منشا شوخی و درک طنز در کجای مغز است؟

همشهری آنلاین: منشا شوخی کدام ناحیه در مغز است؟ برای پیدا کردن جواب این سئوال گروهی از محقفان مغزهای گروهی کمدین‌ها حرفه‌ای را برای تعیین فعالیت مغزشان در زمان لطیفه گویی اسکن کردند.

افراد بذله گو و شوخ طبع حرفه‌ای، در مقایسه با افراد مردم عادی یا لطیفه‌گویان آماتور، فعالیت مغزی بیشتری در نواحی مغززی مرتبط با ایجاد شوخی و بذله گویی داشته‌اند. اما بر اساس مطالعه‌ای که در چهل و چهارمین گردهمایی سالیانه انجمن علوم اعصاب آمریکا ارائه شد، کمدین‌های حرفه‌ای فعالیت مغزی کمتری در نواحی مرتبط با لذت بردن از طنز داشتند.

اوری امیر متخصص علوم اعصاب از دانشگاه کالیفرنیای جنوبی لس آنجلس و یکی از محققین این مطالعه می‌گوید مطالعات زیادی بر روی نواحی از مغز که در درک شوخی دخیل هستند، انجام شده است، اما نواحی دخیل در ساختن طنز کمتر مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. او می‌گوید ما در لس آنجلس کمدین‌های حرفه‌ای زیادی داریم که می‌توانند با یک اشاره به یک موضوع به بدیهه گویی در آن مورد بپردازند.

اين متخصص علوم اعصاب و همکارانش تعدادی از این کمدین‌های حرفه‌ای را به همراه چند کمدین آماتور و افراد عادی (به عنوان گروه کنترل) جهت انجام این مطالعه به خدمت گرفتند.

محققان افراد داوطلب را در دستگاه MRI قرار دادند و رشته‌ای از کارتون‌های بدون زیرنویس را به آن‌ها نشان دادند. سپس از هر نفر درخواست کردند، برای آنها دو زیرنویس بنویسند، یکی خنده دار و دیگری خنثی که خنده‌دار نباشد- یا اصولا زیرنویسی برای آن کارتون ننویسند.

اسکن‌ مغز تفاوت‌هایی را در فعالیت «مراکز لذت» مغز شامل استریاتوم قدامی و بخش پیش‌پیشانی میانی و بخش V1 که تصور می‌شود در درک شوخی‌ها دخیل باشند، را در میان این گروه‌ها نشان دادند. افراد گروه کنترل به خصوص بیشترین فعالیت را در این نواحی نشان دادند و به دنبال آن‌ها گروه کمدین‌های آماتور قرار گرفتند و کمدین‌های حرفه‌ای حداقل فعالیت در این نواحی از مغز را داشتند.

اما فعالیت این مراکز لذت در مغز کمدین‌های حرفه‌ای با سرعت بیشتری نسبت به سایر شرکت کنندگان این مطالعه افت می‌کرد. عجیب اینکه شیب نزولی این فعالیت همچنین با افسردگی مرتبط بوده است.

اين متخصص علوم اعصاب می‌گوید بنابراین شاید تصور کلیشه دلقک غمگین (sad clown) حقیقت داشته باشد و یا می‌تواند موضوع این باشد که بذله گویان حرفه‌ای تنها سازگاری بیشتری با موضوعات مضحک و خنده دار پیدا کرده‌اند.

اما کمدین‌های حرفه‌ای بیشترین فعالیت را در نواحی گیجگاهی مغز، نشان دادند که به اعتقاد دانشمندان در خلق لطیفه‌ها نقش دارد.

این دانشمندان همچنین از گروه مستقلی خواستند که میزان خنده‌دار بودن لطیفه‌ها را ارزیابی کنند و دریافتند که جوک‌های خنده‌دار‌تر با فعالیت بیشتری در نواحی ادراک طنز در مغزهای شنوندگان همراه است.

دکتر امیر در این باره می‌گوید: «به عبارت دیگر این شمایید که باعث تقویت این فعالیت مغزی می‌شوید، شمایید که خنده‌دار بودن را جوک‌های را که می‌شنوید، ‌تشدید می‌کنید.»

ترجمه: محمد ملائکه