به صورت خوراکی است.
- عوارض این مسمومیت چگونه خود را نشان می‌دهد؟
قرص برنج وقتی جذب بدن می‌شود، آنزیمهای سلولی را بلوکه کرده و باعث سمی‌شدن سلولها در تمام ارگانها می‌شود.
این در حالی است که پیدایش علائم مسمومیت هم خیلی سریع است و خودش را زود نشان می‌دهد مثلا ما بیمارانی داشتیم که به علت عدم آشنایی با خطرات این قرص شب را در انبار برنج خوابیدند و دچار مسمومیت و در نهایت مرگ شدند. یا حتی کودکانی که در اثر بازی کردن با این قرص مسموم شدند.
- علت این مسمومیت‌ها و افزایش آنها به خاطر این نیست که این قرص بدون مجوز به راحتی به فروش می‌رسد؟
دقیقاً همینطور است و نکته بسیار مهم دیگر این است که بر خلاف دیگر مسمومیت‌ها که پادزهر دارند، مسمومیت با قرص برنج هیچ پادزهری ندارد.
- چه مقدار از این قرص می‌تواند مرگ را به همراه داشته باشد؟
نصف قرص برنج برای یک فرد بالغ کشنده است، یعنی نیمی‌از قرص یا 1/5 گرم از آن می‌تواند همراه با علائمی‌از جمله کاهش اشتها و وزن، کم‌خونی و شکستگی خود به خود استخوان مرگ را به همراه داشته باشد. این اتفاق البته 72 ساعت بعد از مصرف می‌افتد.
- با این شرایط، علائم این مسمومیت را می‌توان کنترل کرد؟
از نظر علائم، اختلالات متابولیک خیلی شدید در اثر استفاده از قرص برنج دیده می‌شود؛ به این صورت که بیمار دچار اسیدوز متابولیک خیلی شدید می‌شود که ما با آزمایش خون متوجه این اسیدوز می‌شویم ولی هرچه داروی خنثی‌کننده اسید به بیمار می‌دهیم، فایده‌ای نخواهد داشت.
علاوه بر این بیمار دچار نارسایی و حتی از کار‌افتادگی کامل کلیه می‌شود، فشار خون او دیگر محسوس نیست و ناگهان سقوط می‌کند، نبض بیمار دچار اختلال می‌شود علاوه بر تمام اینها اختلالات کبدی و عصبی، خواب‌آلودگی و بیهوشی و در نهایت مرگ انتظار بیمار را مِی‌کشد.
- پس وقتی این بیماران را به درمانگاه ارجاع می‌دهند چه اقداماتی برای آنها انجام می‌دهید؟
در این شرایط در ابتدا با محلول پرمنگنات معده آنها شستشو داده می‌شود، در مرحله بعدی سعی می‌کنیم اسیدوز شدید ایجاد شده در فرد را با بی‌کربنات اصلاح کنیم و گاه کلسیم و منیزیوم برای حفظ غشاء سلول به این افراد کمک می‌کند.
